CTNNB1 Sendromu Nedir? Bilinmesi Gereken Her Şey

CTNNB1 sendromu, CTNNB1 genindeki değişikliklerin (patojenik varyantlar veya mutasyonlar) neden olduğu son derece nadir bir genetik nörogelişimsel bozukluktur. Nörogelişimsel bozukluklar, beynin ve merkezi sinir sisteminin büyümesini ve gelişimini bozan veya değiştiren bozukluklardır. 

Haber Merkezi / Yaygın belirti ve semptomlar arasında değişen derecelerde zihinsel engellilik (bilişsel bozukluk), gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmada gecikmeler (gelişimsel gecikmeler), konuşma gecikmeleri, anormal kas tonusu, görme bozuklukları, farklı yüz özellikleri ve davranış sorunları yer alır. Daha az görülen özellikler arasında beslenme güçlükleri, vücut yapısı veya işlevindeki anormallikler ve büyüme anormallikleri yer alır.

CTNNB1 sendromu, etkilenen bireyler arasında değişebilen bir dizi belirti ve semptomdur. Her bireyin benzersiz olduğunu ve bozukluğun bir kişiyi nasıl etkilediğinin diğerini nasıl etkilediğinden farklı olabileceğini unutmamak önemlidir.

CTNNB1 sendromundan etkilenen bireylerin çoğunda nörolojik özellikler mevcuttur. Çocuğun oturmak ve emeklemek gibi öngörülebilir gelişimsel aşamalardaki ilerlemesi gecikebilir (gelişimsel gecikmeler). Küresel gelişimsel gecikmeler, hafiften şiddetliye kadar entelektüel gelişimi ve kas koordinasyonu dahil olmak üzere yazma ve yürüme gibi görevleri tamamlamaya kadar motor fonksiyonları etkileyebilir. Konuşma gecikmeleri ve dil bozuklukları yaygındır, ancak zorluk derecesi basit cümlelerle konuşmaktan, işaretler yoluyla iletişim kurmaya, seslendirmeye veya nesneleri manipüle etmeye kadar değişebilir.

CTNNB1 sendromundan etkilenen birçok kişide kas tonusu değişmiştir. Bebeklerin çoğunda gövdede düşük kas tonusu (hipotoni) bulunur ve bu durum motor gelişim aşamalarını ve beslenme yeteneğini etkileyebilir. Çocukluğun ilerleyen dönemlerinde çoğu çocuk kol ve bacaklarda anormal derecede yüksek kas tonusu (hipertoni) yaşar, bu da uzun süreli kas kasılmalarına ve kas gerginliğine (spastisite) neden olur ve yürüme ve stabilite gibi konuşma ve hareketlerde zorluklara yol açabilir. Birçok kişi, anormal vücut pozisyonlarına ve tekrarlayan veya bükülme hareketlerine neden olabilen kaslarda istemsiz kasılmalar (distoni) yaşar.

CTNNB1 sendromlu çoğu insanın görme güçlüğü vardır. Bazı kişiler, yakın (uzak görüşlü) veya uzaktaki (uzak görüşlü) nesnelerin bulanıklaşmasına neden olabilecek net görme sorununa (kırılma hataları) sahiptir. Odaklanma zorlukları, bir gözün içe doğru buruna doğru hizalanması veya diğer gözün odaklanmış halde kalması (şaşılık) nedeniyle gözlerin yanlış hizalanmasından kaynaklanabilir.

Gözün arkasında görsel görüntüleri beyne ileten ve görmeyi mümkün kılan, sinir ve kan damarlarından zengin bir astar (retina) bulunur. CTNNB1 sendromundan etkilenen bazı bireylerde, retinadaki kan damarlarının anormal büyümesi ve gelişmesi (eksüdatif vitreoretinopati) ile karakterize edilen ve görme kaybına ve daha nadiren körlüğe yol açabilen nadir bir göz rahatsızlığı vardır. Nadiren,

CTNNB1 sendromundan etkilenen bireylerde, şişkin bir burun, üst dudaktan buruna kadar uzanan normalden daha uzun bir dikey girinti (philtrum) ve ince bir üst dudak dahil olmak üzere çeşitli yüz anormallikleri yaygındır. Bazı bireylerin seyrek ve ince saçları, kaşları ve uzun kirpikleri vardır. Daha az görülen yüz özellikleri arasında alçak kulaklar ve normalden daha yakın aralıklı gözler ve yüksek ağız tavanı (damak) yer alır.

