Nörotrofik Keratit Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi
Nörotrofik keratit, korneayı etkileyen nadir bir göz hastalığıdır. Kornea, gözün ön kısmındaki şeffaf (şeffaf) dış tabakadır. Işığın göze girişini odaklayan bir pencere gibi çalışır. Kornea ışığı bükerek göz bebeğinden geçmesini sağlar ve sonunda koni ve çubuk adı verilen özel hücrelerin ışığı sinir uyarılarına dönüştürdüğü retinaya ulaşır. Bu uyarılar görüntüye dönüşmek üzere optik sinir boyunca beyne gider.
Haber Merkezi / Nörotrofik keratit, korneaya hizmet eden (sinir veren) sinirlerin düzgün çalışmaması sonucu ortaya çıkar; bu sinirler, göz kırpma refleksini harekete geçirerek korneanın işlevine yardımcı olan, yara iyileşmesini hızlandıran ve gözyaşı üretimini artıran uyarıları taşır. Nörotrofik keratitli hastalarda korneanın duyarlılığı azalmıştır veya yoktur. Kornea uyarı veya basınç algıladığında göz kapakları kapanacak ve korneayı ve gözü korumak için gözyaşı üretilecektir. Nörotrofik keratitte bu sinirler düzgün çalışmadığı için korneanın epitel adı verilen dış tabakası parçalanarak epitelyal defekte neden olabilir.
Daha ilerlemiş nörotrofik keratitlerde kornea stroması adı verilen iç tabaka da parçalanarak korneanın incelmesine neden olabilir. Buna stromal ‘erime’ denir. İleri stromal erimede kornea ciddi derecede incelebilir, bu da gözün iç kısmında bir delik veya açıklık oluşmasına neden olabilir, bu da enfeksiyona ve potansiyel olarak gözün kaybına neden olabilir. Nörotrofik keratit, korneada yara iyileşmesinin yavaşlaması, korneada skar oluşması ve görme kaybı gibi çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Korneaya hizmet eden sinirlere zarar verebilecek birçok farklı durum vardır. Bir kişide bozukluğun ne kadar ilerlediğine bağlı olarak bu bozukluğu tedavi etmek için çeşitli terapiler kullanılabilir.
Başlangıçta, etkilenen bireylerde bozukluğun herhangi bir semptomu olmayabilir (asemptomatik). Korneanın duyarlılığı azaldığı için etkilenen kişiler genellikle gözde ağrı veya rahatsızlıktan şikayet etmezler. Bulanık görme, kırmızı gözler, kuru gözler ve görme netliğinin (keskinliğinin) azalması gelişebilir. Etkilenen bireyler ışığa karşı aşırı duyarlı hale gelebilir (fotofobi). Etkilenen kornea kolayca yaralanabilir ve etkilenmemiş korneadan daha yavaş iyileşir (yara iyileşmesi zayıf). Bu, korneayı hasara karşı duyarlı hale getirir.
Etkilenen kişiler, epitel tabakasında bir açıklık oluştuğunda (epitelyal defekt) sık veya tekrarlayan kornea erozyonları yaşayabilir. Epitel tabakası korneanın koruyucu tabakası olduğundan, bir epitel defekti gözü enfeksiyona karşı daha duyarlı hale getirebilir. Bu hastalıkta ağrının azalması veya hiç olmaması nedeniyle hastalar açık epitel defektinin farkında olabilir veya olmayabilir.
Düzensiz astigmatizmle sonuçlanabilecek korneada yara izi de dahil olmak üzere daha ciddi komplikasyonlar gelişebilir; kornea düzensiz şekillendiğinde veya anormal şekilde kavisli hale geldiğinde ortaya çıkan, bulanık görmeye neden olan bir durumdur. Stroma adı verilen iç tabaka parçalanıp inceldikçe kornea daha da düzensiz bir şekil alabilir ve daha ciddi yara izleri gelişebilir. En ağır vakalarda korneanın bir bölgesi tamamen eriyerek delinmeye yol açabilir, bu da gözün iç sıvısının kaybına neden olur. Nörotrofik keratit, uygun şekilde tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir.
