Aarskog Sendromu Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Nadir bir gelişimsel genetik bozukluk olan Aarskog sendromu veya Aarskog-Scott sendromu (ASS), fasiyogenital anormallik olarak da bilinir ve X kromozomundaki bir mutasyondan kaynaklanır. Erkekler kadınlara göre hastalığa daha yatkındır ve fiziksel ve genital şekil bozuklukları gibi birçok ayırt edici belirti ve semptom gösterebilirler.

Haber Merkezi / Bu çok nadir görülen genetik bozukluk, gelişmemiş büyüme ile karakterizedir, ancak 3 yaşına kadar belirgin değildir. Çoğu zaman, bazı küçük vakalar tanınmaz ve bu nedenle etkilenen nüfusun kesin sıklığını belirlemek zordur. Doktorlar genellikle hastaların tıbbi geçmişini ve semptomlarını gözden geçirir, fizik muayene yapar ve tanılarına varmak için laboratuvar test sonuçlarını kullanır.

Aarskog sendromunun semptomları

Semptomlar hastalara göre değişir. Bununla birlikte, semptomların görülme sıklığına bağlı olarak, sendromun semptomlarını dört kategoriye ayırabiliriz:

• Çok sık semptomlar
• Sık semptomlar
• Sporadik semptomlar
• Bireyselleştirilmiş semptomlar

Hastaların %80-99’u semptom ürettiğinde çok sık görülen semptom kategorisine girebilir. Hastaların yaklaşık %30-79’u tarafından paylaşılan semptomlar, sık görülen semptomlar olarak sınıflandırılır. Daha az hastada görülen semptomlar – %5-29 – sporadik semptomlar olarak gruplandırılır. Bazı hastalar kendilerine çok özel semptomlar bildirmiştir ve bunlara bireyselleştirilmiş semptomlar denir.

Aarskog sendromunun çok sık görülen semptomları

• Oküler hipertelorizm
• Küçük eller ve kısa avuç içi
• Parmak deformiteleri
• Göbek ve kasık fıtığı
• Genital anormallikler
• Geniş ve kısa ayaklar

Aarskog sendromunun sık görülen semptomları

• Yüksek ön saç çizgisi
• Geniş alın
• Aşağıya doğru eğimli göz kapağı kıvrımları (palpebral fissürler)
• Psosis – sarkık göz kapakları
• Etli kulak memeleri ile kalın, düşük ayarlı kulakları içeren dış kulakta malformasyon
• Geniş burun köprüsü
• Uzun filtrumlar
• Kognitif bozukluk
• Aşırı uzayabilen cilt
• Bazı veya birçok eklem alışılmadık derecede geniş bir hareket aralığına sahiptir, bu duruma eklem aşırı esnekliği denir.
• Testislerin skrotuma inemediği kriptorşidizm de sıklıkla görülür.

Aarskog sendromunun sporadik semptomları

Yuvarlak yüz ve daha kısa boyun; epikantik kıvrımlar; birkaç yüz anormalliğine neden olan maksiller hipoplazi; ve bazı hastalarda tek enine palmar kırışıklığı görülebilir.

Şaşılık veya şaşılık gibi görme anormallikleri, kişilerin nesnelere odaklanırken her iki gözü birlikte hizalayamadığı bir göz durumu; ilerleyici olmayan korneanın genişlemesi; ve megalokornea sporadiktir.

Yarık dudak, üst dudakta yarık veya dikey oluk ve ağız çatısının kapanmasının tam olmayacağı yarık damak da oluşabilir. Doğumda atlanan dişler, dişlerin çok yavaş gelişimi ve mine hipoplazisi (EHP) ara sıra meydana gelebilecek diş anormalliklerinden bazılarıdır.

Kardiyovasküler sistem morfolojisinin arızası; huni göğsü veya göğüs kemiğinin çöktüğü ve göğsün ortasının içi boş göründüğü pektus ekskavatum; konjestif kalp yetmezliği; Genu rekurvatum, dizin 5 dereceden daha büyük bir uzantısı; ayağın uzunlamasına kemerinin düz olduğu Pes planus veya düz ayak gibi bir ayak deformitesi; ve talipler ara sıra tanık olunan belirtilerden bazılarıdır.

