Şanlıurfa: Kutbeddin Camii

Kutbeddin Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Kadıoğlu Mahallesi Demokrasi Caddesi (Oniki Eylül Caddesi) üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Üç kitabesi vardır. Caminin eyvanındaki pencerenin üstündeki kitabesinde Bican Ağa ve Osman Ağa isimleri yazılıdır. Bican Ağa tamiri yapan kişi olarak öne çıkmaktadır. Onarım tarihi olarak 1876 ( hicri1293) yılı verilmiştir. Manzumeyi Şair Muhlis yazmıştır.

Kutbeddin Camii doğu kapısı iç kitabesinde “Bunun ustasına yüz binlerce aferinler olsun, sadakatle yapılmasına çok çalıştı. Her gece ve gündüz övünerek dursun, onun bu uzun bekleyişine an be an Hızır Hoca yetişsin” yazılıdır. Bu kitabe 1831 (hicri 1247) yılında yazılmıştır.

Mahmut Karakaş (Şanlıurfa ve İlçelerinde Kitabeler/Şanlıurfa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları)’a göre 1980’li yıllarda yapılan onarım sırasında bu kitabe başka bir yerden alınıp buraya konmuştur. Camiin doğu kapı kitabesinde, uzun zaman harabe halde iken onarıldığı yazılıdır. Kitabede onaranın adı yoktur. Ancak Halife Hz. Ömer’den bahsedilmekte ve onaran için “aynı adı taşıyan” ifadelerine yer verilmiştir.

Buna mukabil onarımı yaptıranın Ömer Paşa olduğu tahmin edilmektedir. Kitabede tarih olarak 1778 (hicri 1192) yılı verilmiştir. Ömer Paşa ve hanımı Ümmü Gülsüm Hanım, 1779 (hicri 1193)’da Rızaiye Medresesi’ni yaptırmışlardı. Bu medrese Kutbeddin Camii bünyesinde faaliyet gösteriyordu. Demek oluyor ki bu medresenin yapımından önce Kutbeddin Camiini Rızvan Ahmet Paşa’nın oğlu olan Mirimiran Ömer Paşa tamir ettirmiştir.

Paylaşın

Şanlıurfa: Kadıoğlu Camii

Kadıoğlu Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Kadıoğlu Mahallesi,  Demokrasi Caddesi (12 Eylül Caddesi), Su Meydanı’nda yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin yapılış tarihi belli değildir. Caminin iki kitabesi vardır. Daha eski olduğu tahmin edilen son cemaat yeri pencere üzerinde bulunan kitabesi kırılmıştır. Kalan kısmı şöyledir: “sultanoğlu sultan (…) bunun tamirini emretti.” Tamir tarihi ve kimin yaptırdığı kırılmış olup kırılan yer betonla örtülmüştür.

Bu caminin sultanlar tarafından yaptırılmamış olduğu, bu yazının başka bir yapıdan buraya getirildiği tahmin edilmektedir. Minare kaidesindeki kitabede, minarenin Bahri Paşa tarafından 1844 (h.1260) yılında yaptırıldığını göstermektedir. Caminin minaresi, üstü beşik tonoz örtülü olup dış kapının üzerine yaptırılmıştır. Bu yüzden halk arasında bu camiye “Dipsiz Minareli Camii” denmektedir.

Caminin yapılışı ile ilgili bir rivayet vardır. Rivayete göre Kadıoğlu diye tanınan zat, bu camii yaptırırken, mihrabını tayin etmekte yanlışlık gösteren gayrı müslim ustaya kıblenin asıl yönünü gösterir. Fakat usta kabul etmez. Bu konuşma bir iki defa tekrar edince Kadıoğlu, elini ustanın gözüne sürer. Usta karşısında Kâbe’yi görür. Bunun üzerine ustanın Müslüman olduğu söylenilmektedir.

Paylaşın

Şanlıurfa: Şehbenderiye Camii

Şehbenderiye Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Atatürk Mahallesi, Topçular Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin dış kapısı ve son cemaat yerinde olmak üzere iki kitabesi vardır. Urfalı Şair Emin tarafından yazılan dış kapı kitabesine göre 1909 (hicri 1327) yılında yaptırılmıştır.

Son cemaat yerinin doğusundaki kitabesinde ise caminin Bekir Bey adlı biri tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Yapı kesme taş malzemeden inşa edilmiştir.

