Özofagus Atrezisi Veya Trakeoözofageal Fistül Nedir? Bilinmesi Gerekenler

Özofagus atrezisi (EA), yemek borusunun (boğazı mideye bağlayan tüp) normal şekilde gelişmediği nadir bir doğum kusurudur. EA’lı bebeklerde yemek borusu genellikle üst ve alt segment olmak üzere iki kısma ayrılır. Bu iki segment birbirine bağlanmıyor. Segmentlerden biri veya her ikisi (genellikle üst kısım) kör bir kese içinde biter. Sonuç olarak ağız ile mide arasında normal geçiş mevcut değildir. 

Haber Merkezi / EA sıklıkla yemek borusu (genellikle alt kısım) ile trakea (nefes borusu) arasında anormal bir geçiş veya bağlantı (fistül) olan trakeoözofageal fistül (TEF) ile birlikte ortaya çıkar. Trakea, boğazdaki ses kutusundan akciğerlere (bronşlara) kadar uzanan ve akciğerlere havayı taşıyan tüptür. Ancak EA/TEF yaşamı tehdit eden bir durumdur. 

Kusurun erken tespit edilmesi ve uygun şekilde tedavi edilmesi durumunda etkilenen bebeklerin çoğunluğu tamamen iyileşecektir. EA/TEF’in altında yatan kesin nedenler tam olarak anlaşılamamıştır. EA/TEF izole bulgular (sendromik olmayan) olarak, diğer doğum kusurlarıyla ilişkili (izole olmayan) veya daha büyük bir sendromun parçası olarak ortaya çıkabilir.

EA/TEF’li bebekler normal şekilde yutkunamazlar ve nefes almada zorluk yaşayabilirler (solunum sıkıntısı). Doğumdan sonra bebekler yutamadıkları için aşırı miktarda salya, mukus ve diğer ağız salgıları sergilerler. Bu salgılar bebeğin ağzında köpüklü beyaz kabarcıklar şeklinde görünebilir ve emildikten sonra bile tekrarlayabilir.

Bir TEF mevcutsa, etkilenen bebekler aynı zamanda mide sıvıları ve tükürük/mukus gibi salgıların akciğerlere solunması (aspirasyon) riskiyle de karşı karşıyadır. Sonuç olarak, bu bebeklerde ciddi solunum sıkıntısı ve/veya zatürre gelişebilir.

Etkilenen bebekler öksürme, öğürme veya boğulma dönemleri yaşayabilir. Ayrıca kanda tekrarlayan düşük oksijen seviyeleri (hipoksi/siyanoz) yaşayabilirler. Siyanoz, nefes darlığı, öksürük, nefes alırken burun deliklerinin genişlemesi ve cildin mavimsi renginin değişmesi ile karakterizedir. Bu bebeklerin bazılarında trakea kıkırdaklarında anormal yumuşama ve zayıflama (trakeomalazi) vardır, böylece trakea duvarları sert olmak yerine yumuşaktır. Bu genellikle hafiftir ancak şiddetli olabilir ve hava yolunun çökmesine yol açabilir. Trakeomalazi nefes alma zorluklarına katkıda bulunabilir ve solunum durmasına (neredeyse ölüm atakları) neden olabilir.

EA/TEF’li bebeklerin yaklaşık yüzde 50’sinde başka bir doğum kusuru vardır. Kalp (kardiyak) anormallikleri, EA/TEF ile ilişkili en sık görülen ek doğum kusurudur. Bu tür anormallikler ventriküler septal defektleri veya Fallot Tetralojisi gibi daha karmaşık anormallikleri içerebilir. Gastrointestinal sistem ve ürogenital sistemdeki anormallikler, EA/TEF ile birlikte ortaya çıkan bir sonraki en yaygın doğum kusurlarıdır. Bunlar, anal açıklığın düzgün şekilde gelişemediği bir durum olan deliksiz anüsü içerir. Daha az yaygın olanı nörolojik ve kas-iskelet sistemi anormallikleridir. Birçok anormallik bir arada ortaya çıkar.