Aarskog sendromunun bireyselleştirilmiş semptomları

Kadının alnındaki tepe, bastırılmış saç büyümesi; hipermetrop veya ileri görüşlülük gibi oküler semptomlar; oftalmopleji, gözdeki veya göze komşu olan bazı kasların felç olduğu bir durum; öne doğru genişlemiş burun delikleri olan kısa burun; ve geniş philtrum bazı hastalarda da görülür.

Bazı kişilerde parmak eklemleri aşırı esneyebilirken, parmakların ve ayak parmaklarının çok kısa olduğu bir grup uzuv deformitesi olan Brakidaktili sendromu vakaları vardır. Bazı brakidaktili sendromu türleri boy kısalığına neden olabilir.

Bazı hastalarda fazladan kaburga çiftleri de mevcuttur. Spina bifida occulta gibi omurilik kemiklerinin ve çevreleyen zarın düzgün kapanmadığı durumlar; üst kemiklerin kaynaşması gibi servikal vertebraların arızalanması; servikal omurların hizasının bozulabileceği odontoid hipoplazisi; ve omurganın yana doğru bükülmesinin ve eğriliğinin anormal olduğu skolyoz, bazı hastalarda görülen omurga ile ilgili anormalliklerden bazılarıdır.

Bazı çocuklara hiperaktivite teşhisi kondu, kilo alamadılar ve beklenen oranda büyümediler, gecikmiş ergenlik yaşadılar ve solunum sistemine giden kronik enfeksiyonlardan muzdariptiler.

Aarskog sendromunun nedenleri

Faciogenital displazi 1 geni olarak da bilinen FGD1 geninin bir mutasyonu bu sendromun nedenidir. Bu gen, X kromozomunun kol yapısında (Xp11.21 konumunda) bulunur ve bu nedenle X’e bağlı kalıtsal bir bozukluk olarak kabul edilir.

Genetik sergi modu

Normalde, bir insanın sahip olduğu 23 çift kromozomun son çifti anazomaldir, yani bu kromozom çocuğun cinsiyetini belirler. Erkek yavrularda bir X ve bir Y kromozomu bulunurken, dişilerde iki X kromozomu bulunur.

Bu özel bozukluk, X’e bağlı resesiftir. Bu nedenle, yalnızca bir X kromozomuna sahip bir erkekte, bir mutasyon meydana gelirse, bu muhtemelen hastalığın gelişmesiyle sonuçlanacaktır.

İki X kromozomu olan dişilerde, bir alel mutasyona uğrarsa, diğer X kromozomu üzerindeki alel kompanse ettiği için herhangi bir majör etki göstermez ve onlar sendromun taşıyıcısı olurlar. Bu tür insanlar hiçbir zaman hastalık belirtisi göstermezler.

Genetik dönüşüm modu

Durum 1: Taşıyıcı bir anneden ve normal bir babadan miras; Etkilenen annenin genetik modelini X1 X olarak ele alalım, burada “X1” mutasyona uğramış aleldir. Bu durumda baba, XY paterniyle normal olacaktır.

Bir çocuk, özellikleri bir sonraki nesle aktarırken şu kalıplardan herhangi birine sahip olabilir: X1X, X1Y, XX veya XY. Burada, etkilenen genin kalıtım şansı %50’dir. Bu özelliğe sahip kız çocuğu, yalnızca bir X allelinin etkilenmiş olması nedeniyle taşıyıcı görevi görürken, bu özelliği kazanmış bir erkek çocuk kesinlikle sendromdan etkilenecektir. Bu nedenle, etkilenen bir annenin erkek çocuğu, kız çocuğuna göre sendroma daha yatkındır.

