Aksaray: Yassıviran Türbesi

Yassıviran Türbesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Koçpınar (Sinasa) Köyü’nün 5 km. doğusundaki
Yassıviran Mevkii’nde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Türbenin üzerinde ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığını gösteren bir kitabe bulunmamaktadır. Tarlalar arasında kalmış eski bir mezarlık içinde yer almaktadır. Dıştan 7.90 X 6.40 m. ölçülerinde ve düzgün olmayan dörtgen sade bir yapıdır. Moloz taş malzemeden inşa edilmiştir.

Güney cephesindeki düz lentolu tek pencere açıklığı ile iç mekan aydınlatılmaktadır. Doğu cephenin ortasındaki düz lentolu kapı açıklığından iç mekan girilmektedir. İç mekan kuzey-güney yönünde uzanan dörtgen bir forma sahiptir.

Mekanın kuzey duvarı 2.40 m. uzunluğunda iken güney duvarı 3.50 m. uzunluğunda olup üzeri de aynı yönde uzanan beşik tonozla örtülüdür. Tonoz içten üç adet atkı kemeri ile desteklenmiştir. Dıştan ise düz dam örtülüdür. Damda iki adet dikdörtgen açıklık dikkati çekmektedir.

Yapının giriş kapı açıklığı 1.25 m. olması nedeniyle iki adet küçük atkı kemeri ile içten desteklenmiştir. İç mekanda iki adet kabir vardır. Her iki kabirde pehle taşlı, baş ve ayak şahidelidir.

Kuzeydeki kabir 2.28 X 1.05 m.; güneydeki ise 3.12 X 1.07 m. ölçülerindedir. Kuzeydeki kabrin baş şahidesi dikdörtgen formda olup tepesinde iki adet küçük çukurluk vardır. Şahidenin iç yüzünde kelime-i tevhid görülmektedir.

Güneydeki kabrin baş şahidesi ise “8” şekline benzemektedir. Tepelik kısmı kalp şeklinde olup içinde “Allah” ifadesi vardır. Orjinalde kara yığma olarak inşa edilen türbe, 1996 yılındaki tamiratta beton sıva harç taşların arasına zerk edilerek sağlamlaştırılma yapılmıştır.

Paylaşın

Aksaray: Emirgazi Türbesi

Emirgazi Türbesi; Aksaray’ın Güzelyurt İlçesi, Gaziemir Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Türbe üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Köyün girişindeki yamacın üzerindedir. Kısmen harap haldedir. Etrafındaki ve üzerindeki kan izlerinden yöre halkı tarafından ziyaret edilen ve adaklar sunulan bir ziyaret yeri olduğu anlaşılmaktadır. Üst örtüsü mevcut değildir. Düzgün kesme taş malzeme ile meyilli bir arazi üzerinde ve kayalık bir zemin üzerinde inşa edilmiştir.

Türbe kuzey-güney yönünden uzanan dikdörtgen bir plana sahiptir. 10.20 X 7.28 m. ebatlarındadır. Yapının güney cephesinin büyük bir kısmı yıkılmıştır. Diğer cepheleri sağlam ve sade olan yapıdaki tek hareketlilik kuzey cephenin doğusundaki yuvarlak kemerli giriş kapısıdır. Kapının kemeri, kemerin şekline uygun biçimde yan yana yerleştirilmiş küçük kare çıkıntılarla bezenmiştir. Kapının hemen üstünde profilli bir silme görülmektedir. Kuzey cephenin üst kısmında bir pencerenin olduğu kalan izlerden anlaşılmaktadır.