EA/TEF’i farklı alt türlere ayıran bir sınıflandırma sistemi tasarlanmıştır. Bu sınıflandırma sistemi yaygın olarak kullanılmasına rağmen evrensel değildir. Tip C en yaygın formdur. Diğer türler EA/TEF’li bireylerin yüzde 15’inden azını etkiler. 

EA/TEF, erken fetal (embriyonik) büyüme sırasında gelişimsel bir başarısızlık sonucu ortaya çıkar. Bu başarısızlığın nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. İzole (sendromik olmayan) EA/TEF’nin birden fazla farklı faktörün (multifaktoriyel kalıtım) birleşimi nedeniyle meydana geldiğine inanılmaktadır. Bu faktörler potansiyel olarak genetik, çevresel ve immünolojik faktörleri içerebilir. Ancak katkıda bulunan spesifik faktörler belirlenmemiştir. İzole EA/TEF vakalarının çoğu sporadik olarak ortaya çıkar ve sonraki gebeliklerde tekrarlama riski yüzde 1’den azdır.

EA/TEF ayrıca CHARGE sendromu, Feingold sendromu, anoftalmi-özofageal-genital (AEC) sendromu, Pallister-Hall sendromu, Fanconi anemisi, kromozom 22q delesyon sendromu veya trizomi gibi kromozomal bozukluklar gibi daha büyük bir genetik sendromun parçası olarak da ortaya çıkabilir. 18, trizomi 13 veya Down sendromu (trizomi 21). Bu bozukluklar spesifik genetik mutasyonlardan veya kromozomal anormalliklerden kaynaklanmaktadır.

İzole edilmemiş EA/TEF, diğer konjenital kusurlarla birlikte ortaya çıkan ancak bilinen bir genetik kusur olmaksızın ortaya çıkan EA/TEF vakalarını ifade eder. Kalp defektleri en sık görülen ilişkili konjenital defekttir. İzole edilmemiş EA/TEF’li bazı bireylerde VACTERL/VATER ilişkisi vardır. Bu bozukluk, büyük olasılıkla henüz tanımlanamayan genetik faktörlerden kaynaklanan, doğum kusurlarının rastgele olmayan bir birleşimidir. VACTERL/VATER terimi bir kısaltmadır; “TE”, (t)rakeoözofageal fistül ve (e)özofageal atrezi anlamına gelir.

Gebeliğin 18. haftasından sonra yapılan rutin ultrason muayenesinde mide balonunun küçük olması veya hiç olmaması nedeniyle doğumdan önce EA tanısından şüphelenilebilir. Ultrasonda aşırı miktarda amniyotik sıvının (polihidramnios) varlığı EA şüphesini daha da artırır. Bununla birlikte, polihidramnios tek başına EA’nın zayıf bir göstergesidir çünkü polihidramniosun çok sayıda ve çeşitli nedenleri vardır. Doğumdan önce EA/TEF’den şüphelenilmediği veya tespit edilmediği durumlarda, etkilenen yenidoğanın yutkunamaması, aşırı mukus olması veya nefes almada zorluk çekmesi durumunda doğumdan sonraki birkaç saat içinde şüphelenilebilir.

EA/TEF tanısı, aşırı mukus emilmesi gereken bebeklerin boğazından nazogastrik tüpün (burundan mideye yemek borusu yoluyla uzanan bir tüp) geçirilmesine çalışılarak doğrulanır veya Polihidramniyoslu annelerden doğarlar veya erken belirtiler gözden kaçarsa beslenmede zorluk çekerler. EA’lı bebeklerde tüp ağızdan 10-12 cm’den fazla ilerlemeyecektir. Nazogastrik tüp tıkalı yemek borusunun alt kısmında kıvrılabileceğinden, göğüs ve karın bölgesinin düz bir röntgeni, nazogastrik tüpün konumunu belirleyerek EA teşhisini doğrulayacaktır. Düz karın röntgeni ayrıca mide ve bağırsaklarda TEF’in göstergesi olan gazı da gösterebilir. Karında gaz eksikliği izole özofagus atrezisini (Tip A) düşündürür.

