Leber Konjenital Amaurosis Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi, Tedavisi
Leber konjenital amorozis (LCA) nadir görülen bir genetik göz bozukluğudur. LCA genellikle otozomal resesif bir genetik hastalık olarak kalıtsaldır. Etkilenen bebekler genellikle doğumda kördür.
Haber Merkezi / Diğer semptomlar arasında şaşılık (şaşılık); hızlı, istemsiz göz hareketleri (nistagmus); ışığa karşı alışılmadık hassasiyet (fotofobi); göz merceklerinin bulanıklaşması (katarakt); ve/veya gözün ön kısmına doğru koni şekli (keratokonus).
LCA ile doğan çocukların retinasında düzgün çalışmayan ışık toplayan hücreler (çubuklar ve koniler) bulunur. Retinanın elektriksel aktivitesinin yokluğu veya azalması her zaman gözlenir ve LCA tanısı için gereklidir.
Doğumda görsel duyarlılıkta azalma, hastalığın ilk belirtisidir. Çoğu zaman çocuk, retinayı ışık üretmesi için uyarmak amacıyla gözlerini dürtür, bastırır ve ovuşturur. Bu aktivite, gözlerin çökmesine veya derinleşmesine (enoftalmi) neden olabilir.
Diğer semptomlar arasında şaşılık; nistagmus; fotofobi; katarakt; ve/veya keratokonus. Ayrıca bazı bebeklerde işitme kaybı, zihinsel engellilik ve/veya gelişimsel gecikme görülebilir. Nedensel gen temel alınarak spesifik LCA türleri tanımlanmıştır. Bazı türler zamanla görmede çok az değişiklikle ilişkilendirilirken (sabit hastalık), bazıları ise zamanla daha şiddetli hale gelir (ilerleyen hastalık).
LCA monogenik bir hastalıktır ve en az 27 gen söz konusudur. Bu genlerdeki değişiklikler (mutasyonlar), teşhis edilen LCA vakalarının yaklaşık %80-90’ından sorumlu olabilir. Tanıların geri kalan %10-20’sinden sorumlu olan genler bilinmemektedir.
LCA genellikle otozomal resesif bir genetik hastalık olarak kalıtsaldır. LCA ile ilişkili genlerin yirmi dördü yalnızca resesif hastalığa neden olur. İki genin (IMPDH1 ve OTX2) baskın hastalığa neden olduğu bilinmektedir. Bir genin (CRX), spesifik mutasyona bağlı olarak baskın veya resesif hastalığa neden olduğu bilinmektedir.
Resesif genetik bozukluklar, bir bireyin aynı özellik için anormal bir genin iki kopyasını, her bir ebeveynden birer tane olmak üzere miras almasıyla ortaya çıkar. Bir kişi hastalık için bir normal gen ve bir de hastalık geni alırsa, kişi hastalığın taşıyıcısı olacaktır ancak genellikle semptom göstermeyecektir.
Taşıyıcı olan iki ebeveynin hem kusurlu geni geçirme hem de etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25’tir. Anne-baba gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her gebelikte %50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal genler alma ve söz konusu özellik açısından genetik olarak normal olma şansı %25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.
Bir insanda yaklaşık 20.000 farklı gen vardır ve tüm bireyler birçok anormal genin bir kopyasını taşır. Yakın akraba (akraba) olan ebeveynlerin her ikisinin de aynı anormal geni taşıma şansı, akraba olmayan ebeveynlere göre daha yüksektir, bu da resesif genetik bozukluğu olan çocuk sahibi olma riskini artırır.
Nadir durumlarda, LCA otozomal dominant bir genetik bozukluk olarak kalıtsaldır. Üç gendeki (CRX, IMPDH1 ve OTX2) mutasyonların şu anda bu tip LCA ile ilişkili olduğu bilinmektedir.
Baskın genetik bozukluklar, belirli bir hastalığa neden olmak için anormal bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, ebeveynden kalıtsal olabilir veya etkilenen bireyde yeni bir mutasyonun sonucu olabilir. Anormal genin etkilenen ebeveynden yavruya geçme riski her hamilelik için %50’dir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.
Elektroretinografi (ERG), retinadaki aktiviteyi ölçerek görme fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. LCA’lı bebeklerde retinanın elektriksel aktivitesi yoktur veya azalmıştır. LCA ile ilişkili genlerdeki mutasyonlar için moleküler genetik testler mevcuttur. Klinik belirti ve semptomlar hangi genlerin hangi sırayla test edileceğini belirlemede yardımcı olabilir.
LCA tedavisi semptomatik ve destekleyicidir. Etkilenen çocukların ailelerine genetik danışmanlık önerilmektedir. 2017 yılında Luxturna gen terapisi (voretigene neparvovec-rzil), LCA2 adı verilen bir LCA türünü içeren RPE65 genindeki iki mutasyona sahip çocukları ve yetişkinleri tedavi etmek için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylandı.