V.G.M.A. plana göre güney duvarında ve mihrap nişinin hemen üstünde bir pencere daha olduğu görülmesine karşın günümüzde duvarın yıkılmış olması nedeniyle mevcut değildir. İç mekan, kuzey-güney yönde uzanan dikdörtgen şeklinde olup 8.50 X 5.35 m. ölçülerindedir. Duvarlar sade olup süsleme bulunmamaktadır. Güneydoğu da dikdörtgen niş, güney duvarının ortasında ise yine dikdörtgen şeklinde içerisi sonradan moloz taş malzeme ile doldurulmuş mihrap nişi yer almaktadır. Nişin istiridye kabuğu şeklinde bezemeli kavsara bezemesi yerinde olmayıp yerde taşlar arasındadır.

Türbenin tam ortasında ise 1.41 X 1.35 m. ölçülerinde dikdörtgen planlı bir paye görülmektedir. Konyalı türbenin kemerli bir örtüye sahip olduğunu, bu örtünün yıkıldıktan sonra ahşap kirişlerle örtülü olduğunu kalan tek ahşap kirişi varlığından hareketle söylemesine karşın günümüzde üstü açıktır. Orijinal üst örtünün ne şekilde olduğu belli değildir. Türbenin içinde bir tanesi girişin hemen yanında ve kuzeybatıda, diğeri de güneydoğuda olmak üzere kimlere ait olduğu hakkında üzerinde hiçbir kayıt bulunmayan iki adet kabir görülmektedir.

 

Paylaşın

Aksaray: Hacı Gaybi Türbesi

Hacı Gaybi Türbesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Yenipınar Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Türbenin üzerinde ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığın gösteren bir kitabe bulunmamaktadır. Arşiv kaynaklarında Hacı Gaybi Zaviyesi’nden bahsedilmektedir. Zaviye günümüze ulaşmamıştır. Sadece türbe mevcuttur.

Türbe, köyün dışında ve tarlalar arasında yer almaktadır. Yöre halkı yapıyı “tekke” olarak adlandırmktadır. Türbe ihata duvarıyla kuşatılmış bir bahçe içinde yer almaktadır. Türbenin karşısında eski mezarlık bulunmaktadır. Düzgün kesme taş malzemeden inşa edilen yapı köylüler tarafından ziyaret edilmektedir. Türbe iki kısımdan oluşmaktadır.

Yapı doğu-batı yönünde uzanan düzgün olmayan dörtgen bir palana sahip olup 10.35 X 5.95 m. ölçülerindedir. Cepheleri sade olup batı ve güney cephede mazgal, doğu cephede ise düz lentolu ve sivri kemerli alınlıklı bir pencere ile bir adet kapı açıklığı görülmektedir. Doğu cephedeki pencerenin sivri kemerli bir alınlığa sahipYapının çatı seviyesinde bir silme cepheleri dolanmaktadır. Kuzey cephenin ortasında iki birimin birleştiği yer bir kademelenme yapmaktadır.

Doğu cephenin kuzeyindeki düz lentolu kapıdan türbenin mescit kısmına girilmektedir. Mescit, 3.70 X 3.36 m. ölçülerinde olup doğu-batı yönünde uzanan dikdötgen bir plan sahiptir. Mekanın üzeride aynı yönde uzanan bir beşik tonozla örtülüdür. Tonoz dört adet atkı kemeri ile desteklenmektedir. Mescitteki tek hareketlilik kıble duvarındaki mihrap nişidir. Niş yarım daire şeklindedir. Kavsarası kaş kemer şeklinde düzenlenmiştir. Mescit batısındaki bütük bir sivri kemerle türbeye bağlanmaktadır.

Türbe 4.34 X 4.34 m. ölçülerinde olup kare planlıdır. Üzeri tromp geçişli bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe dıştan kırma çatı şeklinde örtülüdür. İç mekan güney ve batı duvarlarındaki birer mazgal pencere ile aydınlatılmaktadır. Mekanın ortasında yükseltilmiş bir adet sanduka görülmektedir. Yapıyı inceleyen İbrahim Hakkı Konyalı eserinde başka bir yapıya ait resimleri Hacı Gaybi Türbesi’ne aitmiş gibi yayınlamıştır. Bu yanlış resimler şahsi arşivinde de yine Hacı Gaybi Türbesi’ne ait şeklinde kayıt altına alınmıştır.