CTNNB1 sendromundan etkilenen bazı kişiler, kaygı, saldırgan davranışlar, uyku güçlükleri, öfke nöbetleri, dikkat sorunları ve otizm spektrum bozukluğunu düşündüren özellikleri içerebilen davranışsal veya psikiyatrik sorunlar yaşayabilir.

Bazı bireylerde, özellikle de bebeklerde beslenme ve mide-bağırsak sorunları görülür. Beslenme zorlukları, motor fonksiyonları emzirmek, yiyecekleri çiğnemek veya yutmak (yutma güçlüğü) için koordine etme zorluklarını içerebilir. Ek olarak, anormal gastrointestinal motor fonksiyonları sık sık kabızlığa, ishale ve mide içeriğinin yemek borusuna geri akışına (gastroözofageal reflü) yol açabilir.

CTNNB1 sendromundan etkilenen bireylerde yapısal ve büyüme anormallikleri ortaya çıkabilir. Bebekler cinsiyete bağlı olarak beklenenden daha düşük bir doğum ağırlığıyla doğabilir (intrauterin büyüme kısıtlılığı) ve bazı çocuklar kilo almada ve boy uzamasında zorluk yaşamaya devam edebilir.

Bebekler ayrıca yaş ve cinsiyete bağlı olarak beklenenden daha küçük bir baş çevresi ile doğabilir (mikrosefali) ve büyüdükçe aynı yaş ve cinsiyetteki akranlarına göre daha küçük bir kafaya sahip olmaya devam edebilirler. Bazen, iki serebral hemisferi birbirine bağlayan beyin bölgesinin az gelişmesi (korpus kallosum hipoplazisi) ve beyindeki anormal sıvı alanı (ventrikülomegali) dahil olmak üzere gelişimsel gecikmelere daha fazla katkıda bulunabilecek beyin anomalileri ortaya çıkabilir.

Nadiren bazı çocuklar büyüdükçe Omurilik hareketlerinde anormal kısıtlamalar (bağlı omurilik), omurilikte sıvı dolu ceplerin (kistler) anormal büyümesi (siringomiyeli) ve omuriliğin anormal bir eğriliği dahil olmak üzere motor fonksiyonları daha da etkileyen omurga anomalileri ortaya çıkabilir. Çocukların azınlığı kalp anomalileriyle doğabilir ancak herhangi bir belirti yaşamayabilir.

CTNNB1 sendromuna CTNNB1 genindeki değişiklikler (patojenik varyantlar veya mutasyonlar) neden olur . Genler, vücudun birçok fonksiyonunda kritik rol oynayan proteinlerin oluşturulması (kodlanması) için talimatlar sağlar. Bir gende bir varyasyon meydana geldiğinde, oluşturulan protein hatalı, verimsiz, eksik veya fazla üretilmiş olabilir. Proteinin işlevlerine bağlı olarak bu durum vücudun birçok bölümünü etkileyebilir.

Araştırmacılar, CTNNB1 genindeki spesifik varyant türlerinin, bireyin deneyimlediği spesifik klinik özellikleri etkileyip etkilemediğini anlamaya çalışıyor. Buna genotip-fenotip korelasyonu denir ve şu anda araştırılmaktadır.

