14 Mayıs’ta yapılacak olan cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerine haftalar kaldı. İttifaklar ve siyasi partiler milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) sundu.

Saadet Partisi, Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve İYİ Parti’den 80’e yakın isim CHP’den aday olarak gösterilirken, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti ile yapılan “fermuar modeli” kapsamında 16 ilde ortak aday çıkardı.

81 ilde seçime giden Emek ve Özgürlük İttifakı Yeşil Sol Parti listelerinden adaylarını belirlerken sadece Türkiye İşçi Partisi (TİP) 53 seçim bölgesinde aday çıkardı.

Adalet ve Kalkınma Partisi’de (AK Parti) 27. Dönem’de görev alan milletvekillerinin yaklaşık yarısı değişti. Kabinede ise Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy hariç tüm üyeler aday gösterildi.

Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) listesinde mevcut 48 milletvekilinden 43’ü yeniden aday oldu, 5 milletvekili ise listede yer almadı.

Zafer Partisi’nden milletvekili adayı gösterilen isimler de Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) teslim edildi. Böylece ittifakların Meclis’te en yüksek vekil çoğunluğunu sağlayabilmek için uzunca bir süredir sürdürdüğü vekil listesi mesaisi de son buldu.

Peki ittifakların liste stratejileri ne anlama geliyor? MHP’nin kendi adaylarıyla seçime girmesi Cumhur İttifakı’nı nasıl etkileyecek?

Yöneylem Sosyal Araştırmalar Merkezi Genel Koordinatörü Derya Kömürcü, geçen yıl seçim kanununda yapılan değişiklikle birlikte Cumhur İttifakı’nın yaklaşık 20 vekil kaybedeceğini ifade ediyor.

Kömürcü’ye göre nedenlerinden biri MHP’nin ayrı liste çıkarması:

‘’Cumhur İttifakı’nın diğer partileri de vekil sayısını arttıracak bir etki yaratmıyor. Örneğin, Yeniden Refah’ın bir oy potansiyeli var. Ama bu ittifakın toplamına yani ortak listeye yazılmayınca fayda sağlamıyor. Tüm bu ittifak genişlemesinin temel kaygısının Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’ın oyunu arttırmak. Buraya pozitif bir etkisi olabilir ama ben getirisinden çok götürüsü olacağı kanısındayım.’’

CHP listelerinde diğer ortaklara çok fazla kontenjan verildiğine dair yapılan tespitlerin “beklentiler doğrultusunda” olduğunu söyleyen Kömürcü, liste stratejisinin CHP tabanına iyi anlatılması gerektiğine dikkat çekiyor:

‘’İstanbul 1. Bölge DEVA, Gelecek, Saadet listelerine ayrılmış. Bunun CHP tabanına iyi anlatılması gerekiyor, yoksa bir tepki oluşması muhtemeldir. Bu tepkinin nerelere gidebileceğini düşünürsek, Memleket ve TİP avantajlı çıkabilir. Ama CHP, uzun yıllar sonra iktidar olma ihtimalini koyuyor partililerin önüne. Bence bu önemli. Bu beklenti bir takım memnuniyetsizliklerin belli bir süre ertelenmesine, seçime tek bir ruhla girilmesini sağlayabilir’’

Llistelerin kamuoyunda bir karşılığı olacağını düşünen Kömürcü, seçimin odak noktasının ise “Cumhurbaşkanı seçimi” olduğu görüşünde.

Derya Kömürcü’ye göre vekil seçimlerinde bir süpriz olabilir. Düşük oy alan partilerin oylarının yükselebileceğini söyleyen Kömürcü, ana akım partilerden protesto amaçlı kopuşlar yaşanabileceğini belirtiyor:

‘’300 üzerinde vekil çıkarmak isteyen bir ittifak her yerde tek liste olarak girmeliydi. Bu olmadı. O nedenle benim öngörüm iki ittifakın 300’ü bulamayacağına yönelik. 260-290 her iki ittifak için… Yeşil Sol Parti de 60-70 civarında vekil alabileceğini düşünüyorum.’’

AK Parti listeleri seçim sonucuna nasıl yansır?

Optimar Araştırma Başkanı Hilmi Daşdemir ise AK Parti listesine baktığında “ciddi bir değişim” olduğunu belirtiyor.

