Batman. Cırtinik Kilisesi

Cırtinik Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Dağçatı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dağçatı köyünün 200 m kuzeydoğusunda yöreye hakim bir tepe üzerindedir. Dağçatı köyü, Batman İl Merkezinin 84 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin ise 20 km kuzeyinde yer almaktadır.

Narteksi belli olmayan kilise doğu-batı doğrultusunda tek nefli olarak inşa edilmiştir. Naos alanı dikdörtgen plan özelliği göstermektedir. Kilisenin kuzey ve güney duvarlarında bir birine simetrik olarak yapılmış yuvarlak kemerli dört adet kör niş yer almaktadır. Bu nişler yarısına kadar toprakla dolmuştur.

Kilisenin doğusunda bulunan apsis yarım yuvarlak planlıdır. Apsisin doğu duvarında bir adet pencere açıklığı, kuzey ve güney duvarında birer adet niş yer almaktadır.

Kilise içten beşik tonozlu, dıştan düz dam şeklinde yapılmıştır. Kilisenin tavanında akustik amaçlı ve üst örtünün ağırlığını hafifleten künkler kullanılmıştır. Kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Kilisede genel olarak tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Çörti Kilisesi

Çörti Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Dörtbölük (Cemelan) Köyü, Ambarlı (Kırdamok) Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Ambarlı (Kırdamok) Mezrasının 3km kuzeydoğusunda yöreye hakim bir tepe üzerindedir. Dörtbölük Köyü, Batman İl Merkezinin 95 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin ise 30 km kuzeyinde yer almaktadır.

Kilise kayalık alan üzerine doğu-batı yönünde 6.60 m, kuzey-güney yönünde ise 9.60 m ölçülerinde dikdörtgen bir alana inşa edilmiştir. Kilise, kuzey-güney doğrultulu narteks ve naos bölümü olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Girişi batıya bakan narteks bölümü kareye yakın dikdörtgen planlıdır ve üst örtü tamamıyla yıkılmıştır. Narteks bölümünün güney duvarından kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri mevcuttur.

Narteks bölümünün güney duvarında bulunan giriş açıklığı ile naos alanına geçilmektedir. Naosa giriş bölümünün iç kısmında kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri yer almaktadır. Naos bölümü dikdörtgen planlıdır. Üst örtüsü tamamen, batı duvarı ise kısmen yıkılmıştır.

Kilisenin apsis kısmı tahribattan dolayı yok olmuştur. Kilisenin yapımında moloz taş, kesme taş ve cas harcı kullanılmıştır. Kilisenin batısında bulunan kayalık alanda kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri bulunmaktadır. Günümüzde kilisede büyük oranda tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Kistağ Kilisesi

Kistağ Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Dörtbölük (Cemelan) Köyü, Yağlıca (Kistağ) Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dörtbölük Köyü, Batman İl Merkezinin 95 km kuzeydoğusunda, Sason İlçe Merkezinin ise 30 km kuzeyinde yer almaktadır.

Kilise kuzey-güney yönünde 4.70 m, doğu-batı yönünde 9.60 m ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturtulmuştur. Tek nefli olan kilisenin girişi batıda bulunmaktadır.

Zeminden yüksekte yer alan giriş kapısı, yuvarlak kemerli, dikdörtgen formludur. Beşik tonozlu olan kilise günümüzde samanlık olarak kullanıldığından incelenememiştir. Tahribata maruz kalan kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

Günümüzde üzeri modern işçilikte yapılmış çatı ile kapatılmış kilisenin doğusunda ve güneyinde kiliseye bitişik şekilde yapılmış, ahır olarak kullanılan mekânlar yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Mereto Kilisesi

Mereto Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Örenağıl (Versenge) Köyü, Kayadibi (Purşeng) Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Kayadibi (Purşeng) Mezrasının 5 km güneydoğusunda, 2967 m yükseklikteki Mereto Dağının zirvesindedir.

Örenağıl köyü, Batman il merkezinin 87km, Sason ilçe merkezinin 21km kuzeydoğusunda bulunmaktadır.
Kilise, doğu-batı yönünde 6.65 m, kuzey-güney yönünde 9.40 m ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturtulmuştur. Narteks bölümü ve naos alanından oluşan kilisenin narteksi (giriş) güneybatı köşesinde bulunmaktadır.

