Batman: Oymataş Kaya Kilisesi

Oymataş Kaya Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Oymataş Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Oymataş Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçuşu 14 km güneybatısındadır. Tek nefli olan kaya kilise zeminden 3.00 m yüksekte yer alan kayalık alanda bulunmaktadır.

Kayaya düzensiz bir şekilde oyulmuş altı adet basamak vardır. Bu basamaklar kuzey-güney doğrultulu olup, kilisenin girişine bağlanmaktadır. Girişin kuzeyinde doğu-batı doğrultulu, üst yapısı tonozlu bir şekilde kayaya oyulmuş bir nefi vardır.

Tonoza kadar olan bölüm üç fascialı arşitrav şeklindedir. Nefin doğusunda yer alan bemaya ulaşmak için temsili iki adet basamak yapılmıştır. Basamakların kuzey ve güneyinde işçiliği oldukça özenli olan payeler ve bu payelerin üst kısmında fascia ve abaküs yer almaktadır.

Bemanın doğusunda İsa’yı temsil eden apsis ve üst örtüsü yarım kubbeli alan mevcuttur. Bemanın hemen kuzeyinde olasılıkla liturjik eşyaların konulduğu küçük bir niş yer almaktadır. Kuzeyde yer alan bölüm mezarlık alanıdır.

Kuzey duvarın doğusunda yer alan niş ise ya çocuk mezarı ya rölik konulan bir alan ya da liturjik eşyaların konulduğu bir yerdir.

Batı duvarda ve güney duvarda yer alan nişler ise olasılıkla kilise eşyaları ile kandil veya güzel koku vermesi amaçlı yağların konulduğu yerler olmalıdır. Batı duvarda yer alan nişin zeminden yüksekliği 0.85 m, genişliği 2.00 m ve derinliği de 0.26 m’dir.

Paylaşın

Batman: Süryani Kilisesi

Süryani Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Süryani Mevkii sınırları içerisinde yer almaktadır. Hasankeyf İlçe Merkezi’ne yaklaşık 1.5 km mesafededir.

Dicle Nehri’nin kuzeyinde bulunan Süryani Yerleşim Alanı olarak adlandırılan alanının kuzeyinde, 2011 döneminde Prof. Dr. Abdüsselam Uulçam başkanlığında gerçekleştirilen kazı çalışmalarıyla bir kilise ile güneyinde bir mezarlık alanı açığa çıkarılmıştır.

Köyün kuzeyinde yüksek bir arazi üzerine inşa edilen, doğu- batı doğrultusunda uzanan kilise, tek neften oluşan küçük bir şapel niteliğindedir.

Tonoz örtüsü ve duvarlarının büyük bir kısmı yıkılmış vaziyettedir. Kilisenin etrafında birkaç mezar ile bir su kuyusu yer almaktadır. Avlu duvarları tamamen ortadan kaldırılmış, yeri tarım arazisine dönüştürülmüştür.

Paylaşın

Batman: Şabık Kilisesi

Şabık Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Şabık Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kayaya oyularak yapılmış Şabık Kilisesi’nin IV-V. yüzyıllara ait olduğu tahmin edilmektedir. İslam hakimiyeti döneminde de Hıristiyanlarca kullanılmaya devam edilmiş olmalıdır.

İki bölümden oluşan kilise, kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen plandadır. Ana mekanı, 3.75 m x 3.90 m ölçülerinde kare planlıdır.

Batı yönünde bulunan yuvarlak kemerli girişi büyük oranda tahrip olmuştur. Apsisle birlikte birbiriyle paralel üç nişi bulunmaktadır. Apsis nişi, 2.65 m x 3.45 m ölçülerinde olup 0.87 m derinliğe sahiptir.

Ana mekanın kuzeyinde, 2.20 m x 2.90 m ölçülerinde ikinci mekan yer alır. Apsis nişinde, kayaya kazınmış büyük bir haç işareti dışında herhangi bir mimari süslemeye rastlanmamıştır.

Paylaşın

Batman: Yamanlar Kilisesi

Yamanlar Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Yamanlar Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yamanlar Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 49 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 7 km güneydoğusunda yer almaktadır.

11.70 m x 15.30 m ölçülerindeki kilise, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Kilise, ibadet mekânı, atrium ve pastaforium (kiliselerde apsisin kuzey ve güney yanlarında bulunan ve kutsal eşyalar bulunan küçük odalar) hücresinden oluşmaktadır.