Siyasi partilerin listelerini genel olarak sıkıntılı bulduğunu dile getiren Daşdemir, AK Parti’nin bu sorunu güçlü kadrolarla aşabileceği fikrinde:

‘’Mesela, Kayseri’de Ayşe Böhüler’in olması Kayserilileri biraz rahatsız edebilir. Çünkü oralı değil ve orada yaşamıyor. Ama bu aşılabilir. Hulisi Akar gibi güçlü bir figürün olması da önemli. Akar’ın Kayseri yapısına uygun olduğunu düşünmüş olabilirler. ’’

AK Parti listelerinde özellikle bakanların, genel başkan yardımcılarının yer almasının önemli olduğunu belirten Daşdemir, bu durumun seçim çevrelerinde etki yaratabileceği görüşünde.

Daşdemir, AK Parti’nin “gençleşmiş” bir parti olduğunu ve toplumun farklı kesimlerden isimleri aday gösterdiğine dikkak çekiyor:

‘’AK Parti genel olarak gençleşmiş parti olarak karşımıza çıkıyor. Her kesimden bilim insanı, sporcular ve sanatçıların olmasına dikkat edilmiş. Milli Görüş hareketinden önemli isimler var. Üç dönem kuralı tartışılıyordu, Hamza Dağ yok. Bu tartışmaya son verildi. Bakanları yazarken mesela Urfa önemliydi. Deneyimli bir siyasetçi yazıldı Bekir Bozdağ. Bu Urfa’ya verilen önemi de gösteriyor. Tuğrul Türkeş var. Listelerin üzerine çalışıldığı özellikle de Cumhurbaşkanının özel olarak listelerde çalıştığı bilgisi var bende.’’

Genel olarak seçmenin listelerle yakalanmaya çalışıldığını söyleyen Daşdemir, bu kadar polarize olmuş bir ortamda seçmenin cumhurbaşkanı adaylarına bakacağını ifade ediyor.

Bununla birlikte, Doğu ve Güneydoğu’da AK Parti listelerinde yerel aktörlerin yer almasının etki yaratacağını belirtiyor.

Her ne kadar bölge illerinde seçmen motivasyonunun farklılık gösterebileceğini düşünse de yapılan yatırımların etkili olabileceğini ve bu durumun AK Parti ya da Cumhur İttifakı açısından az da olsa oya dönüşebileceğinin altını çiziyor.

(Kaynak: Euronews Türkçe)

14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerine haftalar kaldı. Yüzde 10’dan yüzde 7’ye indirilen seçim barajının uygulanması, görme engellilerin hazırlanan şablonla tek başlarına oy kullanması gibi pek çok ilke sahne olacak seçimler için Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) belirlediği takvim süreci işliyor.

Peki, ittifak oyları nasıl sayılacak? Oy pusulaları tek zarfta mı olacak? İlk önce hangi oy pusulası sayılacak? İşte merak edilen sorular ve yanıtları:

1- Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde oy verme işlemi nasıl yapılacak?

Deprem bölgesinde eskiden hangi okullara sandık kuruluyorsa aynı okullara yine sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.

2 – İl değiştiren depremzede seçmenlerin kullandığı oy hangi seçim çevresi için sayılacak?

Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim çevresi için sayılacak.

3 – Tutuklu ve hükümlüler nasıl oy kullanacak?

Anayasa’ya göre, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamıyor. Ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlüler için cezaevlerinde sandık kurulacak. Sandıkların konulacağı yer, cezaevi yönetiminin görüşü alınarak belirlenecek. YSK, Kovid-19 iznine gönderilen taksirli suçlardan hükümlülerin, cezaevi listelerine dahil edilmeyerek oy kullanabileceklerine karar verdi.

4- Seçimde kaç cumhurbaşkanı adayı yarışacak?

YSK’nin Resmi Gazetede yayımlanan kesin aday listesine göre, seçimde 4 aday yarışacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ile Sinan Oğan cumhurbaşkanı adayı olarak seçime girecek. YSK’de çekilen kuraya göre oy pusulasında 1. sırada Erdoğan, 2. sırada İnce, 3. sırada Kılıçdaroğlu, 4. sırada Oğan yer alacak.

5- Cumhurbaşkanı adayları oy pusulası nasıl olacak?

Kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında, “Cumhurbaşkanı adayları” ibaresi ile YSK’de çekilen kuraya göre sırasıyla adayların adı ve soyadı yer alacak. Cumhurbaşkanı adaylarının kendilerine ayrılan sütun içine arka fonu beyaz vesikalık renkli fotoğraflarının altına nüfus kayıt örneğindeki ad ve soyadları, 13 punto ve büyük harflerle yazılacak.

6- Hangi partiler ittifak yaparak seçime girecek?

Seçime katılacak olan siyasi partilerin büyük çoğunluğu Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Emek ve Özgürlük İttifakı, Ata İttifakı ve Sosyalist Güç Birliği İttifakı adları atına dört siyasi oluşum kapsamında seçime giriyor.