Narteks bölümü dikdörtgen planlıdır. Bu bölümün üst örtüsü tamamen yıkılmıştır. Narteks bölümünün kuzeydoğusunda bulunan açıklıktan naos alanına geçilmektedir. Doğu-batı doğrultulu uzanan naos alanı kareye yakın dikdörtgen planlıdır.

Naos alanının kuzey duvarında kare planlı niş bulunmaktadır. Naos alanının doğusunda birbirinden paye ile ayrılmış iki bölüm bulunmaktadır. Bu bölümler yuvarlak kemerli olup muhtemelen apsis olarak kullanıldığı düşünülmektedir.

Üst örtüsü kısmen yıkılmış olan kilisenin kalıntıdan anlaşıldığı kadarıyla beşik tonozlu olarak inşa edilmiştir. Kilisenin etrafında kesme taşların üzerinde kazıma tekniğiyle yapılmış haç motiflerine rastlanılmıştır. Tahribata maruz kalan kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Surp Kevork Kilisesi

Surp Kevork Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Sarıyayla Köyü, Elagöz (Rışnik) Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yöre halkı tarafından ‘Surp Keverk Kilisesi’ olarak adlandırılan kilisenin tarihi ile ilgili herhangi bir kitabe bulunmamaktadır.

Kilise, doğu-batı yönünde 8.50 m, kuzey-güney yönünde 4.50 m ölçülerinde düzgün olmayan bir alana oturtulmuştur. Kilise tek nefli ve dikdörtgen planlıdır. Apsis kısmı büyük oranda tahrip olmuştur ve yarım yuvarlak formludur.

Kilisenin narteksi güneyde bulunmaktadır ve tahribata maruz kalmıştır. Kilisenin üst örtüsü günümüzde tamamen yıkık durumdadır.

Yapım malzemesi olarak blok taş, moloz taş, tuğla ve cas harcı kullanılmıştır. Kilise günümüzde harabe durumda olup, genel olarak tahribat söz konusudur.

Kilisenin yaklaşık 50 m doğusunda bulunan kayalık alanda, kaya kütleleri üzerinde kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Topluca Kilisesi

Topluca Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Gürgenli Köyü, Topluca Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yöre halkı tarafından ‘Dera Mıtenk’ olarak adlandırılan kilisenin tarihi ile ilgili herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Kilise, doğu – batı yönünde 9.80 m, kuzey – güney yönünde 4.80 m ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturtulmuştur.

Kilise tek nefli ve dikdörtgen planlıdır. Kilisenin narteksi güneyde olup dikdörtgen formludur. Kilisenin doğusunda apsis bölümü bulunmaktadır. Bu bölüm kilisenin naos alanından yüksek tutulmuştur. Bemanın doğusunda dışa çıkıntı yapmamış apsis yer almaktadır.

Apsisin kuzey ve güneyinde 2 adet niş bulunmaktadır. Apsisin üst kısmında yuvarlak kemerli pencere açıklığı bulunmaktadır. Naos’un kuzey duvarında yuvarlak kemerli bir niş bulunmaktadır. Naos’un batı ve güney duvarında 2 adet mazgal pencere açıklığı bulunmaktadır.

Ayrıca kilisenin doğu cephesinde kazıma tekniği ile yapılmış haç motifleri bulunmaktadır. Üst örtüsü içten tonozlu dıştan toprakla düz damlı olarak yapılan kilisenin içi ise ‘cas’ harcı ile sıvanmıştır.

Kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Kilise günümüzde iyi korunmuş olup ahır olarak kullanılmaktadır. Kilisede genel olarak kısmi tahribat söz konusudur.

,

Paylaşın

Batman: Mor Aho Manastırı

Mor Aho Manastırı; Batman’ın Gercüş İlçesi, Arıca (Kafro) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Mor Aho Manastırı, yüksek bir tepede bulunmaktadır. Kilise, kuzey-güney kareye yakın dikdörtgen bir alana oturtulmuştur. Naos, bema ve pastoforion hücrelerinden oluşan kilisenin narteksi batıda bulunup, dikdörtgen formludur. Yerden yüksek tutulmuş olan narteks 4 sıra bordürle çevrelenmiş ve alınlıkta haç motifine yer verilmiştir.

Kilisenin naos alanı dikdörtgen planlı ve düz damlıdır. Doğuda bulunan apsis bölümünün kuzeyinde ve güneyinde beşik tonozlu pastoforion hücreleri bulunmaktadır. Beşik tonozlu apsis bölümünün zemini naostan yüksek tutulmuştur.

