Floating Harbor Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi
Floating Harbor sendromu (FHS), kendine özgü bir yüz görünümü, çeşitli iskelet malformasyonları, gecikmiş kemik yaşı ve ifade edici ve alıcı dil gecikmeleri ile karakterize, oldukça nadir görülen bir genetik hastalıktır.
Haber Merkezi / Çocuklar yaşlarına göre ortalamanın altında boyda olabilirler (boy kısalığı). Hafif ila orta dereceli zihinsel engelliliği içeren ek semptomlar da rapor edilmiştir. FHS’nin spesifik semptomları ve şiddeti kişiden kişiye büyük ölçüde değişebilir.
FHS, SRCAP genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Bu mutasyon otozomal dominant bir şekilde kalıtsaldır, ancak çoğu FHS vakası yeni bir mutasyonun sonucu olarak rastgele (sporadik) ortaya çıkar. Tedavi semptomatik ve destekleyicidir.
Her ne kadar araştırmacılar karakteristik veya “temel” semptomları olan açık bir sendrom tespit edebilmiş olsalar da, bu bozukluğa ilişkin pek çok şey tam olarak anlaşılamamıştır. Tespit edilen vakaların az sayıda olması, geniş klinik çalışmaların bulunmaması ve bozukluğu etkileyen diğer genlerin olasılığı gibi çeşitli faktörler, doktorların ilişkili semptomlar ve prognoz hakkında tam bir tablo oluşturmasını engellemektedir.
Bu nedenle, etkilenen bireylerin aşağıda tartışılan semptomların tümüne sahip olmayabileceğini unutmamak önemlidir. Ebeveynler çocuklarının doktoru ve sağlık ekibiyle kendilerine özgü vakalar, ilgili semptomlar ve genel prognoz hakkında konuşmalıdır.
Bazı durumlarda, doğumdan önce büyümede gecikme (doğum öncesi büyüme geriliği) meydana gelebilir ve bu da düşük doğum ağırlığına neden olabilir. Tipik olarak büyüme eksiklikleri yaşamın ilk yılında belirginleşir. Etkilenen çocuklar yaşlarına göre ortalamanın altında (boy kısalığı), genellikle yüzde 5’in altında olabilir. Kafa boyutu genellikle ortalama aralıktadır. Büyüme yetersizliklerine ek olarak, FHS’li çocuklarda yaşamın ilk on yılında kemik yaşlanmasında da gecikme olur, bu da kemiklerin büyüme ve kalsifikasyon hızının normalden daha yavaş olduğu anlamına gelir.
FHS’li bebekler ve çocuklar, üçgen şekilli bir yüz gibi ayırt edici yüz özelliklerine sahiptir; alçak ayarlı kulaklar; anormal derecede uzun kirpiklere sahip derin gözler; ince dudaklar; geniş, doğrusal bir ağız; kökte dar ve tabanda genişleyen, belirgin, üçgen şekilli bir burun; sağ ve sol burun deliklerini (columella) ayıran kıkırdak ve kemik tabakasının (nazal septum) alt kısmı aşağı sarkık olabilir; burun delikleri büyüktür; burundan üst dudağa (philtrum) kadar uzanan oluk kısadır. Bu yüz özellikleri FHS’nin en ayırt edici özellikleridir. Etkilenen bireyin yaşına göre değişse de temel özellikler sabit kalır.
FHS’li çocuklarda konuşma ve dil bozuklukları yaygındır. İfade edici dil bozuklukları en yaygın olanıdır ve sıklıkla en ciddi şekilde etkilenir. İfade edici dil, bir kişinin dili ‘çıkartma’ yeteneği veya insanların konuşma veya yazma gibi kendilerini nasıl ifade ettikleridir. Aynı zamanda jest ve mimiklerin kullanımını da kapsar. Etkilenen bazı çocukların aynı zamanda kelimeleri ve jestleri anlayamadıkları alıcı dil eksiklikleri de vardır.
Etkilenen bireyler konuşmada zorluk yaşayabilir (dizartri) ve farklı, tiz bir burun sesi sergileyebilirler. Bazı durumlarda konuşma olmayabilir. Çocuklarda, sinirlerde veya kaslarda hasar olmamasına rağmen net konuşma sağlamak için gereken hassas hareketleri koordine etmede zorluk veya yetersizlik anlamına gelen sözel dispraksi olduğu tanımlanabilir. İfade edici ve alıcı dil anormalliklerinin şiddeti büyük ölçüde değişebilir.
Tipik olarak hafif ila orta dereceli zihinsel engellilik rapor edilmiştir. Öğrenme güçlükleri de yaygındır.
Etkilenen bireylerde kısa el ve ayak parmakları (brakidaktili); sopa gibi görünen geniş parmak uçları; kısa, geniş başparmaklar; ve belirgin eklemler. Serçe parmaklar sabit veya bükülmüş bir konumda (klinodaktili) ‘kilitlenmiş’ olabilir. Bazı bireylerde köprücük kemiğinin az gelişmesi (hipoplazi) veya ‘yalancı eklem’ gelişimi (psödoartroz) dahil olmak üzere köprücük kemiğinde (klavikula) anormallikler bulunabilir. Sahte eklem, genellikle kötü birleşmiş bir kırık bölgesinde gelişen ve etkilenen kemiklerin anormal hareketine izin veren kemikli bir yapıdır.
