Batman: Hasankeyf Kilisesi

Hasankeyf Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Er-Rızk Camii’nin doğusunda yer alan Hristiyan Mahallesi kalıntılarının üzerine inşa edilmiştir.

Yeni evlerin arasında bulunan kilise kalıntısı, Prof. Dr. Oluş Arık’ın bilimsel danışmanlığında yürütülen 2003 yılı arkeolojik kazı çalışmalarında tespit edilmiştir.

Büyük oranda göçük altında kalan kilisenin orta sahın, apsis ve döşemeleri açığa çıkarılabilmiştir.

Kilise’nin günümüze kalabilen mimari doku ve süslemeleri, Diyarbakır, Mardin, Kars ve Ani yörelerinde 19. yüzyılda yaygınlaşan Hristiyan mimarisine özgü biçim ve bezeme özelliklerine sahiptir.

Paylaşın

Batman: İncirli Kaya Kilisesi

İncirli Kaya Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, İncirli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İncirli Köyü, Hasankeyf İlçe Merkezinin 13.30 km doğusundadır.

Yarım kaldığı için plan ve mimari özellikleri tam olarak anlaşılamayan kilise yapısı, ortalama 21.00 x 10.0 m’lik bir alana yayılmıştır.

Kilise alanı olarak belirlenmiş alanın doğusunda işlemesi bitirilememiş bir kaya üzerinde haç tasviri vardır. Bu haç tasvirli bloğun 5.50 m kuzeybatısında yine doğuya bakan yarım kalmış ya da yarısı tahrip edilmiş bir apsis zemini yer alır.

Alanda üst yapıyı destekleyici herhangi bir malzeme veya mimari öğeyle karşılaşılmadığı için yarım bırakıldığı veya açık hava kilisesi olarak düzenlendiği düşünülmektedir.

Paylaşın

Batman: Zevruney Kaya Kilisesi

Zevruney Kaya Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Zevruney Vadisi’nin kuzeyinde bulunan kayalık yamaçta yer almaktadır.

Hasankeyf İlçe Merkezinin kuş uçumu 2.00 km kadar doğusundadır.

Ana kayaya oyulmuş tek nefli kaya kilise dört bölümden oluşmaktadır. Naosun doğu, batı ve güney bölümlerinde yer alan üç bölümün zemin kodları daha yüksek tutulmuştur.

Ayrıca, naosun iç cephe duvarlarında kazıma tekniğinde yapılmış sayısı 1000’i geçen haç motifi yer almaktadır. Haç motifleri arasında az sayıda boyalı örnekler mevcut olup bu örnekler iyi korunmamıştır.

Paylaşın

Batman: Çiçekli Kilisesi

Çiçekli Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Çiçekli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Çiçekli Köyü, Batman İl merkezinin 56 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 24 km kuzeydoğusunda yer almaktadır.

Doğu-batı 13.60 m, kuzey-güney 7.70m ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturtulan kilise tek nefli olarak inşa edilmiştir. Kilisenin girişi güneyde bulunmaktadır.

Naos alanı dikdörtgen planlıdır. Naosun doğusunda yarım yuvarlak şeklinde yapılmış apsis bulunmaktadır. Apsis bölümü dışa çıkıntı yapmıştır. Apsisin güney duvarında 1 adet niş bulunmaktadır.

Üst örtüsü tamamen yıkılan kilisenin günümüze genel izleri ve duvar kalıntıları kalmıştır. Yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılan kilisede tahribat söz konusudur. Kilisenin etrafında tamamen yıkılmış, günümüze temel izleri kalan yerleşim yerleri gözlemlenmiştir.

Paylaşın

Batman: Serin Kilisesi

Serin Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Serin Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Serin Köyü, Batman İl Merkezinin 68 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 24 km kuzeydoğusunda bulunmaktadır.

Kuzey-güney doğrultuda 25 x 10 m ölçülerinde, enine dikdörtgen planlı tek nefli kilise, günümüzde büyük oranda tahrip olmuştur.