Apsise taş lentolu dikdörtgen formlu giriş ile geçilmekte bu lentonun üzerinde kilit taşına yer verilmiştir. Bu giriş 5 sıra bordürle çevrelenmiştir. Apsis bölümü kareye yakın bir plandadır. Apsis bölümünün kuzey, güney ve doğu duvarlarında muhtemelen bölümü genişletmek için duvarlara bindirilmiş derin olarak yapılmış yuvarlak kemerli nişlere yer verilmiştir.

Apsis bölümü dışa çıkıntı yapmayıp, hemen üstünde aydınlatma açıklığına yer verilmiştir. Apsisin hemen batısında kare planlı altar yer almaktadır. Altarın ön yüzünde kabartma şeklinde bir haç motifi bulunmaktadır. Haç motifinin iki yanında sütunceler ve hemen üzerinde ise stilize şekilde yapılmış bitkisel motifler görülmektedir.

Kilisenin güneybatı köşesinde sonradan eklenen günümüze uygun bir malzeme ile inşaa edilen çan kulesine yer verilmiştir. Bu kule kubbeli olup, kule kasnaklara oturtulmuş ve kasnağı 4 adet sütun taşımaktadır. Kulede bitkisel motifli süslemeler mevcuttur.

Yapımında kesme taş, düzgün kesme taş ve cas harcı kullanılan kilisenin doğu cephesi üzerinde orijinal duvar örgüsünün izlenebildiği bölümler mevcuttur. Kilise yakın zamanda restore edildiğinden orijinalliğini yitirmiştir. Kilisenin kuzey ve üst bölümünde sonradan eklenen 2 katlı konaklama yeri bulunmaktadır.

 

Paylaşın

Batman: Mor Barsuma Manastırı

Mor Barsuma Manastırı; Batman’ın Gercüş İlçesi, Arıca (Kafro) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Arıca (Kafro) Köyünün kuzeyindeki kayalık alanda yer almaktadır. Arıca köyü, Batman merkezin kuş uçumu 50 km güneydoğusunda, Gercüş ilçe merkezinin de 9 km güneydoğusunda bulunmaktadır.

Ana kayaya oyularak inşa edilen manastırın yapım tarihi hakkında kesin bir bilgi yoktur. Köy merkezinin dışında, yer alan manastır; ana kayaya oyulmuş iki katlı, tek bir yapıdan oluşmaktadır.

Etrafına çevre duvarıyla sınır oluşturulan manastırın, çevresinde tarım arazileri dışında herhangi bir kültür varlığına rastlanmamıştır. Doğu – batı doğrultulu dikdörtgen planlı yapının tek girişi bulunmaktadır.

İki katlı olan yapının alt katında kilise olarak düzenlenen ibadet mekanı ve bir koridor, üst katında ise üç oda yer alır. Yapının kuzeydoğusunda yer alan ana girişin açıldığı kilise mekanı; doğu – batı doğrultuda düzgün olmayan dikdörtgen bir plana sahiptir.

Apsis nişinin önünde yer alan bema, iki basamaklı bir seki ile yükseltilmiştir. Kilise bölümünün güneyinde ikinci kata geçişin sağlandığı koridor yer alır. İkinci kat; birbiriyle bağlantılı üç mekandan oluşmaktadır.

Ortada yer alan giriş mekanında bir sarnıç, batı duvarında ise tavandan sarnıca ulaşan bir kanal sistemi mevcuttur. Mekanın güneydoğusunda, dikdörtgen planlı, mezar odası yer almaktadır. Zemin kodu daha düşük olan odaya geçiş iki basamaklı merdivenle sağlanmıştır.

Manastırın ön cephesinde oval ve dikdörtgen plaka içine kazıma tekniğiyle yapılmış hac motifleri mevcuttur. Ancak hac motifleri tahribata maruz kaldığından hatları belirgin değildir. Manastırın batısında ve kuzeyinde su ihtiyacını karşılamak için kullanılan iki adet sarnıç yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Nurlu Manastırı

Nurlu Manastırı; Batman’ın Gercüş İlçesi, Nurlu Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Nurlu köyü, Batman Merkezinin kuş uçuşu 53 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 13 km doğusunda yer almaktadır. Günümüzde bu manastıra ait sadece 2 adet kilise bulunmaktadır.