EA/TEF’li bebeklerin yüzde 50’sinde başka doğum kusurları da bulunduğundan, ilişkili doğum kusurlarını dışlamak veya tanımlamak için ek testler yapılmalıdır. Örneğin, EA/TEF’li bebeklere, bu bozukluklarla potansiyel olarak ilişkili olabilecek kalp kusurlarını dışlamak için ekokardiyogram yapılmalıdır. EA’yı onarmak için ameliyattan önce ideal olarak ekokardiyogram yapılmalıdır çünkü sağ taraflı aortik ark gibi belirli kalp kusurlarının varlığı ameliyatın en iyi nasıl gerçekleştirileceğini etkileyebilir. Ekokardiyogram sırasında ses dalgaları kalbe doğru yönlendirilerek doktorların kalbin yapısını, fonksiyonunu ve hareketini incelemesine olanak sağlanır.

Tedavi, uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir. Çocuk cerrahı, çocuk doktoru, kardiyolog, konuşma terapisti, yoğun bakım uzmanı ve hemşireler ile diğer sağlık çalışanlarının çocuğun tedavisi ve devam eden bakımına yönelik sistematik ve kapsamlı bir program planlaması gerekebilir. Tedavi en iyi şekilde, bu durumların tedavisinde uzman olan üçüncü basamak hastanelerde gerçekleştirilir.

EA/TEF cerrahi düzeltme gerektirir. Ameliyattan önce etkilenen bebekler, özellikle kalp kusurları olmak üzere potansiyel olarak ilişkili konjenital kusurlar açısından kapsamlı bir klinik değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Çoğu durumda ameliyat doğumdan kısa bir süre sonra yapılır. Bununla birlikte, bazı ek konjenital kusurları olan bebeklerde, pnömonide veya yemek borusunun iki ucu arasındaki boşluğun birincil onarım için çok büyük olduğu izole atrezi vakalarında ameliyat ertelenebilir.

Ameliyatı beklerken aspirasyonu önleyecek destekleyici bakım gereklidir. Yemek borusunun üst kısmının ucundaki keseye bir emme kateteri yerleştirilir. Kateter içi boş esnek bir tüptür. Emme kateteri, aspirasyonu önlemek için kese içinde biriken salgıları sürekli olarak emer. Sepsis veya akciğer enfeksiyonu varsa veya şüpheleniliyorsa bebeğe geniş spektrumlu antibiyotikler verilebilir. Solunum yetmezliği olan bebeklerde, destekli ventilasyon gibi ek önlemler gerekli olabilir ancak bu önlemler çok dikkatli kullanılmalıdır.

Vakaların çoğunda yemek borusunun iki bölümünü yeniden birleştirmek ve TEF’i kapatmak için yapılan ameliyat doğumdan sonraki ilk 24-48 saat içinde gerçekleştirilir. EA/TEF ameliyatı fistülün ayrılmasına ve trakeada ortaya çıkan deliğin kapatılmasına olanak sağlamak için göğsün açılmasını gerektirir. Yemek borusu, yemek borusunun iki ayrı bölümünün cerrahi olarak yeniden birleştirildiği anastomoz adı verilen bir prosedürle onarılır. İşlem giderek artan oranda özel eğitimli ve deneyimli çocuk cerrahları tarafından “anahtar deliği ameliyatı” ile yapılmaktadır.

Bazı durumlarda yemek borusunun üst ve alt bölümleri arasındaki boşluk, iki bölümün yeniden bağlanmasına izin vermeyecek kadar büyüktür. Buna uzun aralıklı özofagus atrezisi denir. Yemek borusunun büyümesinin devam etmesini sağlamak için ameliyat ertelenir ve bu 3 aya kadar sürebilir. Bu arada beslenme için gastrostomi (karın duvarından doğrudan mideye yerleştirilen bir tüp) kullanılır ve aspirasyonu önlemek için üst kese emilir. Uzun aralıklı özofagus atrezisinin tedavisi karmaşıktır. Uzun aralıklı özofagus atrezisini tedavi etmek için birkaç farklı cerrahi prosedür oluşturulmuştur. Çoğu araştırmacı, vücudun başka bir yerinden alınan yedek doku gerektiren prosedürler yerine, gecikmiş primer anastomoz gibi çocuğun kendi yemek borusunu (mümkünse) kullanan prosedürleri savunur.