Siyasi partilerin seçim ittifakı yapmalarına imkan tanıyan düzenleme gereği, bir önceki seçimde olduğu gibi bu seçimde de bazı siyasi partiler ittifak halinde seçime girmeye hazırlanıyor.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Yeniden Refah Partisi’nin “Cumhur İttifakı” adıyla seçime girmesine ilişkin protokol 24 Mart’ta YSK’ye sunuldu. İttifaka mensup 4 parti kendi logosuyla seçime girecek. Ancak Cumhur İttifakı’na destek veren HÜDA PAR, seçime AK Parti listelerinden gireceğini açıkladı.

“Millet İttifakı”nı oluşturan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) ve Demokrat Parti’nin seçim ittifakına ilişkin protokolü ise 22 Mart’ta YSK’ye teslim edildi.

Yeşil Sol Parti, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi de (EMEP) “Emek ve Özgürlük İttifakı” adıyla katılma kararını içeren protokolü YSK’ye 24 Mart’ta sundu. “Emek ve Özgürlük İttifakı” içinde yer alan ve Anayasa Mahkemesinde açılan kapatılması istemli davada süreç devam eden HDP de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime gireceğini açıkladı.

Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ile Adalet Partisi Genel Başkanı Vecdet Öz’ün imzalarını taşıyan ve “Ata” adı verilen ittifaka ilişkin protokol de aynı gün teslim edildi. İttifakların ve siyasi partilerin oy pusulasındaki yerleri için 8 Nisan’da YSK’de kura çekilecek.

7- Milletvekili aday listeleri ne zaman YSK’ye teslim edilecek?

Siyasi parti genel merkezleri, seçime katılacakları seçim çevrelerine ait aday listelerini 9 Nisan günü en geç saat 17.00’ye kadar YSK’ye teslim edecek. Bağımsız milletvekili adayları da aynı gün saat 17.00’ye kadar il seçim kurullarına başvuru yapacak.

8- İttifak yapan partiler, oy pusulasında nasıl yer alacak?

İttifak yapan partiler, oy pusulasında “ittifak” unvanları altında yan yana yer alacak. Partilerin logoları, isimleri, genel başkanlarının adları ile partiler için ayrılan her sütunun altında, milletvekili adaylarının isimleri de belirtilecek. Birleşik oy pusulasının en üstüne “Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar” ibaresi yazılacak. Bu ibarenin altına seçime katılan siyasi parti temsilcileri huzurunda Yüksek Seçim Kurulu tarafından çekilen kura sırasına göre partiler sıralanacak.

9 – Seyyar sandıklarda kimler oy kullanacak?

Hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı seçmenler için bu seçimde de seyyar sandıklar oluşturuldu. Bu seçmenler, seyyar sandıklarda oylarını kullanabilecek.

10- Oy pusulaları tek zarfta mı olacak?

Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki ayrı oy pusulasını aynı zarfa koyarak sandığa atacak.

11- İttifak oyları nasıl sayılacak?

Seçim yasasında gerçekleştirilen son değişiklikle yüzde 10 olan ülke seçim barajı, bu seçimde yüzde 7 olarak uygulanacak. İttifak yaparak seçime girecek partilerin oy hesabı da değişti. Yeni yasaya göre, ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde elde ettiği geçerli oy sayısı esas alınarak, yani D’hont sistemine göre oransal belirlenecek.

12 – Yeni seçim yasasına göre ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?

Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, ittifakta yer alan partilerin ayrı ayrı yüzde 7’yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.

13- Yurt dışındaki seçmenler için kaç ülkede sandık kurulacak?

75 ülke ve 156 yerdeki yurt dışı temsilciliğinde sandık kurulları oluşturuldu. Gümrük kapılarında ve yurt dışı temsilciliklerinde 27 Nisan 2023 Perşembe günü oy verme işlemi başlayacak. Gümrük kapılarında oy verme 14 Mayıs 2023 Pazar günü saat 17.00’de bitecek. Yurt dışı temsilciliklerde ise oy verme işlemi 9 Mayıs’ta sona erecek. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, tatil günleri dahil 24 saat süreyle oy kullanılabilecek.

14- İlk önce hangi oy pusulası sayılacak?

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim türüne ait olanın geçersiz olması, diğerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.

15- Türkiye genelinde hangi saatler arasında oy verilecek?

Türkiye genelinde oy verme işlemi 08.00 ile 17.00 saatleri arasında yapılacak. Saat 17.00 itibarıyla sırada bekleyenler varsa bu kişilerin sandık kurulu başkanınca sayılıp oy vermeleri sağlanacak.