Nörotrofik keratit, korneaya hizmet eden sinirleri etkileyen herhangi bir durum veya bozukluktan kaynaklanabilir. Korneaya hizmet eden ana sinire, beşinci kranial sinir olarak da adlandırılan trigeminal sinir denir. Korneaya hizmet eden trigeminal sinirin oftalmik bölümünün hasar görmesi nörotrofik keratite neden olabilir.
Korneada kan damarı yoktur. Islak kalması ve beslenmesi için düzenli olarak gözyaşlarıyla yıkanması gerekir. Nörotrofik keratit, gözün toz gibi yabancı maddelere tepki olarak ürettiği gözyaşları olan refleks gözyaşlarında azalmaya neden olur. Kornea hissi azaldıkça, korneanın uyarılarına yanıt olarak daha az refleks gözyaşı üretilir, bu da epitelin kurumasına ve sonunda parçalanmasına neden olabilir.
Nörotrofik keratitin iki yaygın nedeni, herpes simpleks virüsü I (uçuklara neden olan aynı virüs) veya herpes zoster virüsüdür (zonaya neden olan virüs). Korneayı içeren veya gözün yakınında veya çevresinde meydana gelen cerrahi, potansiyel olarak korneaya zarar verebilir ve nörotrofik keratite yol açabilir. Bu, katarakt ameliyatı, göz çevresi ameliyatı, görme problemlerini düzeltmek için lazer göz ameliyatı ve kornea naklini içerebilir. Trigeminal nevraljiyi tedavi etmek için yapılan cerrahi de sinire zarar verebilir ve nörotrofik keratite neden olabilir. Trigeminal nevralji, etkilenen bireylerin hafif, donuk bir ağrıdan, trigeminal siniri içeren yoğun, ciddi ağrıya kadar değişen ağrı atakları yaşadığı bir hastalıktır.
Kornea hissinin azalmasına neden olabilecek topikal ilaçların kronik kullanımı (veya aşırı kullanımı), nörotrofik keratit gelişimine yol açabilir. Bu tür ilaçlar arasında glokom tedavisinde kullanılan timolol ve betaksolol; topikal bir antibiyotik olan sülfasetamid; yanı sıra topikal nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar veya NSAIDS olan diklofenak sodyum ve ketorolak.
Korneayı etkileyen bozukluklar, kornea içinde yabancı maddelerin biriktiği bir grup nadir hastalık olan kornea distrofileri de dahil olmak üzere nörotrofik keratite yol açabilir. Kafes ve granüler kornea distrofisi çoğunlukla nörotrofik keratit ile ilişkilidir. NORD’un bu bozukluklarla ilgili ayrı bir raporu var. Daha fazla bilgi için Nadir Hastalıklar Veritabanında arama teriminiz olarak “kornea distrofileri”ni seçin.
Nörotrofik keratitin çeşitli başka nedenleri de vardır. Kontakt lenslerin uzun süreli kullanımı ve korneanın kimyasal veya fiziksel yanıkları nörotrofik keratite neden olabilir. Bazen korneaya hizmet eden sinirlerin yakınında bir kitle veya tümörün varlığı nörotrofik keratite neden olabilir. Bu durumlarda tümör trigeminal sinire doğru baskı yaparak sinirin sıkışmasına neden olur. Nörotrofik keratite neden olabilecek bir tümör örneği akustik nöromadır. Akustik nöroma, sekizinci kranyal sinir üzerinde gelişen ve bazen trigeminal sinir de dahil olmak üzere yakındaki sinirlere baskı yapacak kadar büyüyebilen nadir görülen iyi huylu (kanserli olmayan) bir büyümedir.
Multipl skleroz, diyabet, A vitamini eksikliği ve cüzzam gibi bazı sistemik hastalıklar nörotrofik keratit ile ilişkilendirilebilir. Çocuklarda nörotrofik keratit nadirdir. Çocuklarda bu bozukluk geliştiğinde, genellikle ailesel disotonomi, Goldenhar Gorlin sendromu, Mobius sendromu veya anhidrozlu ağrıya karşı konjenital hassasiyet gibi başka bir bozuklukla birlikte ortaya çıkar. Bu nadir bozukluklar doğumda mevcuttur (konjenital).
