Akut Kolanjit Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi
Akut kolanjit, safrada bakteri üremesinin neden olduğu biliyer sistemin sistemik bir enfeksiyonudur. Enfeksiyonun bir diğer önemli nedeni safra ve/veya hepatik kanalların kısmen veya tamamen tıkanmasıdır.
Haber Merkezi / Asendan kolanjit olarak da bilinen akut kolanjit, tedavi edilmediği takdirde yaşamı tehdit edebilen ciddi bir biliyer sistem bozukluğudur. Safra veya hepatik kanalların tıkanmasının en sık nedeni, koledokolitiazis olup, koledokta taş varlığı ile karakterizedir.
Diğer obstrüksiyon nedenleri arasında; safra veya hepatik kanalların iyi huylu veya kötü huylu stenozu (anormal daralma), pankreas kanseri, biliyer stent tıkanıklığı, safra kanalında parazitik kolonizasyon, ampullar kanser, porta hepatis kanseri, primer sklerozan kolanjit, hepatik amiloid birikimi ve dar bilioenterik anastomozlar.
Akut obstrüktif biliyer bozukluğu olan hastalarda vazgeçilmez bir biliyer drenaj prosedürü olan endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) de bazı durumlarda akut kolanjite neden olabilir.
Akut kolanjit hastalarının ortalama yaşı 50 ila 60 yıldır. Safra taşı hastalığından (kolelitiazis) muzdarip hastaların yaklaşık %6-9’una tipik olarak akut kolanjit teşhisi konur. Safra taşı, akut kolanjitin ana nedenlerinden biri olduğu için, yüksek yağlı diyet, kronik alkol tüketimi, obezite, sedanter yaşam ve hızlı kilo kaybı gibi kolelitiazis ile ilişkili risk faktörleri de akut kolanjite neden olabilir.
Akut kolanjit patofizyolojisi
Akut kolanjitin önemli patolojik nedenlerinden biri biliyer obstrüksiyondur. Safra sisteminin engellenmemiş olması durumunda, normal safra akışı, safra yollarında bulunan herhangi bir bakteri popülasyonunu temizler. Ayrıca bakterisidal aktiviteye sahip safra tuzları ile IgA ve mukus salgılayan safra epiteli, bakteri üremesini ve kanal içinde birikmesini engeller. Safra epiteli ayrıca safra bakterilerinin kan dolaşımına geçişini önleyen Kupffer hücreleri içerir.
Bununla birlikte, safra sistemi içindeki bir tıkanıklık normal safra akışını engeller, bu da intraduktal basıncı arttırır ve bakteri birikimine neden olur. Yüksek intraduktal basınç ayrıca safradan kana bakteriyel reflüyü de artırarak akut kolanjitin ölümcül bir komplikasyonu olan septisemiye yol açar.
Akut kolanjite neden olduğu bilinen en yaygın bakteriler arasında Escherichia coli, Klebsiella türleri, Enterococcus türleri ve Enterobacter türleri bulunur. Ek olarak, Clonorchis sinensis , Opisthorchis viverrini ve Opisthorchis felineus gibi parazit yassı kurtlar; ve Ascaris lumbricoides gibi yuvarlak kurtlar da akut kolanjite neden olabilir.
Belirtileri
1877’de Dr. Jean-Martin Charcot, akut kolanjiti ilk olarak ‘karaciğer ateşi’ olarak tanımladı. Onun açıklamasına göre, akut kolanjitin ortak belirti ve semptomları arasında yüksek ateş, sağ üst kadran karın ağrısı ve sarılık bulunur. Bunlar topluca ‘Charcot’s triadı’ olarak bilinir. Bazı ciddi vakalarda, akut kolanjit, hipotansiyon ve kafa karışıklığı ile karakterizedir. Charcot triadı akut kolanjit için oldukça spesifik (%95.9) olmasına rağmen, duyarlılığı çok düşüktür (%26.4).
Daha etkili ve duyarlı bir tanı kılavuzu oluşturmak için, 2006 yılında Tokyo’daki Uluslararası Uzlaşı Toplantısında akut kolanjit için TG07 tanı kriterleri hazırlanmıştır. TG07’ye göre tanı parametreleri arasında safra yolu hastalığı öyküsü, ateş ve/veya titreme, sarılık, karın ağrı, iltihaplanma, anormal karaciğer fonksiyonları ve biliyer dilatasyon veya bir etiyoloji kanıtı (taş, darlık, stent vb.). 2012 yılında, akut kolanjiti teşhis etmek için yeni bir Tokyo kılavuzu olan TG13 hazırlandı.
Teşhisi
Tanı esas olarak tam kan sayımı, eritrosit sedimantasyon hızı, metabolik profil oluşturma vb. gibi laboratuvar testlerini içerir. Görüntüleme analizleri arasında abdominal ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans kolanjiyopankreatikografi ve endoskopik ultrason (EUS) bulunur.
Tedavisi
Akut kolanjit tedavisi temel olarak sistemik antibiyotik tedavisi ve safra drenaj tekniklerini içerir. Antibiyotik seçimi hastanın metabolik profili, ilaç alerjisi, diğer bozuklukların/enfeksiyonların varlığı ve akut kolanjitin şiddeti gibi birçok faktöre bağlıdır. Antibiyotik seçiminde hem Gram negatif hem de anaerobik organizmalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Biliyer drenaj teknikleri arasında en sık ve etkili olanı ERCP’dir. Diğer teknikler arasında endoskopik nazobiliyer drenaj (ENBD), perkütan transhepatik safra drenajı (PTBD), EUS kılavuzluğunda drenaj ve açık cerrahi drenaj (laparotomi sonrası T-tüp drenajı) yer alır.
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.
