Aksaray: Hacı Yusuf Camii
Hacı Yusuf Camii; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Kalanlar Mahallesi, Kalanlar Caddesi üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.
Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Caminin tarihinin Anadolu Selçuklularına kadar indiğini iddia edilmektedir. 1116 yılının cemaziyel evvel ayının ortalarına/11-20 Eylül 1704 ait bir vesikada bu camiye bir imam atanması hakkında bilgi yer almaktadır. V.G.M. zilkade 1210 / 1796 tarihli bir vakıf kaydında caminin Hacı Yusuf tarafından yaptırıldığı açıkça belirtilmektedir.
29 Zilhicce 1234 / 19 Ekim 1819 bir başka vesikada da yapının adı Hacı Yusuf Cami şeklinde zikredilmektedir. Aksaray’da 23 Zilkaade/1279 / 11 Mayıs 1863 yılında aşırı yağmur sonucu Ulu Irmağın taşması nedeniyle Hacı Yusuf Cami tamire muhtaç derecede zarar görmüştür. Yazılı kaynaklardan da anlaşılacağı üzere mevcut cami 1863 yılından sonrasına aittir. Cami üzerindeki Türkçe kitabe de ise caminin 1850 yılında yaptırıldığı yazılıdır. Sonuç itibariyle muhtemelen XVII. yy’da yapılmış olan cami 1863 yılından sonra mevcut halini almıştır.
Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı yapı, ahşap destekli camiler grubuna girmektedir. Kuzeybatı köşede tek şerefeli minaresi vardır. Cami toprak zemininden yüksek olup beş basamaklı bir merdivenle son cemaat yerine çıkılmaktadır. Sağlam olan cami ibadete açıktır.
Caminin cepheleri sade olup süsleme bulunmamaktadır. Cepheler altta sarı üstte yeşil renge boyanmıştır. İç mekan güney ve doğu cephelerde ikişer adet, ve batı cephedeki bir adet pencere ile aydınlatılmaktadır. Kuzeyde son cemaat yeri bulunmaktadır. Yapı içten iki sıra halindeki üçerden altı adet ahşap destekle taşınan bir ahşap tavanla dıştan ise Marsilya kiremidi kaplı bir kırma çatıyla örtülmüştür.
Caminin kuzeybatı köşesinde, son cemaat yerinin batı duvarının üstünde, silindirik gövdeli şerefesiz minaresi yükselmektedir. Gövde bir konik külahla sonlanmaktadır. Minare orijinal olmayıp metal malzemedendir. Minarenin kapısı batı duvarının üst kısmında olup kapalıdır. Minare yörede yaygın olan köşk minare şeklindedir.
Harime giriş son cemaat yerinin güney duvarındaki düz lentolu bir kapı ile sağlanmaktadır. İç mekan 8.90 X 7.50 m. ölçülerindedir. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı cami, iki sıra halindeki üçerden altı adet ahşap destekle üç sahına ayrılmıştır. Sahınlar mihraba dikeydir.
Kıble duvarının ortasındaki alçı mihrabın dikdörtgen şeklindeki niş çok dilimli kemerlidir. Mihrap üç bölümden oluşmaktadır. Güneybatı köşedeki minber ahşap malzemedendir. Oyma tekniğinde dolantılı bir korkuluğu vardır. İç mekanın kuzeyinde, doğu-batı yönünde uzanan bir mahfil yer almaktadır. Mahfile kuzeybatıdaki bir ahşap merdivenle çıkılmaktadır.