Paylaşın

Aksaray: Hasan Baba Türbesi

Hasan Baba Türbesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Hasas Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren ne bir kitabe ne de yazılı bir kayıt bulunmamaktadır. İnşaa tarzına dayanarak Anadolu Selçuklularının son devirlerinde ya da Karamanoğulları devrinde yapıldığını belirtilmektedir.

Türbeden, günümüze sadece cenazelik ya da mumyalık denilen kısım ulaşmıştır. Cenazelik girişinin ortaya çıkması üzerine yapıyı korumak amacıyla sonradan kare planlı bir mekan eklenmiştir.

Yapı kare planlı mekan tromp geçişli bir kubbeyle örtülüdür. Batı cephesinde yuvarlak kemerli iki açıklık vardır. Bunlardan kuzeydeki giriş kapısıdır. İç mekandaki dört basamaklı bir merdivenle cenazeliğe geçilmektedir. Taş ve tuğla malzemelerden inşa edilmiştir. Bu mekan günümüzde mevcut değildir.

Günümüzde, kuzeydeki sokağa açılan demir parmaklıklı bir kapıdan 11 basamaklı bir merdivenle taş malzeme ile inşa edilmiş cenazelik katına ulaşılmaktadır. Batıdaki basık kemerli kapı açıklığından cenazeliğe girilmektedir. İç mekan yaklaşık 3.44 X 3.50 m. ölçülerinde olup kare bir plana sahiptir.

Zemin ve duvarlar yarı yerine kadar ahşap, tavan ise pvc malzemelerle kaplanmıştır. Kuzeyde 2.43 X 0.66 m. ölçülerinde ve sonradan beton malzeme ile yapılmış bir kabir görülmektedir. Girişin tam karşısında ise sivri kemerli bir açıklık vardır.

Bu açıklıkla bağlantılı 1.25 m. yüksekliğinde bir havalandırma bacası irtibatlandırılmıştır. Cenazeliğin üzeri ise bir aynalı tonozla örtülmüştür. Cenazeliğin üstünde ise, sonradan sembolik bir açık türbe inşa edilmiştir.

Etrafı yaklaşık 1.00 m. yüksekliğinde kesme taş malzemeden inşa edilmiş bir duvarla çevrilmiş 4.57 X 3.52 m. ölçülerinde dikdörtgen planlıdır. Ortasında mermer malzemeden yapılmış “Hashas Baba”nın sembolik mezarı görülmektedir.

Paylaşın

Aksaray: Çaput Baba Türbesi

Çaput Baba Türbesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Şeyh Hamit Mahallesi, 3319. Sokak üzerinde ve yolun hemen kenarındadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Yapının kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe ve yazılı bir bilgi bulunmamaktadır. Halk arasında Çaput Baba şeklinde anıldığı gibi Çaput Sultan olarak da bilinmektedir.

Kalan izlerden yapının üst katının sekizgen planlı olması ve bu katında tuğla malzemeden inşa edilmiş olması nedeniyle Ervah Anonim Türbe’ye benzemektedir. Bu nedenle yapı Selçuklular devrinde inşa edilmiş olmalıdır.

Türbenin cenazelik kısmının taş malzemeden üst kısmının ise tuğla malzemeden dıştan piramidal külah içten kubbeli iken sonradan yıktırılarak çıkan taş ve tuğla malzemeler hastanenin inşaatında kullanılmıştır. Günümüzde sadece tonoz örtülü cenazelik kısmı vardır.

Cenazelik kısmı dıştan düzgün kesme taş malzeme, içten beden duvarları moloz taş üst örtü tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Doğudaki 11 taş basamaklı bir merdivenle yuvarlak kemerli kapı açıklığından cenazelik kısmına inilmektedir. Kalan izlerden anlaşıldığı kadarıyla dıştan kare planlı cenazelik kısmı içten 5.70 X 5.70 m. ölçülerinde olup kare planlıdır.