Durum 2: Etkilenen bir babadan ve normal bir anneden miras; Şimdi, etkilenen babanın genetik modelini, X1’in mutasyona uğramış gen olduğu X1Y olarak ele alalım. Burada anne XX kalıbı ile normal olacaktır. Bu durumda meydana gelen genetik aktarımda olası kalıtımlar X1X ve XY’dir. Bu, etkilenen bir babanın ve normal bir annenin erkek çocuğunun sendromu almayacağını, bu çiftin kız çocuğunun ise taşıyıcı kaldığını gösterir.

Durum 3: Anne taşıyıcı olduğunda ve baba etkilendiğinde; Bu durumda annenin genetik yapısı X1X, baba için ise X1Y olur. Buradaki olası kalıtım, X1X1, X1Y, X1X ve XY olacaktır. Bir kız çocuğunun iki şansından biri yüksek oranda enfekte olabilirken diğeri taşıyıcı olarak kalabilir. Benzer şekilde, erkek çocuğun etkilenmesi için %50 şans varken kalan %50 normal olacaktır. 

Yukarıdaki durumlar, annede çok nadir görülen bir hastalık olduğunda buna göre farklılık gösterebilir.

Aarskog sendromu teşhisi

Aarskog sendromunun çoğu belirtisi doğum anından itibaren görülebilir. Bu sendromu olan kişilerde, çoğu durumda tanısal olan tipik yüz anormallikleri vardır. Değişiklikler genellikle yüzün alt, orta ve üst kısımlarında görülür. Örneğin:

• Tepe kılı (alnın ortasındaki saç derisi saç büyümesi)
• Oküler hipertelorizm olarak bilinen gözler arasındaki aşırı mesafe
• Alnın genişliği
• Göz açıklığının azalan eğimi
• Göz kapaklarının sarkması

Çocuklarda Aarskog sendromu teşhisi, bu yüz değişikliklerinin yanı sıra diğer genital ve iskelet özellikleri incelenerek yapılır. Doktor, çocuk için tam vücut muayenesi yapabilir. Aile hekimliği öyküsü de bu hastalığın tanısında hayati bir rol oynar. Bir çocuğun Aarskog olduğundan şüpheleniliyorsa, doktor çocuğun FGD1 genindeki mutasyonu belirlemek için genetik bir test önerebilir.

Bu test sadece araştırma laboratuvarlarında mevcuttur. X-ışınları ayrıca hastalığın ciddiyetini belirlemeye yardımcı olur. Nadir durumlarda, aileler Aarskog sendromunun kalıtsal oluşumlarını fark etme eğilimindedir. Bu gibi durumlarda hastalığı tanımlamak için ayak, yüz ve ellerin ultrason muayenesi yapılır. Klinik olarak, bu sendromun herhangi bir tıbbi şiddeti olmadığı için yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Aarskog sendromu için olası tedavi planları

Bu sendromun henüz kalıcı bir tedavisi olmadığı için yaşam kalitesini artırmaya yönelik tedavi uygulanmaktadır. Genellikle semptomlar çocuk üç yaşına geldiğinde görünür hale gelir, bu nedenle hastaların büyüdükçe makul bir normallik derecesine ulaşabilmeleri için tedaviye bu erken aşamada başlanır. Aarskog sendromlu her hastanın tedavi için kapsamlı bir bireysel terapi planına ihtiyacı vardır.

Hastada karakteristik semptomları olan tuhaf anormallikler, uyumlu bir tedavi sağlamak için uzman bir sağlık hizmeti sağlayıcı ekibinin hizmetlerini gerektirir.

• Yüz ve diş düzensizlikleri ortodontik tedavi ile düzeltilir.
• Yarık dudak veya damak gibi anomalileri ve genital defektleri tedavi etmek için cerrahi işlemler yapılır.
• Bodur kişilerde büyüme geriliğini düzeltmek için büyüme hormonu (GH) tedavisi verilir.
• Entelektüel yetersizliği olan kişilere eğitim yardımı da dahil olmak üzere yardımcı tedaviler verilir.
• Ebeveynler için genetik danışmanlık gerekebilir.