Nörotrofik keratit tanısı, karakteristik semptomların tanımlanmasına, ayrıntılı hasta ve aile öyküsüne, kapsamlı bir klinik değerlendirmeye ve çeşitli özel testlere dayanır. Açıklanamayan kornea hassasiyeti azalması ve korneada hasar belirtileri olan kişilerde tanıdan şüphelenilmelidir.
Nörotrofik keratitin tedavisi, her bireyde görülen spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, çocuk doktorları, göz bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış doktorlar (oftalmologlar), kornea bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış doktorlar (kornea uzmanları), teşhis konusunda uzmanlaşmış doktorlardan oluşan bir uzman ekibinin koordineli çabalarını gerektirebilir. ve nörolojik bozuklukların tedavisi (nörologlar) ve diğer sağlık profesyonellerinin tedaviyi sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlaması gerekebilir.
Mümkünse, etkilenen bireyler, özellikle nörotrofik keratit gelişimiyle ilişkili olanlar olmak üzere topikal göz ilaçlarını almayı bırakmalıdır. Nörotrofik keratitin tedavisinde kullanılan diğer tedaviler arasında korneayı ıslak ve temiz tutmak için sık sık yağlama ve yapay gözyaşı uygulaması yer alır. Bu tedavi nörotrofik keratitin tüm aşamaları için önerilir. Topikal antibiyotikli göz damlaları bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek veya enfeksiyonun önleyici (profilaktik) tedavisi için kullanılır.
2018 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), nörotrofik keratitli bireylerin tedavisi için cenegermin’i (Oxervate) onayladı. Oxervate topikal bir göz damlasıdır. Klinik çalışmalarda, etkilenen bireylerin %70 kadarı sekiz haftalık bir süre içinde korneanın tamamen iyileştiğini göstermiştir.
Tedaviye rağmen nörotrofik keratit kötüleştiğinde ameliyat gerekli olabilir. En sık kullanılan cerrahi kısmi veya total tarsorafidir. Tarsorafi, üst ve alt göz kapakları arasındaki boşluğu azaltmak için göz kapaklarının kısmen birbirine dikildiği cerrahi bir işlemdir. Bu, korneanın korunmasına yardımcı olur ve kornea lezyonlarının iyileşmesine izin verir. Genel olarak bu güvenli ve etkili bir işlemdir ve kısa bir süre için yapılabilir veya bazen kalıcı olabilir.
İyileşmeyen kornea ülserleri veya korneası ciddi şekilde etkilenen kişiler için amniyotik membran yerleştirilmesi düşünülebilir. Amniyotik membran plasentanın en iç tabakasıdır. Amniyotik membranı kullanmanın en az invaziv yolu, onu ofiste gözün üzerine yerleştirmektir. Prokera olarak adlandırılan en yaygın versiyon, amniyotik membran malzemesinin doğrudan kornea yüzeyine dayanmasına izin veren iki esnek plastik halka arasına sıkıştırılmış bir amniyotik membran tabakasından oluşur. Daha ilerlemiş nörotrofik keratitte, cerrahlar cerrahi olarak amniyotik membranın tek bir katmanını veya birden fazla katmanını kornea yüzeyine nakledecektir.
Nörotrofik keratit, skleral veya kornea kontakt lensleri adı verilen özel kontakt lenslerle tedavi edilebilir. Skleral lens kubbe şeklindedir ve kornea üzerinde tonoz oluşturur. Hafif vakalarda skleral lens steril salin solüsyonu ile doldurulurken, nörotrofik keratitin ilerleyen aşamalarında daha gelişmiş yağlama solüsyonları kullanılabilir. Bu solüsyonlar gözün kayganlaşmasını sağlayarak korneanın ıslak kalmasını ve oksijenin korneaya ulaşmasını sağlar. Özel kontakt lensler korneanın iyileşmesini destekler ancak enfeksiyon riskini artırabilir.
