Aksaray: Camiliören Camii
Camiliören Camii; Aksaray’ın Gülağaç İlçesi, Camiliören Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.
Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren herhangi bir kitabe yoktur. Cami, etrafı ihata duvarı ile kuşatılmış bir bahçe inindedir. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı cami 17.70 X 12.30 m. ölçülerindedir. Yapı düzgün kesme taş malzemeden inşa edilmiştir. Kuzeyinde son cemaat yeri, son cemaat yerinin üstünde ise köşk minaresi bulunmaktadır. Sağlam olan cami ibadete açıktır.
Caminin cepheleri sade olup sarı boyalıdır. Cephelerdeki tek hareketlilik son cemaat yerine açılan kuzeydoğu ve kuzeybatıda birer adet, harime açılan, güney cephede iki adet pencere iç mekanları aydınlatmaktadır. Kuzeybatı cephedeki kapı açıklı ile pencereler düz lentoludur. Kuzey cephe, kuzeyindeki mekan nedeniyle sağır bırakılmıştır.
Harim, doğu-batı yönünde uzanan iki adet beşik tonoz ile örtülüdür. Beden duvarının köşelerinde tonozlar duvarın köşesine uygun bir şekilde köşeli olarak verilmiştir. Tonozlar içten iki adet atkı kemeri ile desteklenmiştir. Dıştan ise düz dam örtülüdür. Son cemaat yeri ise üç bölümlü olup orta kısmı kaburgalı çapraz tonoz, yan kısımlar da ikişer atkı kemeri ile desteklenen sivri beşik tonoz ile örtülmüştür. Dıştan ise kaburgalı tonoz kubbe şeklinde belirgin iken diğer kısımlar düz dam şeklindedir.
Caminin son cemaat yerinin orta kısmının üstünde köşk minaresi yükselmektedir. Minare köşeleri pahlı kare kesitli dört sütun üzerindeki dört adet yuvarlak kemere oturan bir konik külahla sonlanmaktadır. Minareye çıkış ise son cemaat yerinin batısındaki bir merdivenle sağlanmaktadır. Kuzeybatı cephedeki düz lentolu kapıdan son cemaat yerine geçilmektedir. Son cemaat yeri doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen planlıdır. 10.60 X 4.70 m. ölçülerindedir. Batı duvarındaki düz lentolu, doğu duvarındaki basık kemerli iki adet pencere iç mekanı aydınlatmaktadır.
Kıble duvarının ortasında yarım daire formunda niş, yuvarlak kemer kavsaralıdır. Nişi ters “U” şeklinde bir kaval silme kuşatmaktadır. Niş en dışta iki yandan yarım daire şeklinde bire sütunce ile sınırlandırılmıştır. Sütunceler kare başlıklı olup profilli bir konsolu taşımaktadır. Nişin içinde düğüm yapmış bir perde motifi, kavsarasında ise istiridye kabuğu yivini anımsatan bir süsleme görülmektedir. En dıştaki sütuncelerin önde silindirik formda birer taş şamdana yer verilmiştir.
Güneybatı köşedeki minber taş malzemedendir. Süpürgelik ve geçit kısmı ahşap malzeme ile kapatılmıştır. Aynalık kısmında saplı ve yapraklı iki adet gül motifi görülmektedir. En dıştan çiçek, kıvrık dal ve yaprak desenli bitkisel süslemeli bir bordür aynalığı sınırlandırmaktadır. Yuvarlak kemerli köşk dört sütun üzerinde yükselmektedir. Köşkün üstünde konik külah yer almaktadır. Minber kapısı üç dilimli kemer biçimindedir. Üzerinde basit bitkisel bezemeler vardır.