Manastırda büyük oranda tahribat söz konusudur. Manastırın üzerine geleneksel sivil mimariyi yansıtan taş evler inşa edilmiştir. Manastıra ait olan taşların çoğu, köydeki evlerin yapımında devşirme malzeme olarak kullanılmıştır.

2 nolu kilise, 1 nolu kilisenin hemen güneyinde bulunmaktadır. Narteksi batıda bulunup, dikdörtgen formludur. Apsise paralel 2 bölümden oluşan kilisenin batıdaki bölümü, dikdörtgen planlıdır.

Doğudaki bölüme, batı bölümünde bulunan 2 adet giriş açıklığı geçilmektedir. Güneydeki giriş günümüzde kapatılmıştır.

Doğudaki bölümün kuzeyinde ve güneyinde sonradan yapılan mekanlar bu bölümü daraltmıştır. Doğuda bulunan apsis bölümünün üst örtüsü yarım kubbeli, yarım yuvarlak şeklinde ve dışarı çıkıntı yapmamaktadır.

Apsisin üstünde yuvarlak kemerli kör nişe de yer verilmiştir. Apsis dışında üst örtüsü beşik tonozlu olan kilise, günümüzde ahır olarak kullanılmakta, yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

1 nolu kilise, apsise paralel 2 neften oluşmaktadır. Batıdaki nef, 2 katlı bir konutun alt katı olarak kullanılmaktadır. Narteks ve doğudaki nefe geçiş sağlayan girişler kapatılmıştır. Doğudaki nef dikdörtgen planlıdır.

Bu nefin üst örtüsü tamamen yıkılmış olup kalan kalıntılarından yola çıkarak bu bölümün beşik tonozlu olduğu düşünülmektedir. Bu nefin doğu duvarında dikdörtgen bir girişle apsis bölümüne geçilmektedir; fakat bu giriş günümüzde kapatılmıştır.

Girişin kuzey ve güneyinde dikdörtgen formlu nişler bulunmaktadır. Apsis bölümü, , yarım yuvarlak şeklinde yapılmıştır. Apsis bölümü dışa doğru çıkıntı yapmamaktadır ve üzerinde mazgal pencere bulunur.

Günümüzde büyük oranda tahrip olan mazgal pencere genişletilerek giriş olarak kullanılmaktadır. Apsisi çevreleyen 8 adet konsol bulunmaktadır. Bu konsolların üzerinde kabartma şeklinde yapılmış bitkisel motifler yer almaktadır.

Bu konsolların hemen üzerinde apsisi çevreleyen bir kasnak bulunmaktadır. Apsisin kuzey ve güneyinde pastoforion hücrelerine yer verilmiş; fakat güneydeki pastaforion hücresi günümüzde kapatılmıştır.

Paylaşın

Batman: Mor Kuryakus Manastırı

Mor Kuryakus Manastırı; Batman’ın Beşiri İlçesi, Ayrancı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Mor Kuryakos manastırı, Kıra Dağı’nın Kuzey Mezopotamya ovasına bakan doğu yamacında Süryani Hristiyanları tarafından kutsal kabul edilen Turabdin bölgesinin en uç noktasında yer almaktadır.

Bölgede uzun yıllar boyunca Süryani Cemaati tarafından piskoposluk merkezi olarak kullanılan manastırın edinilen bilgiler ışığında M.S. 5 yy’da yapıldığı ve Mardin ilindeki Deyrulzafaran ve Midyat’taki Mor Gabriel (Deyr’ul Umur) Manastırı ile aynı dönemde inşa edildiği tahmin edilmektedir.

Dini merkez olarak kullanılan manastır Batman bölgesinin bilinen ilk manastırı olarak kabul edilmektedir ve gerek mimari açıdan gerekse kullanılan malzeme ve teknik açısından sonraki manastırların inşasına örnek teşkil etmiştir.

Yaklaşık olarak 2500 metrekarelik bir alan üzerine kurulmuş olup, dehlizlerle yeraltına uzanan zemin katıyla birlikte 3 katlı bir yapıdır.

Dıştan dikdörtgen planlı, içten de iki kare planlı kapalı bir avlunun etrafında kemerli payandaların gerisinde birbirine bitişik çok sayıda odalar yer almaktadır. Manastırın giriş kapısında, revaklarda ve kilise kapısının girişinde olmak üzere Süryanice yazılmış 5 kitabesi bulunmaktadır.

Paylaşın