Mihrap boyunca enine dikdörtgen planlı cami mekanı 4 adet paye ile iki sahına bölünmüştür. Her sahın beşer adet çapraz tonozla örtülmüştür. Mihrap sade ve süslemesizdir. Balkon şeklindeki minbere duvar içinden merdivenle ulaşılır.

Paylaşın

Şanlıurfa: Circis Peygamber Camii

Circis Peygamber Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Kamberiye Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Circis Peygamber adına yaptırılmış olduğu kabul edilen Peygamber Camii, Müftülük binası bitişiğindedir. Yapıldığı dönemde Urfa surları dışında kalan bu yapı, Circis Peygamberin makamı kabul edilmektedir.

Camiye çevrilen kiliselerden biridir. Yapının iki kitabesi vardır. Ayrıca bir de Süryanice kitabesi bulunmaktadır.

Cami içindeki bir sütun üzerine yazılmış kitabede: “Bu kilise, zamanın sultanı genç padişah Sultan Abdulmecid Han (1839–1861) devrinde – Allah onun mülkünü daim etsin- ve himmet sahibi müşiri ekrem Salih Vechi Paşa zamanında – Allah onun dostluğunu devam ettirsin – ve kaymakam dairesinin vekili Bahri Paşa’nın kaymakamlığı zamanında – Allah onun ikbalini arttırsın – ve Çerkez Hüseyin Ağa’nın memuriyeti ile – Allah onun kadrini arttırsın – 1260 senesi Recep ayında tamamlandı.” bilgileri verilmektedir.

Son cemaat yerinde giriş kapısının yanındaki mermer kitabede yapının daha önce kilise olarak yapıldığı 1965 (hicri 1385) te Muhammed Çarhoğlu tarafından tamir edilerek camiye dönüştürüldüğü yazılıdır.

Paylaşın

Şanlıurfa: Damat Süleyman Paşa Camii

Damat Süleyman Paşa Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Atatürk Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Tescil kayıtlarına göre 17. yy sonlarına tarihlenmektedir. Camiyi yaptıran Gürcü asıllı Hassa silahşörlerinden Rakka Beylerbeyi Damat Süleyman Paşa’dır.

Mevcut kayıtlarda Süleyman Paşa’nın 1688-89 yıllarında vefat ettiği belirtilmektedir. Zaman içerisinde yapılan ekleme ve genişletmeler sonucunda yapının asli yapısı bozulmuştur.

Mevcut plana göre dikdörtgen avlunun dört bir yanı revaklarla çevrilidir. Avluya kuzey ve doğuya açılan birer kapı ile girilmektedir. Harim kısmı; mihraba paralel iki sahından oluşmaktadır.

Harimde orta alanda bir de kubbe yer almaktadır. Yapının kuzeyinde girişi kuzeydoğudan verilen yapıyı “L” şeklinde çevreleyen bir avlu yer alır.

Bu avlunun kuzeyinde ise hücreler bulunmaktadır. Yapının dikkat çeken en önemli özelliği ise minaresinin üç şerefeli olmasıdır.

Paylaşın

Şanlıurfa: Yusuf Paşa Camii

Yusuf Paşa Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Yusufpaşa Mahallesi, Sarayönü Caddesi yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Camiyi yaptıran Urfa-Rakka Valisi Yusuf Paşa’dır. Yusuf Paşa’nın bu cami için düzenlediği vakfiye 1710 (hicri 1122) tarihlidir.

Üç kitabesi bulunan yapının mihrap kitabesinde 1850 (Hicri 1267) tarihinde Hacı Es’ad adında bir hayırsever tarafından yapının bazı bölümlerinin onarıldığı belirtilmektedir.

Caminin avlusunda bir oda kitabesi bulunmaktadır. Kitabede, hayırseverlerin 1872 (hicri 1289) yılında avludaki odayı onardıkları yazılıdır. Yapıdaki son kitabe imam odasının üzerinde yer alır.

Buradaki kitabede; Abdulvahab Efendi adlı bir kişinin avludaki odaların hepsini baştanbaşa yeniden yaptırdığı yazılıdır. Tamirat 1879 (hicri 1296) da yapılmıştır.

Paylaşın

Şanlıurfa: Siverekli Mescidi (Hz. Abbas Camii)

Siverekli Mescidi (Hz. Abbas Camii); Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Hakimdede Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İnşaa tarihi bilinmemektedir. Düzgün kesme taştan inşaa edilmiş olan mescit, uzun yıllar ev olarak kullanıldıktan sonra harap bir durumda iken, 2000 yılında bölgenin hayırseverleri tarafından satın alınmış ve restore edilerek eski fonksiyonuna kavuşturulmuştur.