Üzeri tuğla malzemeden çapraz yıldız tonoz örtülüdür. Batıda üst örtü kısmında orijinal olmayan bir pencere açıklığı görülmektedir. Mevcut izlerden hareketle yapının üst katının sekizgen planlı olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca üst katın da tuğla malzemeden inşa edilmiş olduğu kalıntılardan açıkça görülmektedir.

Paylaşın

Aksaray: Saliha Hatun Türbesi

Saliha Hatun Türbesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Topakkaya Kasabası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Halk arasında Hamza Ali Baba Türbesi olarak anılmaktadır. Sandukanın baş ve ayak kısmındaki kitabeye göre 692 / 12931 yılı zilkade ayında ölen Saliha Hatun için muhtemelen ölümünden sonra yapılmıştır. 1967-58 yılında Medeni Berk tarafından tamir ettirilmiştir. 1988 yılında da tamir görmüştür.

Yapının bugünkü planı, içten ve dıştan düzgün olmayan sekizgen bir düzenlemeye sahiptir. Ölçüleri dıştan 2.40 ile 2.70 m.; içten ise 1.75 ile 1.90 m. arasında değişmektedir. Üstü, içten düz ahşap tavan dıştan ise kiremit kaplı piramidal ahşap bir külahla örtülüdür. Türbe, yıkık durumda iken sonradan adi taşlarla onarılarak ortasına ahşap bir sütun dikilerek düz dam şekline getirilmiştir.

Güney cephede oldukça küçük tutulmuş ve dıştan ayak seviyesinde kalmış bir mazgal pencere iç mekanı aydınlatır. Bugün, yapıya batı cephesine açılmış olan dikdörtgen şeklinde ve düz atkılı ahşap kanatlı bir kapıyla girilmektedir.

Toprak seviyesinden biraz aşağıda olan iç mekana bir basamakla inilir. Tamamen beton sıvalı olan iç mekanın doğu, güneydoğu, güney, kısmen güneybatı ve kuzeydoğu duvarları boyunca devam eden mum ve çıraların yakılması için yapılmış bir kısım dikkati çekmektedir.

Ak mermerden yapılmış olan sanduka yerinden kaldırılarak yerine mermerden daire kesitli ayak taşı konmuş; sanduka ise yanı başına sanki baş taşıymış gibi dikilmiş. Baş taşı ise pencerenin altında duvara dayalı bir şekilde bırakılmıştır.

Sanduka ve baş taşı yeşil renkte yağlı boya ile boyanmıştır. Türbenin dışında yapıyı yer seviyesinde girişin her iki yanında, kuzey, kuzeybatı, kısmen kuzeydoğu ve güneybatı cepheleri boyunca dolanan iri taş blokları dikkati çekmektedir.

Paylaşın

Aksaray: Selime Sultan Türbesi

Selime Sultan Türbesi; Aksaray’ın Güzelyurt İlçesi, Selime Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Kaynaklarda Ali Paşa Türbesi, Anonim Türbe ve Selime Hatun Türbesi şeklinde de geçmektedir. Türbenin ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığını gösteren bir kitabe mevcut değildir. Bu sebeple tarihlendirme hususunda tartışmalar bulunmaktadır.

Günümüzde oldukça sağlam bir halde olan türbe, kuzey-güney doğrultusunda eğimli bir arazı üzerinde yer almaktadır. 1976 yılına kadar külah tamamen yıkık ve cepheleri ise çatlamış harabe bir durumdayken restore edilerek kurtarılmıştır. Günümüzde cephelerin, de yer yer tuğlaların bozulup döküldüğü görülmektedir.