Atrium, dikdörtgen planlıdır ve atriuma giriş, dikdörtgen formlu, narteksten sağlanmaktadır. Atriumun doğusunda beşik tonozlu pastaforium hücresi bulunmaktadır. Hücreye yuvarlak kemerli kapı ile geçilmektedir. Hücrenin doğu duvarında dikdörtgen formlu, kaş kemerli iki adet niş yer alır.

Güney duvarında ise yuvarlak kemerli 1 adet niş; kuzey duvarında bir adet mazgal pencere bulunmaktadır. Atriumun kuzeyinde, dikdörtgen planlı, beşik tonozlu naos yer almaktadır. Naosun kuzey ve güneyinde birbirine simetrik sivri kemerli dikdörtgen nişlere yer verilmiştir.

Naosun doğusunda kuzey – güney doğrultusunda dikdörtgen planlı bema bulunmaktadır. Apsis nişi büyük oranda tahrip olmuştur. Üst örtüsünün tamamına yakını yıkılan kilise yapısında düzgün kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Yolveren Kaya Kilisesi

Yolveren Kaya Kilisesi; Batman’ın Merkez İlçesi, Yolveren Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yolveren köyü Batman İl Merkezinin kuş uçumu 16.50 km güneydoğusundadır. Ana kayaya oyularak yapılan kilise, narteks, naos, bema ve pastaforium (kiliselerde apsisin kuzey ve güney yanlarında bulunan ve kutsal eşyalar bulunan küçük odalar) bölümlerinden oluşmaktadır.

Batı cephesi sonraki dönemlerde moloz taş duvarla kapatılan kilisenin, batı yönünde dikdörtgen formlu, taş lentolu giriş açıklığı mevcuttur. Kuzey-güney doğrultuda uzanan naos bölümü dikdörtgen plan özelliği göstermektedir.

Apsis nişi bulunmayan ana ibadet mekanının doğusunda köşeleri ovalleştirilmiş bema, bemanın kuzeyinde ise pastoforium hücresi olduğu düşünülen bölüm bulunmaktadır. Naosun kuzey ve güneyinde naostan yuvarlak kemerlerle ayrılan iki mekân yer alır.

Güneyde yer alan mekân kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Kuzey mekanı ise dikdörtgen planlıdır. Kuzey mekanını naostan ayıran kemer açıklığı büyük oranda tahrip olmuştur. Kilisenin genelinde doğal ve beşeri tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Bağlıca Kaya Kilisesi

Bağlıca Kaya Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Bağlıca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Bağlıca Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Bağlıca Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 29.26 km güneyinde, Gercüş İlçe Merkezinin ise 20.08 km batısında yer almaktadır.

Bağlıca köyünün yaklaşık 600 metre kuzeyinde bulunan ve yöre halkı tarafından Keleha Kasre olarak bilinen yüksek dağ zirvesinde yer almaktadır.

Dağlık bir alanda yer alan kilise tek nefli olup, 7.30 x 4.60 metre ölçülerinde, yüksekliği ise 2.00 metre civarıdır.

Güneyde yer alan giriş ölçüleri, 2.00 metre genişliğinde, 1.80 metre yüksekliğinde ve 0.80 metrede derinliğindedir. Doğu bölümde kayaya oyularak yapılmış temsili bir apsis yer almaktadır

Paylaşın

Batman: Mor Yakob Süryani Kilisesi

Mor Yakob Süryani Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Arıca (Kefro) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Arıca (Kefro) Köyü’nün merkezinde, ana kayaya ve birbiriyle bağlantılı mağara yapıları üzerine kurulmuştur. Arıca Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 50 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin de 9 km güneydoğusundadır.

Atriumun kuzeyinde yer alan doğu – batı doğrultulu, dikdörtgen planlı kilise, tek nefli olup naos, kutsal bema ve galeri bölümlerinden oluşmaktadır. Taş duvar üzerinde yükselen yapı, içten beşik tonoz, üstten ise düz dam şeklinde yapılmıştır.

Kuzey – güney yönünde uzanan atriumun kuzeyde ve güneyde olmak üzere iki girişi bulunmaktadır. Kilisenin narteksi güneyde yer almaktadır. Nateks bölümü doğu-batı doğrultuda beşik tonozludur.