Üst örtüsü ve dış cephe duvarları tamamen yıkılmış olup duvarlar temel seviyesinde kaldığı için plan ve mimari özellikleri anlaşılamamaktadır. Ancak kalan izlerden apsisin dışa çıkıntılı yarım daire şeklinde olduğu saptanmaktadır.

Paylaşın

Batman: Danalı Kilisesi I, II

Danalı Kilisesi I, II; Batman’ın Beşiri İlçesi, Danalı köyü sınırları içerisinde yer almaktadırlar. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Danalı köyü, Batman İl Merkezinin 13 km doğusunda, Beşiri İlçe Merkezinin 19 km güneybatısındadır.

Kilise I; Büyük orandan tahrip olan kilise günümüze temel seviyesinde ulaşabilmiştir. Tek nefli olduğu anlaşılan kilise yapısının, narteks, naos ve bema bölümlerinin plan özellikleri kalan duvar izlerinden tespit edilebilmiştir.

Bema bölümünün doğusunda yer alan apsis; içten yarım daire planlı olup dışa çıkıntılı olarak şekillendirilmiştir. Günümüzde herhangi bir kullanım görmeyen kilisede tahribat söz konusudur.

Kilise II; Günümüze temel seviyesinde ulaşan, plan ve mimari özellikleri net olarak anlaşılamayan yapının, kilise olduğu düşünülmektedir. Kalan duvar izlerinden yapının, dikdörtgen planlı atriumun kuzey ve doğu bölümlerinde yer alan mekânlardan oluştuğu anlaşılmaktadır.

Ana girişi batı bölümünde yer alan atriumun, kuzey bölümünde üç mekân, doğu bölümünde ise dört mekân bulunmaktadır. Günümüzde kullanılmayan kilise doğal ve beşeri tahribata maruz kalmıştır.

Paylaşın

Batman: Hanlı Kilisesi

Hanlı Kilisesi; Batman’ın Beşiri İlçesi, Hanlı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hanlı Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçuşu 37 km, Beşiri İlçe Merkezinin de 23.31 km güneydoğusunda yer almaktadır.

Günümüzde büyük oranda tahrip olan kilisenin kuzeyinde, güneyinde ve batısında kiliseye bitişik yapılar inşa edilmiş olduğundan sınırları tam tespit edilememiştir.

Kalıntılardan yola çıkarak kilisenin narteks, naos ve apsis bölümleri tespit edilmiştir. Naos alanının üst örtüsü tamamen yıkılmış fakat naosun kuzeydoğu, güneydoğu ve güneybatı köşelerinde bulunan pandantiflerden yola çıkılarak bu alanın içten kubbeli olduğu düşünülmektedir.

Doğuda bulunan apsise sivri kemerli bir açıklıkla geçilir. Apsis bölümü 4.20×4.20m ölçülerinde kare planlı ve naos alanından 0.90 m yüksekte yapılmıştır. Dışa çıkıntı yapmayan apsis yarım daire şeklindedir. Apsisin güney ve kuzey duvarında küçük nişler bulunmaktadır.

Yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı ile kullanılmıştır. Yapıda bulunan kerpiç malzemenin ise sonradan yapılan onarımlarla eklendiği düşünülmektedir.

Paylaşın

Batman: Yenipınar Kilisesi

Yenipınar Kilisesi; Batman’ın Beşiri İlçesi, Yenipınar (Keverzo) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yenipınar Köyü, Batman İl Merkezinin 20 km güneydoğusunda, Beşiri İlçe Merkezinin ise 17 km güneyinde bulunmaktadır.

Köyün merkezinde bulunan kilise, höyüğün üstünde yer almaktadır. Kilise büyük oranda tahribata uğramıştır.

Doğu-batı doğrultuda 16.70 m x 11.65 m ölçülerinde, dikdörtgen planlı, üç nefli kilisenin kalan izlerden üst örtüsünün tonozlu olduğu anlaşılmaktadır.

Yapımında kalker, bazalt, mermer ve cas harcı kullanılan kiliseye ait malzemelerin birçoğunun devşirilerek, yakın civarda bulunan evlerin temellerinde, kapıların eşiğinde ve merdiven basamaklarında kullanıldığı gözlenmektedir.