İki katlı olarak düzenlenmiş olan türbenin alt katı dıştan sekizgen içten haç planlı: üst kat ise içten ve dıştan sekizgen bir planlamaya sahiptir. Alt kat, ortadaki kare mekan çapraz, haç kolları sivri beşik tonozlarla örtülü iken üst kat içten kubbe, dıştan sekizgen piramidal bir külahla örtülmüştür. Üst kat, sekizgen bir taş oturtmalık üzerinde yükselmektedir.

Kapı ters “U” biçiminde düzenlenmiş iç içe iki bordürle kuşatılarak kapı dikdörtgen bir çerçeve içine alınmıştır. Sekizgen planlı iç mekan tamamen beyaz sıvalı olup zemin beton kaplıdır. Duvarlar kubbeye kadar moloz taş örgülüdür. Kubbe ise tuğla malzemeden olup bingilere gerek duyulmadan doğrudan duvarlara oturtulmuştur.

İçeride altı tane sanduka bulunmaktadır. Bunlar türbenin onarımında betondan yeniden yapılmıştır. Baş taşları üzerinde temiz ve parlak kafatasları sanduka üzerinde ise kırmızı ay yıldızlı lacivert bayraklar görülmektedir. Alt kata, hafif sola kaydırılmış olan doğuya bakan dikdörtgen şeklindeki kapıdan girilmektedir. Moloz ve kesme taştan yapılan bu bölüm, güzey haç kolunda açılan bir mazgal pencere ile aydınlatılmıştır.

Paylaşın

Aksaray: Kılıç Arslan Kümbeti

Kılıç Arslan Kümbeti; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Gençosman Mahallesi, Ervah Mezarlığı’nın doğusunda 1160 m. yüksekliğindeki Kırkkızlar Tepesi’nin zirvesinde yer almaktadır. Şehre hakim bir konumdadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Türbenin üzerinde kim tarafından, ne zaman ve kimin için yapıldığını gösteren bir kitabe bulunmamaktadır. Bundan dolayı yapının tarihlendirilmesinde ve Kılıç Arslan hangisi olduğu konusunda bir takım tartışmalar bulunmaktadır. Zira Anadolu Selçukluları’nda dört tane Kılıç Arslan bulunmaktadır.

Kümbet oldukça harap bir halde iken 1993 yılındaki onarım neticesinde yok olmaktan kurtulmuştur. Türbenin, güneybatı yönünde tam olarak işlevi belli olmayan yapı kaynaklarda II. Kılıç Arslan’ın yaptırdığı yazlık köşk28veya II. A1aeddin Keykubat’ın mesire yeri olarak geçer.

Yapı içten ve dıştan sekizgen planlı ve içten sekizgen dilimli sivri bir kubbe, dıştan ise sekizgen piramidal bir külahla örtülüdür. Eğimden dolayı, türbenin taban kısmı kesme taşlarla örülerek takviye edilmiş ve bir kaide görünümü verilmiştir. Yapının güneydoğu cephesinde alt seviyede dikdörtgen bir niş içinde dıştan içeriye doğru genişleyen dikdörtgen şeklinde bir pencere yer almaktadır. Diğer cepheler sade tutulmuştur. Giriş batı cephededir.

Kapı, bugün basık kemerli olup dıştan ters “U” biçiminde dıştaki içbükey ve geniş, içte ki eğimli ve dar olan sade iki bordür ile sınırlandırılarak dikdörtgen bir niş içine alınmıştır. Kapı, bugün basık kemerli33 olup dıştan ters “U” biçiminde dıştaki içbükey ve geniş, içte ki eğimli ve dar olan sade iki bordür ile sınırlandırılarak dikdörtgen bir niş içine alınmıştır. Orjinal de, türbenin, biri güneydoğuda diğeri de kuzeybatı cephede iki penceresinin olduğu anlaşılmaktadır.

Paylaşın

Aksaray: Bekar Sultan Türbesi

Bekar Sultan Türbesi; Aksaray’ın Gülağaç İlçesi, eski adı Nenezi, yeni adıyla Bekar Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Turasan Dede Türbesi olarak da adlandırılmaktadır. Kümbetin üstünde kim tarafından ve kimin için ne zaman yaptırıldığının gösteren bir kitabe mevcut değildir. Bundan dolayı da tarihlendirme hususunda çeşitli tartışmalar bulunmaktadır.