CTNNB1 geni , beta-katenin (β-katenin) adı verilen bir proteinin oluşturulmasına yönelik talimatlar içerir. Beta-katenin vücuttaki hücrelerde bulunur ve özellikle beyinde büyüme ve gelişmede önemli bir rol oynar. Doğru beyin fonksiyonuna izin veren sinir hücreleri (nöronlar) arasındaki bağlantıların güçlendirilmesine yardımcı olur ve diğer genler okunduğunda (ifade edildiğinde) koordinasyona yardımcı olur ve vücudun düzgün bir şekilde gelişmesi için doğru proteinlerin doğru zamanda üretilmesini sağlar. CTNNB1 sendromlu bireylerde, normal beta-katenin proteininin üretilmesini engelleyen ve sonuç olarak çeşitli nörogelişimsel ve sağlık sorunlarına yol açabilen CTNNB1 geninin bir varyantı bulunur.

CTNNB1 genindeki varyantlar neredeyse her zaman yeni mutasyonlar olarak ortaya çıkar; bu da bunların, ebeveynlerden herhangi birinde gen varyantına sahip olmadan o çocukta rastgele meydana geldiği anlamına gelir. Bozukluk genellikle bir ebeveynden miras alınmadığından, gen varyantının aynı ebeveynden başka bir çocukta tekrar ortaya çıkma riskinin yalnızca %1 olduğu tahmin edilmektedir. Tekrarlaması, ebeveynlerden birinin vücudunda gen varyantını taşıyan bazı hücrelerin (yumurta veya sperm hücreleri) bulunması, ancak bu varyantın kan veya tükürükteki genetik testte tespit edilememesi nedeniyledir.

CTNNB1 sendromlu bir kişinin çocuk sahibi olması durumunda, gen otozomal dominant kalıtsal olduğundan CTNNB1 gen varyantını her çocuğuna geçirme şansı %50’dir . Baskın genetik bozukluklar, hastalığa neden olmak için mutasyona uğramış bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar.

CTNNB1 sendromunun tanısı karakteristik klinik özelliklere, ayrıntılı hasta ve aile geçmişine, kapsamlı bir klinik değerlendirmeye ve çeşitli özel testlere dayanmaktadır. CTNNB1 sendromu için resmi bir klinik tanı kriteri oluşturulmamıştır. Tanı ancak moleküler genetik testlerle konulabilir.

Moleküler genetik test, CTNNB1 genindeki varyantları tespit edebilir ancak yalnızca uzman laboratuvarlarda teşhis hizmeti olarak mevcuttur. Doktorlar, CTNNB1 sendromu olduğundan şüphelenilen kişilerden, tam ekzom dizilimi (WES) adı verilen moleküler genetik bir test için kan veya tükürük örneği alacaklardır. WES, genlerin ekzon adı verilen proteinlerin oluşturulması için talimat veren kısımlarını inceler ve tüm ekzonları (ekzom) aynı anda değerlendirir.

WES, CTNNB1 genindeki veya örtüşen klinik özelliklere sahip olabilecek diğer genlerdeki varyantları tespit edebilir . Daha yakın zamanlarda CTNNB1gen, zihinsel engelli yeni nesil sıralama paneli olarak bilinen moleküler genetik teste eklendi. Bu test yalnızca genom boyunca zihinsel engellilikle bilinen ilişkileri olan genleri inceliyor. Bu daha hedefe yönelik yaklaşım, testin daha ucuz olabileceği anlamına gelir.

Etkilenen bireyler, klinik özelliklerin kapsamını değerlendirmek için ek testlere tabi tutulabilir. Gelişimsel muayeneler, motor fonksiyon ve konuşma veya dil gecikmeleri dahil olmak üzere her türlü gelişimsel gecikmenin değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Nöropsikolojik değerlendirmeler, özellikle 12 aydan büyük bireylerde beyin fonksiyonunun ve bunun biliş ve davranışlar üzerindeki etkisinin değerlendirilmesine yardımcı olabilir. 

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) adı verilen gelişmiş bir görüntüleme testi önerilebilir. MRI, organların ve vücut dokularının kesit görüntülerini üretmek için manyetik alan ve radyo dalgalarını kullanır. Beyin ve omurganın MRI’sı anormalliklerin tespit edilmesine yardımcı olabilir. Herhangi bir beslenme sorununu değerlendirmek için sıklıkla yutma testlerine ihtiyaç duyulur ve göz muayeneleri göz ve görme fonksiyonunu değerlendirebilir.