Narteks bölümünün doğusunda galeri katına çıkışı sağlayan merdivenler ve duvarlarında niş ile mazgal pencere açıklıkları yer almaktadır. Doğu bölümünde ise niş içine yerleştirilmiş mezar yapısı bulunmaktadır.

Naos, doğu-batı doğrultuda dikdörtgen planlı, beşik tonozla örtülüdür. Naos bölümünün iç mekan duvarları üzerinde yuvarlak kemerlerle oluşturulmuş 8 adet sağır niş yer almaktadır. Naosun doğusunda apsis nişi, apsisin güneyinde pastaforium hücresi ve apsisin önünde bema bölümü yer alır.

Parapetler aracılığıyla naostan ayrılan bema; naos seviyesinden yüksekte tutulmuştur. L plan özelliği gösteren galeri katı üç bölümden oluşmaktadır. Kilisenin güneyinde, girişi atriuma bakan dikdörtgen planlı bir mekân bulunmaktadır.

Jamatun olduğu düşünülen bu mekânın batıda yer alan girişi dikdörtgen formludur. Yapının inşasında genel olarak kesme taş, moloz taş, düzgün kesme taş ve cas harcı kullanılmıştır. Kilisenin büyük bir bölümü günümüze uygun bir işçilikle onarılmıştır.

Paylaşın

Batman: Çukuryurt Kilisesi

Çukuryurt Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Çukuryurt Köyü, Süryani Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Çukuryurt KöyÜ, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 45 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 9 km kuzeydoğusundadır.

Yaklaşık 20.00 m x 10.00 m ölçülerindeki avlunun güneyinde yer alan, yapının yöre halkı tarafından önce dönemlerde kilise olarak kullanıldığı söylenmektedir.

Kuzey-güney doğrultulu yapı dikdörtgen planlıdır. Tek nefli, beşik tonozlu kilisede apsis sahından birkaç basamak daha yüksek tutulmuştur. Apsis bölümüne yuvarlak kemerli bir açıklıkla geçiş sağlanmaktadır.

Yapının güneybatısında bulunan giriş açıklığı bulunmaktadır. Kuzey ve güney duvarlarında küçük mazgal pencereler yer almaktadır. Üst örtüsü beşik tonozludur ve sonraki dönemlerde kilise bölümlere ayrılmıştır. Günümüzde ahır ve depo olarak kullanılmaktadır.

Paylaşın

Batman: Hisar Kilisesi

Hisar Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Hisar (Hesare) Beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hisar beldesi, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 32.85 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin 15 km kuzeybatısında yer almaktadır.

Günümüzde kullanılmayan kilise; doğu-batı yönünde dikdörtgen bir alana oturtulmuştur. Üç nefli plan özelliği gösteren kilise içten beşik tonuzlu, üstten ise toprak ile düz damla şeklinde yapılmıştır.

Kilisenin içi, payelere oturtulan iki sütun dizisi ile üç nefe ayrılmıştır. Ancak sonraki dönemlerde kuzeydeki nef ile orta nef arasındaki kemerler, örülen taş duvarla kapatılmıştır.

Doğu cephesinde yer alan apsis bölümü ve pastaforion hücreleri ile kuzeyde yer alan narteks bölümü, günümüze yıkık vaziyette ulaşmıştır.

Orta nefte yer alan naos alanı, kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen planlıdır. Ana mekânın batısında, kuzey-güney yönünde dikdörtgen planlı bir mekan yer almaktadır.

Mekanın batı duvarında 3 adet yuvarlak kemerli pencere açıklığı ve bu açıklıkların altında ise dikdörtgen formlu nişler bulunmaktadır. Yapıda kesme taş, moloz taş, düzgün kesme taş, yer yer devşirme malzeme ve cas harcı kullanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Güney Vadi Kaya Kilisesi

Kaya Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hasankeyf Kalesi’nin yaklaşık 200 m güneyinde bulunan kanyon vadidedir.

Kilise, vadinin doğu yamacında yer alan 5.00 x 5.50 metre ölçülerinde ana kayaya oyulmuş, kuzey – güney doğrultuda kareye yakın dikdörtgen planlı ve tek nefli olarak düzenlenmiştir.

Ana kayada oluşan aşınma ve kırılmalar nedeniyle üst örtüsü tamamen çöken kilisenin kuzey ve batı cephe duvarları sonraki dönemlerde moloz taşlarla örülerek kapatılmıştır.

Paylaşın