Kümbet, tarlalarının arasında harap bir halde iken son zamanlarda restore edilmiştir. Soyguncular tarafından içi kazılmış ve ayrıca külahın uç kısmı ile külahın güneybatı kısmı bal toplamak için köylüler tarafından dinamitlenerek yıkılmış. Son restorasyonda yıkılan bu yerler tamir edilmiştir.

Kaide ve gövdesi kırmızımtrak renkte düzgün kesme taştan, mukarnaslı korniş, kubbe ve külah ise tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Kümbet tek katlı olup içten ve dıştan sekizgen planlı, içten kubbe dıştan ise sekizgen piramidal bir külahla örtülüdür. Sekizgen gövde taştan kare bir kaide üzerinde yükselmektedir.

Giriş kapısı batı cephesinde olup sivri kemerlidir. Dıştan ters “U” biçiminde dolanan bir bordür ile sınırlandırılarak dikdörtgen bir çerçeve içine alınmıştır. Kapı içten dikdörtgen bir niş içine alınmıştır. Yapı içten sekizgen bir plan arz etmekte olup duvarlar, tromplar ve kubbe içi bugün bir kısmı dökük olsa da tamamen beyaz sıvalıdır.

 

Paylaşın

Aksaray: Pir Şemmas Tekkesi

Pir Şemmas Tekkesi; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Mamasın (Gökçe) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Orjinalde bir Bizans kilisesidir. Müslümanların Pir Şemmas, Hıristiyanların Hagia Mamas diyerek ziyaret ettikleri bu türbe her iki dine inananlar için kutsal kabul edilmektedir.

Halk arasında “Erenler Tekkesi” olarak da anılmaktadır. Aksaray’daki türbeler halk arasında “Tekke” olarak adlandırılmaktadır. Tekke, kagir+kaya oyma tekniğinde yapılmıştır. Kagir kısımlarda düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır.

Tekke tamamen kaya oyma tekniğinde inşa edildiği için sade önündeki kagir mekanların cepheleri görülmektedir. Bu eklentiler ise ana mekanın güneyinde yer almaktadır. Güneybatı köşede basık kemerli giriş kapısı ile, kapının hemen yanında dikdörtgen niş yer almaktadır. Kapının etrafı boya ile sonradan basit geometrik motiflerle bezenmiştir.

İç mekanda, kagir mekanlarda altta atkı kemerlerle destekli beşik tonoz, kaya oyma mekanlarda ise beşik tonoz, çapraz tonoz ve kubbe görülürken, kagir mekanlar dıştan Marsilya kiremidi kaplı bir kırma çatıyla örtülmüştür.

İç mekana güneybatıdaki basık kemerli kapıdan girilmektedir. Kapından ilk olarak tabhane kısmına ulaşılmaktadır. Bu mekan doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı olup üzeri de aynı yönde uzanan beşik tonozla örtülüdür.

Kabrin olduğu mekan düzgün olmayan dörtgen şeklinde olup naosa bir yuvarlak kemerle bağlanmaktadır. Kabrin olduğu mekan iki katlıdır. Alt kat, doğu- batı yönünde dikdörtgen planlı olup iri blok taşlardan meydana getirilmiştir. Pir Şemmas’ın buradaki kemikleri çalınmıştır.

Kıble duvarının ortasındaki dikdörtgen şeklindeki mihrap nişi yuvarlak kemerlidir. Alçı malzemeden kalıplama tekniğinde yapılmış bir bordür nişi üç yönden kuşatmaktadır. Bordürde sırayla bir daire, bir adet yatay “s” motifi yer almaktadır.

(Görseller: cappadociaexplorer.com)

Paylaşın