FHS’li çocuklar hiperaktivite, dürtüsellik, kısa dikkat süresi, saldırganlık, kaygı ve tekrarlanan deri yolma gibi takıntılı davranışlar gibi davranışsal anormallikler sergileyebilir. Davranış sorunları genellikle yetişkinlikte iyileşir.
FHS’li bireylerde ellerdeki kısa kemikler (metakarplar); 12 yerine 11 çift kaburganın varlığı; hatalı biçimlendirilmiş (displastik) kalçalar; omurganın anormal eğriliği (kifoskolyoz); nöbetler; mide içeriğinin yemek borusuna geri akışı veya sızması (gastroözofageal reflü); ileri görüşlülük (hipermetrop); şaşı gözler (şaşılık); tekrarlayan orta kulak enfeksiyonları (orta kulak iltihabı); ve iletken işitme kaybı.
İletim tipi işitme kaybı, sesin dış veya orta kulaktan iç kulağa iletilmesinde bozukluk olduğunda ortaya çıkar. Fazladan (fazladan) dişler, gecikmiş süt (“bebek”) diş kaybı, anormal derecede küçük dişler (mikrodonti) ve üst dişlerin alt dişlere göre yanlış konumlandırıldığı bir durum olan maloklüzyon da dahil olmak üzere diş anomalileri de ortaya çıkabilir.
Bazı durumlarda, etkilenen bireylerde böbreklerde kistler veya anormal idrar birikmesi (hidronefroz) nedeniyle böbreklerde şişme (şişme) gibi böbrek anormallikleri görülebilir. Hidronefroz, idrar yollarının idrarın mesaneden dışarı atılmasını önleyen tıkanması nedeniyle gelişir. Bazı durumlarda böbreklerin yokluğu (agenezi) söz konusu olabilir.
Bazı durumlarda ergenliğin başlangıcı normalden daha erken gerçekleşebilir. Erkeklerde inmemiş testisler (kriptorşidizm) ve mesaneye bağlanan ve idrarı vücuttan (üretra) dışarı atan tüpün penisin ucu yerine alt kısmına açılmasıyla oluşan hipospadias durumu ortaya çıkabilir. FHS’li bireylerde bildirilen diğer durumlar arasında Çölyak hastalığı, konjenital kalp kusurları, tiroidin hafif derecede az çalışması (hipotiroidizm) ve yetişkinlikte yüksek tansiyon (hipertansiyon) yer alır.
Floating Harbor sendromuna SRCAP genindeki bir mutasyon neden olur. Genler, vücudun birçok fonksiyonunda kritik rol oynayan proteinlerin oluşturulması için talimatlar sağlar. Bir gende mutasyon meydana geldiğinde protein ürünü hatalı, verimsiz veya mevcut olmayabilir. Belirli bir proteinin işlevlerine bağlı olarak bu, vücudun birçok organ sistemini etkileyebilir.
Araştırmacılar, SRCAP geninin 16. kromozomun (16p11) kısa kolunda (p) bulunduğunu belirlediler. İnsan hücrelerinin çekirdeğinde bulunan kromozomlar, her bireyin genetik bilgisini taşır. İnsan vücut hücrelerinde normalde 46 kromozom bulunur. İnsan kromozom çiftleri 1’den 22’ye kadar numaralandırılır ve cinsiyet kromozomları X ve Y olarak adlandırılır. Erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu, kadınlarda ise iki X kromozomu bulunur. Her kromozomun “p” ile gösterilen kısa bir kolu ve “q” ile gösterilen uzun bir kolu vardır. Kromozomlar ayrıca numaralandırılmış birçok banda bölünmüştür.
FHS’de, SRCAP genindeki mutasyonlar sıklıkla yeni (sporadik veya de novo) bir mutasyon olarak ortaya çıkar; bu, neredeyse tüm vakalarda gen mutasyonunun yalnızca o çocuk için yumurta veya sperm oluşumu sırasında meydana geldiği anlamına gelir ve başka hiçbir aile üyesi etkilenmeyecektir. FHS’nin sessiz taşıyıcıları yoktur (yani eğer kişi SRCAP’ta mutasyon taşıyorsa FHS belirtileri gösterecektir).
Vakaların çoğu sporadik mutasyonlardan kaynaklansa da, birkaç ailede baskın kalıtım (bir özelliğin etkilenen anne veya babadan çocuğa aktarılması) belgelenmiştir. Genetik hastalıklar, anne ve babadan alınan kromozomlarda bulunan belirli bir özelliğe ait genlerin birleşimiyle belirlenir.