CTNNB sendromunun tedavisi mevcut spesifik klinik özelliklere yöneliktir. Standartlaştırılmış bir tedavi protokolü veya kılavuzu yoktur, ancak uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabaları, tedavilerin etkilenen bireye göre uyarlanmasına yardımcı olabilir. Etkilenen veya etkilenmesi muhtemel vücut sistemleri rutin olarak değerlendirilmelidir. Sağlık uzmanları tarafından yapılan düzenli izleme, zaman içinde değişen veya gelişen semptomları izleyebilir ve tedaviler mevcut ihtiyaçları en iyi şekilde destekleyecek şekilde uygun şekilde ayarlanabilir.

Bakım ekibinin bir parçası olabilecek sağlık profesyonelleri, gelişimsel nörolojik bozuklukların (nörologlar), göz bozukluklarının (oftalmologlar), sindirim sistemi (gastroenterologlar), kas-iskelet sistemi (ortopedist) ve kalp hastalıklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış çocuk doktorlarını ve doktorları içerebilir. kardiyologlar). Ayrıca tedavileri planlamak ve terapileri uygulamak için rehabilitasyon terapistlerine (fiziksel, mesleki ve konuşma terapistleri), psikiyatristlere ve diğer sağlık uzmanlarına ihtiyaç duyulabilir.

Beslenme ve yutma sorunları klinik ziyaretlerinde düzenli olarak değerlendirilmeli ve rehabilitasyon terapistleri tarafından uygun şekilde ele alınmalıdır. Beslenme terapisi, motor fonksiyon ve koordinasyon zorluklarının çözülmesine yardımcı olabilir veya yiyecekleri soğutmak veya koyulaştırmak gibi yararlı besleme teknikleri sağlayabilir. Bazı hastalarda, yiyeceği doğrudan mideye iletmek için nazogastrik tüp (NG tüpü) veya gastrostomi tüpü (G tüpü) uygun olabilir. Kabızlık ve ishalin yakından izlenmesi gerekebilir.

Gelişimsel bir değerlendirme yapılmalı ve uygun rehabilitasyon tedavileri başlatılmalıdır. Hareketlilik ve motor işlevler, fiziksel ve mesleki terapi ile ele alınabilir. Bazı çocuklarda uygun konumlandırma için ortopedik cihazlar veya hareket desteği için dayanıklı tıbbi cihazlar gerekebilir. Artan kas tonusu anormallikleri kas gevşetici tedavilerden fayda görebilir. 

Davranışsal kaygılar, uygulamalı davranış analizi (ABA) yoluyla veya gelişimsel bir çocuk doktoru tarafından ele alınabilir. Göz anormallikleri ve görme değişiklikleri düzenli olarak değerlendirilmelidir. Retinadaki kan damarlarının anormal büyümesi ve gelişmesi (eksüdatif vitreoretinopati) olan kişiler lazer tedavisine ihtiyaç duyabilir; göz yanlış hizalaması veya bulanık görme, daha ileri görme komplikasyonlarını önlemek için ele alınmalıdır.

Konuşma terapisi gerekli olabilir ve etkilenen bazı kişiler işaret dilinin ve çeşitli iletişim cihazlarının veya yöntemlerinin kullanımından yararlanabilir. Bireyselleştirilmiş öğrenme planı (IEP) ve düzenli olarak güncellenen 504 planı da dahil olmak üzere, uzmanlaşmış öğrenme programları da dahil olmak üzere ek tıbbi, sosyal veya mesleki hizmetler gerekli olabilir.

Not: Sunulan bilgilerin amacı herhangi bir hastalığı teşhis veya tedavi etmek, iyileştirmek veya önlemek değildir. Tüm bilgiler yalnızca genel bilginize yöneliktir, tıbbi tavsiye veya belirli tıbbi durumların tedavisinin yerine geçmez. Uygulamadan önce bu bilgileri doktorunuzla görüşün.