Restorasyon sırasında, giriş cephesine beton örtülü üç gözlü bir son cemaat yeri eklenmiştir. Mescit, mihrap duvarı boyunca uzayan iki sahınlı enine dikdörtgen bir plana sahiptir. Sahınları örten tonozları ortada ikiye payeye oturmaktadır.

Taş mihrap orjinalinde sade ve süslemesiz iken 2000 yılındaki restorasyon sırasında yeniden, taş süslemeli olarak yapılmıştır. Duvar içerisinden merdivenle ulaşılan balkon şeklindeki minber 2000 yılındaki restorasyon sırasında yapılmıştır.

Paylaşın

Şanlıurfa: Hekim Dede Camii

Hekim Dede Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Yusufpaşa Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Üç kitabesi vardır. Harim(Ana ibadet mekânı) kapısı üzerindeki kitabesinde caminin, Ahmed oğlu Bayram Bey tarafından 1634 (hicri 1043) yılında tamir edildiği belirtilmiştir.

Camiin güney batı tarafında bir de çeşme kitabesi bulunmaktadır. Yazısı okunamayan kitabe üzerinde 1708 (hicri 1120) tarihi mevcuttur.

Caminin iç kapı üstündeki tahrip olan kitabesinde ise camiin ikinci veya üçüncü tamirinin Mustafa Paşa tarafından 1776 (hicri 1190) yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır.

Hekim Dede türbesinin cami avlusundan taraf duvarının üzerinde yer alan kitabede yalnız 1803 (hicri 1218) tarihi okunabilmiştir.

Paylaşın

Şanlıurfa: Hüseyin Paşa Camii

Hüseyin Paşa Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Yusufpaşa Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Cami, 1728 (hicri 1141)’de Urfa valisi olan Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kitabesine göre; Merhum Ali Paşa’nın bu camiyi tamir ettiği belirtilmiştir.

Kitabenin altında tarih yoktur. Son mısradaki “esas-ı azim” kelimesinin harfleri hicri 1142 (miladi 1729) yılını vermektedir.

Öte yandan Yusuf oğlu Darendeli Hüseyin Paşa Vakfiyesi’nde Urfa’nın Karameydanı isimli mahallesinde bir cami yaptırdığını ve tamir ettirdiğini bildiriyor. Bu bilgileri veren vakfiye hicri 1141 (miladi 1728) tarihlidir.

Anlaşılan odur ki; Urfa Valisi Darendeli Hüseyin Paşa kitabeye kendi adını yazdırmamıştır. Cami mimberinin kapısı üzerinde hicri 1297 (miladi 1878) yılı kaydedilmiştir. Bunun da mimberin tamir tarihi olduğu kabul edilmektedir.

Paylaşın

Şanlıurfa: Eski Sefalı Camii

Eski Sefalı Camii; Şanlıurfa’nın Merkez İlçesi, Yakubiye Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapının inşa tarihi bilinmemektedir. Harimin kuzeyinde betonarme ekleme bulunmaktadır. Kuzey bölümünde üç adet oda vardır. Sonradan eklenen betonarme kısmın avluya bakan üst kısmında 1994 tarihine rastlanmıştır. Harim kısmının kuzeyinde üç gözlü son cemaat yeri bulunmaktadır.

Son cemaat yerinin doğusunda bir oda, batısında ise yola açılan giriş kapısı bulunmaktadır. Son cemaat yerinin üzeri çapraz tonozla örtülüdür. Son cemaat yerinde doğu ve batıda olmak üzere birer mihrap nişi bulunmaktadır. Bu mihrap nişleri içerisinde birer pencere bulunmaktadır.

Orijinal olarak günümüze gelen harim kısmı iki sahınlı olup üzeri çapraz tonozla örtülüdür. Mihrabın doğusunda duvara gömülü vaaz kürsüsü batısında ise yine duvara gömülü mimber yer almaktadır. Buralara çıkışlar duvar içerisindeki merdivenlerden sağlanmaktadır.

Harim aydınlatması altta diktörtgen üstte ise kuşgözü pencerelerle sağlanmıştır. Harim kısmının kuzeyinde müezzin mahfili yer alır. Yapının güneybatısında kesme taş malzemeden yapılmış bir adet köşk minare bulunmaktadır.

Paylaşın