Baskın genetik bozukluklar, hastalığın ortaya çıkması için anormal bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, ebeveynlerden herhangi birinden miras alınabilir veya etkilenen bireyde yeni bir mutasyonun (gen değişikliği) sonucu olabilir. Anormal genin etkilenen ebeveynden yavruya geçme riski her hamilelik için %50’dir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.
SRCAP geni vücutta çeşitli işlevlere sahip bir protein oluşturur (kodlar). Bu protein, CREB bağlayıcı protein (CREBBP) için bir kofaktördür (yani bir proteinin biyolojik aktivitesi için gerekli bir madde). CREB bağlayıcı proteini üreten gendeki mutasyonlar, FHS ile örtüşen birçok semptomu olan nadir bir hastalık olan Rubinstein-Taybi sendromuna neden olur.
Floating Harbor sendromunun tanısı, karakteristik semptomların tanımlanmasına, ayrıntılı hasta geçmişine, kapsamlı bir klinik değerlendirmeye ve çeşitli özel testlere dayanır. FHS’yi karakterize eden ayırt edici yüz özellikleri, bebeklik döneminde zor anlaşılır ve tanınması zor olabilir. Ek olarak, diğer semptomların birçoğunun FHS’ye spesifik olmaması, bozukluğun yalnızca klinik temellere dayalı olarak teşhis edilmesini zorlaştırmaktadır.
Moleküler genetik testler FHS teşhisini doğrulayabilir. Moleküler genetik test, SRCAP genindeki mutasyonları tespit edebilir, ancak yalnızca uzman laboratuvarlarda teşhis hizmeti olarak kullanılabilir.
SRCAP geninde bilinen bir mutasyona sahip ailelerde doğum öncesi tanı da mümkün olabilir. Deoksiribonükleik asit veya amniyosentez veya koryon villus örneklemesi (CVS) yoluyla elde edilen fetal hücrelerden alınan DNA, hastalığa neden olan mutasyon açısından incelenebilir. Amniyosentez sırasında gelişmekte olan fetüsü çevreleyen sıvıdan (amniyotik sıvı) bir örnek alınır ve incelenir. CVS, plasentanın bir kısmından doku örneklerinin çıkarılmasını içerir.
Bir ebeveynin bilinen bir genetik anormalliğe sahip olduğu durumlarda, implantasyon öncesi genetik tanı (PGD) bir seçenek olabilir. PGD, tüp bebek yöntemiyle oluşturulan embriyolara yapılabilmektedir. PGD, bir embriyonun ebeveyn ile aynı genetik anormalliğe sahip olup olmadığını belirlemek için test edilmesini ifade eder. Böyle bir seçenekle ilgilenen aileler, sertifikalı bir genetik uzmanının danışmanlığına başvurmalıdır.
FHS’nin tedavisi, her bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir. Çocuk doktorları, nörologlar, iskelet sorunlarını değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (ortopedistler), işitme sorunlarını değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (odyologlar), görme sorunlarını değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (oftalmologlar), diş uzmanları, konuşma patologları ve diğer sağlık profesyonellerinin bu tedaviye ihtiyacı olabilir. Çocuğun tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlayın.
Etkilenen bireyler için standartlaştırılmış tedavi protokolleri veya kılavuzları yoktur. Hastalığın nadir görülmesi nedeniyle geniş hasta grubu üzerinde test edilmiş tedavi denemeleri bulunmamaktadır. Tıbbi literatürde tek vaka raporları veya küçük hasta serileri kapsamında çeşitli tedaviler rapor edilmiştir. Tedavi denemeleri, FHS’li bireyler için belirli ilaçların ve tedavilerin uzun vadeli güvenliğini ve etkinliğini belirlemek için çok yararlı olacaktır.
Etkilenen çocukların potansiyellerine ulaşmasını sağlamak için erken gelişimsel müdahale önemlidir. Etkilenen çocukların çoğu mesleki, fiziksel ve konuşma terapisinden faydalanacaktır. Özel iyileştirici eğitim de dahil olmak üzere ek tıbbi, sosyal ve/veya mesleki hizmetler de faydalı olabilir. Ebeveynlere yönelik sürekli danışmanlık ve destek de faydalıdır. Genetik danışmanlık aynı zamanda etkilenen bireyler ve aileleri için de faydalı olacaktır.
FHS’li bazı bireyleri tedavi etmek için büyüme hormonu (GH) tedavisi kullanılmıştır. GH tedavisi düşünenlerin kan dolaşımına hormon salgılayan bezler sistemiyle ilgilenen bir uzmana (endokrinolog) başvurması önerilir. Ancak FHS’li çocuklarda GH tedavisinin etkinliği ve yan etkileri konusunda sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Spesifik semptomlara yönelik ek tedaviler standart tedavi kılavuzlarını takip eder. Örneğin, nöbetler, nöbet önleyici ilaçlarla (antikonvülzanlar) tedavi edilebilir. Tıbbi literatüre göre, etkilenen bireyler genel olarak genellikle iyi bir genel sağlık durumuna sahiptir ve iyi bir yaşam kalitesine sahiptir.
