Koma nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Beynin bir kısmının geçici veya kalıcı olarak hasar gördüğünde ortaya çıkan Koma, uzun süreli bilinçsizlik halidir. “Koma” kelimesi, “derin uyku” anlamına gelen Yunanca “koma” kelimesinden türemiştir. Komanın bir takım potansiyel nedenleri vardır. Bunlar yaralanma, inme, tümör, alkol ve uyuşturucu kullanımı gibi…

Komada olan bir kişi yaşıyor ancak düşünemez, konuşamaz veya tepki veremez. Solunum ve kan dolaşımı gibi önemli işlevler devam eder. Komalar genellikle birkaç hafta sürer. Koma durumu uzun süre değişmezse, kalıcı koma hali yani bitkisel hayat söz konusu olur ve durum tekrar sınıflandırılır. Bir yıldan daha uzun süren bitkisel hayatta nadiren uyanma söz konusudur.

Komanın nedenleri;

• Diyabet
• Hipoksi (oksijen eksikliği)
• Enfeksiyonlar (Özellikle ensefalit ve menenjit)
• Stroke (inme)
• Toksinler ve aşırı doz ilaçlar
• Travmatik beyin hasarları
• Beyin sapına bası
• Supratentorial kitle
• Ensefalopatiler
• Beyin tümörü
• Zehirlenmeler (ilaç veya alkol olabilir)
• Nöbetler

Komanın belirtileri;

Komadaki hasta dışarıyla iletişim kuramadığı için yalnızca aşağıdaki belirtiler vardır:

• Sürekli kapalı gözler
• Refleks hareketleri dışında kolların tepki vermemesi
• Refleks hareketler haricinde acı verici uyaranlara karşı tepkisizlik

Hastanın bilincinin kaybolmasına yol açan belirtiler ve semptomların şiddeti ve süresi değişiklik gösterebilir. Bu belirtiler altta yatan sebebe bağlıdır. Örneğin, düşük kan şekeri (hipoglisemi) veya hiperkapni (daha yüksek kan CO2 seviyeleri) kötüleşirse, ilk önce hafif ajitasyon olur. İlerleyen aşamalarda obtundasyon (tam zihinsel kapasiteden daha az), stupor (sersemlilik hali) ve sonunda bilinç kaybı meydana gelir.

Beyinde şiddetli bir yaralanma veya subaraknoid kanamada koma derhal gerçekleşir. Komaya kadar geçen süreçte neler olduğunu hangi tedavinin uygulanacağına yardımcı olur. Kendiliğinden sergilenen eylemlerle bilinç düzeyini ölçmeye çalışılır. AVPU ölçeği;

• Uyarı
• Ses uyaranları
• Ağrılı uyaranlar
• Bilinçsiz şeklinde değerlendirilir

Glasgow koma ölçeği gibi daha detaylı ölçekler de komayı değerlendirmede kullanılır. Bilinç kaybı derin olan hastalar boğulma tehlikesi açısından değerlendirilir.

Tanısı;

Tıbbi ve yakın geçmiş, kan testleri, fiziksel testler ve görüntüleme taramaları komanın nedenini bulmaya ve bu hangi tedavinin uygulanacağına karar vermeye yardımcı olmaktadır. teşhis yolları şu şekillerdir:

Tıbbi geçmiş: Koma geçiren kişi hakkında mümkünse arkadaş, aile, polis ve tanıklar gibi kişilerden tıbbi geçmişi istenebilir. Tıbbi geçmişler ilgili şu sorular sorularak teşhis etmeye çalışılır.

• Koma veya semptomların önceden yavaş mı yoksa aniden mi başladığı
• Eğer kişi komadan önce herhangi bir görme problemi, baş dönmesi, sersemlik veya uyuşma varsa veya göründüyse
• Hastanın diyabet, nöbet, inme öyküsü veya başka bir durum veya hastalık olup olmadığı
• Hastanın hangi ilaçları veya diğer maddeleri almış olabileceği

Fiziksel testler: Amaç, kişinin reflekslerini, acıya nasıl tepki verdiklerini ve gözbebeği büyüklüğünü kontrol etmektir. Testler, kulak kanallarına çok soğuk veya ılık su serpmeyi içermektedir. Bu testler değişen refleksif göz hareketlerini tetiklemektedir. Yanıt türü komanın nedenine göre değişmektedir.

Kan testleri: Koma geçiren kişiye uygulanan kan testlerinde aşağıdakileri durumlar belirlenmeye çalışılır:

• Kan sayımı
• Karbonmonoksit zehirlenmesi belirtilerin olup olmadığı
• Yasal veya yasa dışı uyuşturucuların ya da diğer maddelerin varlığı ve düzeyleri
• Elektrolit seviyeleri
• Glikoz seviyeleri
• Karaciğer fonksiyonu
• Lomber ponksiyon (omurga musluğu)

Bu, CNS’nin herhangi bir enfeksiyonunu veya bozukluğunu kontrol etmektedir. Doktor hastanın spinal kanalına iğne sokarak basıncı ölçmektedir ve testlere göndermek için sıvı alınmaktadır.

Beynin görüntüleme taramaları: Bunlar herhangi bir beyin hasarı, hasarı olup olmadığını ve nerede olduğunu belirlemeye yardımcı olmaktadır. CT, CAT taraması ve MRI tıkanmaları veya diğer anormallikleri kontrol etmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca elektroensefalografi (EEG) beyindeki elektriksel aktiviteyi ölçmektedir.

Tedavi;

Koma ciddi bir tıbbi acil durumdur. Sağlık uzmanları, hastanın derhal hayatta kalmasını sağlayarak ve beyne ulaşan oksijen miktarını en üst düzeye çıkarmak için nefeslerini ve dolaşımlarını güvence altına alarak tedaviye başlamaktadır. Doktor, diyabetik şokta veya beyin enfeksiyonu olması durumunda, kan testleri sonuçları hazır olmadan önce bile glikoz veya antibiyotik vermektedir. Tedavi, komanın altta yatan nedenine, örneğin böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, diyabet, zehirlenme vb. koşullara bağlı olarak değişmektedir. Beyin şişmesi varsa, basıncı hafifletmek için ameliyat gerekebilmektedir.

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.