Paylaşın

Batman: Meryem Ana Kilisesi

Meryem Ana Kilisesi; Batman’ın Kozluk İlçesi, Akçalı (Küsket) Köyünün kuzeydoğusunda kalan dağın yamacındaki düzlükte yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Meryem Ana Kilisesi Doğu-batı doğrultulu dikdörtgen planlı ve eğimli bir araziye oturtulmuş, tek nefli olarak inşa edilmiştir. Kilisenin batısında Atrium bulunmaktadır. Atrium bölümü büyük oranda yıkılmış, girişin nerden sağlandığı bilinmemektedir.

Günümüze kalan temel izlerinden yola çıkarak bu bölümün dikdörtgen planlı olduğu görülmektedir. Kilise Atriumun hemen doğusunda yer almaktadır. Kilisenin Narteksi batıda bulunmaktadır. Naos alanı dikdörtgen planlıdır. Naos alanının kuzeyinde bir adet kare planlı ve bir adet yuvarlak kemerli olmak üzere iki adet niş bulunmaktadır.

Naos’un güney duvarında 3 adet yuvarlak kemerli niş bulunmaktadır. Naosun doğu duvarında 1 adet mazgal pencere açıklığı da bulunmaktadır. Naosun duvarlarında ve cephelerinde kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri bulunmaktadır.

Beşik tonozlu alanın kilisenin üst örtüsü büyük oranda yıkılmıştır. Naos alanının içi cas ile sıvanmış sıvalar da büyük oranda dökülmüştür. Kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Doğal ve beşeri tahribata maruz kalan kilisenin etrafında yöredeki taşlarla yapılmış mezarlarda tespit edilmiştir.

Paylaşın

Batman: Alıçlı Kilisesi

Alıçlı Kilisesi; Batman’ın Kozluk İlçesi, Aşağı Alıçlı Köyü sınırları içerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dış cephe izlenimi ile geleneksel Kozluk konut dokusunu birebir yansıtmaktadır. İki katlı ev kuruluşu gösteren yapının, önceden var olan bir kilisenin üzerine inşa edildiği tespit edilmiştir. Mevcut kaynaklar taranmış kilise ile ilgili herhangi bir tanımlamaya rastlanmamıştır.

Bu sebeple arazi çalışması sırasında elde edilen veriler ışığında yapının vaziyet planı okunmuştur. Yapı, dışarıdan bakıldığında iki katlı geleneksel bir konut özelliği göstermektedir. İki katlı olan yapının alt katı ahır ve malzeme deposu olarak, üst katı ise ev olarak tasarlandığı görülmüştür.

Düzgün kesme taş ile kaplanmış duvar örgüsü üzerinde haçvari tasvirleri yoğun bir biçimde tasvir edilmiştir. Ermeni mimarisini yansıtan bu ikonografik bezeme bize bu yapının Geç Dönem (1890-1900) Ermeni mimarisine ait olduğunu düşündürmüştür.

Benzer bir biçimde duvar örgüsü ve haçvari tasvirlerine Bitlis, Bapşin Kilisesi’nde rastlanmıştır. Zemin kat iç mekânı üzerinde rastlayabildiğimiz bir diğer mimari ayrıntı ise duvar altlarında açılan kemer kuruluşlarıdır.

Bugün oldukça harap edilmiş bu kilisenin, evin alt katında oluşturulmuş bir şapel olabileceği ve böylelikle daha küçük bir ibadet mekanı yaratılmak istenmiş olunabileceği tarafımızdan sorgulanmıştır. Fakat ikinci kat üzerinde rastladığımız tonoz geçişlerinin mevcut hatları bu yapının ilk haliyle daha büyük bir kilise olduğunu fakat sonradan bir bölümünün yıkılarak üzerine ev inşa edildiğini düşündürmüştür.

Kaldı ki güneybatı yönündeki dış cephe duvarının, güney yönüne doğru bir duvar uzantısının kesilmeden devam etmesi ve kuzey yönü ikinci kat üzerindeki tonoz geçişleri bu kilisenin daha geniş bir alanı kapladığı ve ilk inşasında iki katlı bir yapı olduğunu düşündürmüştür.

Paylaşın