Tartışmalı olan Foker tekniği, yemek borusunun iki ucunun, cerrahi olarak yeniden bağlantıya izin verecek kadar yakınlaşana kadar büyümesi için uyarılmasını içerir. Bu prosedür en az iki işlem gerektirir. Birincisi, yemek borusunun iki bölümünün uygun uçlarına çekme sütürlerinin takılmasını içerir. Birkaç hafta boyunca bu dikişlerin gerginliği artırılır (iki parçanın uçlarının büyümesini teşvik etmek için). Boşluk yeterince daraldığında dikişlerin alınması ve yemek borusunun iki bölümünün cerrahi olarak birleştirilmesi için ikinci bir ameliyat gerçekleştirilecektir.

Uzun aralıklı EA’yı tedavi etmek için kullanılan ek teknikler gastrik pull-up ve kolon veya jejunum interpozisyonudur. Mide çekme işleminde mide yeniden konumlandırılır ve “yukarı çekilir” ve doğrudan boyundaki yemek borusuna bağlanır. Kolon interpozisyonunda, kolonun bir bölümü kan kaynağıyla birlikte ayrılır ve yemek borusunun üst ve alt bölümleri arasındaki boşluğu kapatmak için kullanılır ve ağızdan mideye uzanan bir “yemek borusu tüpü” oluşturulur. Jejunum interpozisyonunda kolonun bir parçası yerine jejunumun bir bölümü (ince bağırsağın orta kısmı) kullanılır.

Ek tedavi semptomatik ve destekleyicidir. Örneğin trakeomalazi, kalp defektleri veya gastroözofageal reflü gibi potansiyel olarak EA/TEF ile ilişkili durumların tedavisinde standart tedavi kılavuzları izlenir. EA/TEF’i düzeltmek için yapılan ameliyatla ilişkili çeşitli yan etkiler vardır; bunlar arasında, anastomoz bölgesinde sızıntı, anastomoz bölgesinin yakınında anormal daralma (striktür) ve TEF’in tekrarlaması gibi ameliyattan sonraki günler veya haftalar içinde ortaya çıkanlar yer alır. .

EA/TEF tedavisi yıllar geçtikçe geliştikçe, daha fazla kişi yetişkinliğe ulaşıyor ve araştırmacılar, bebeklik döneminde EA/TEF tedavisiyle ilişkili potansiyel uzun vadeli komplikasyonları belirlemeye çalışıyor. Özofagusun düz kasının koordine olmayan bir şekilde kasıldığı bir durum olan özofagus dismotilitesi bir dereceye kadar her zaman mevcuttur. Bu, yiyeceği yemek borusundan mideye doğru iten normal mekanizmayı (hareketlilik) etkiler ve yutma güçlüğüne neden olur. 

Özofagus dismotilitesi, özofagus onarımı geçiren kişilerde yaygın bir bulgu olan gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) gelişimine katkıda bulunabilir. Gastroözofageal reflü, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması durumudur. GÖRH yutma sorunlarına, tekrarlayan göğüs enfeksiyonlarına, mide ekşimesi ve diğer semptomlara yol açabilir ve yemek borusu iltihabına (özofajit), Barrett yemek borusuna ve astım gibi solunum komplikasyonlarına yol açabilir. Etkilenen çocuklar, özellikle onarımdan sonraki ilk birkaç yılda sıklıkla tekrarlayan göğüs enfeksiyonları yaşarlar.

2017 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), pediatrik özofagus atrezisinin tedavisi için Flourish pediatrik özofagus atrezi cihazına İnsani Cihaz Muafiyeti (HDE) kapsamında izin verdi. Bu cihaz, TEF’siz özofagus atrezisi olan veya TEF’i daha önce bir prosedürle kapatılmış olan bir yaşın altındaki bebeklerde yemek borusunun onarımı için cerrahi olmayan bir araçtır. Cihaz mıknatıslı iki tüpten oluşur; tüplerden biri ağızdan, diğeri mideden sokulur. Tüplerin manyetik uçları birbirini çeker ve yemek borusunun uçlarını birbirine çeker. Birkaç gün içinde üst ve alt yemek borusu arasındaki boşluk kapanır ve çevre doku birlikte büyür.