Aarskog sendromunda ortodontik tedavi

Bu, kötü düzenlenmiş dişleri istenen hizaya getirmek için diş tellerinin takılmasını içeren yavaş bir süreçtir. Tedavi prosedürü diğer ortodontik hastalarla aynıdır. Başlangıçta uzman diş tellerini diş modeline göre imal eder ve daha sonra braketleri dişlere yapıştırır.

Ebeveynlerin çocuklarının ağız hijyenine dikkat etmeleri, uygun bir diyetle diş çürüklerini önlemeleri ve ortodontist ile düzenli takipleri olması şarttır ki bu çok önemlidir. Dişler uygun pozisyona geldikten sonra, dişleri değişen pozisyonda tutan tutucularla daha da stabilize edilirler.

Aarskog sendromu ameliyatları

Kasık fıtığı ve inmemiş testis gibi genital rahatsızlıklar ameliyatla tedavi edilir.

• Kasık fıtığı onarımı ameliyatı; Bu ameliyat çocuk 12 aylıkken yapılır. Karın veya göbek duvarının yakınında bulunan kasık kanalındaki bir iç açıklığa fıtık deliği denir. Çeşitli karın yapıları bu açıklıktan inguinal herni oluşturmak için inebilir. Fıtık kesesinin çıkarıldığı karın bölgesine küçük bir kesi yapılır ve kasık kanalındaki açıklık dikiş atılarak kapatılır.
• Kriptorşidizm ameliyatı; Testislerden birinin veya her ikisinin skrotumdaki doğru pozisyonlarına düşmemesi durumuna kriptorşidizm (inmemiş testisler) denir. Bu durumda cerrahi genellikle 5-15 aylık bebeklerde yapılır. Kasık yakınında küçük bir kesi testisleri bulur ve bunları uygun yere yerleştirmek için skrotumda ikinci bir kesi yapılır. Her iki kesi de biyolojik olarak parçalanabilen dikişlerle kapatılır.
• Yarık dudak veya damak ameliyatı; Bu ameliyat, çocuğun doğumundan itibaren 12 ay içinde yapılır. Burada dudak anormalliği onarılır ve yarık cerrahi bir işlemle kapatılır. Dudak onarımının ameliyat öncesi prosedürleri şunları içerir:
  • Ortopedik tedavi ile maksiller alveolar arkların pozisyonunun iyileştirilmesi
  • Burun deformitesi de varsa nazoplasti yapılması
• Yarık damak cerrahisi; Submukoz yarık damak, ancak çocuğun beslenme ve konuşma aktivitesinde sorun yaşaması durumunda düzeltilir. Burun büyümesinin tamamlanmasından sonra burun ucu deformitesini düzeltmek için ikincil düzeyde bu ameliyat yapılabilir.

Aarskog sendromunda büyüme hormonu tedavisi

GH genellikle bir kişinin boyunu arttırmak için kullanılır. Araştırmalar, ASS’li bireylerin GH ile tedavi edildiğinde boylarında herhangi bir yan etki olmaksızın bir artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Burada, seçilen GH dozları, belirli aralıklarla altı ay ila iki yıllık bir süre boyunca uygulanır. Bununla birlikte, bazı hastalar daha yüksek dozlarda GH aldıktan sonra bile boylarında herhangi bir gelişme göstermedi.

Aarskog sendromunda göz kusurlarının tedavisi

ASS’li bazı kişilerin gözlerinde, genellikle şaşılık ve nistagmus ile sonuçlanan kusurlar vardır.

Şaşılık tedavisi: Bu durum, görme bozukluğuna yol açan gözlerin düzensiz konumlanması anlamına gelir. Tedavi şunları içerir:

• Tembel gözde normal görüş elde etmek için normal gözün yaması
• koordineli bir şekilde hareket edebilmeleri için göz kaslarını değiştirmek için ameliyat yapmak

Nistagmus tedavisi: Gözlerin istem dışı ileri geri hareketine nistagmus denir. Bu durumu tedavi etmek için gözlük ve kontakt lensler kullanılır.

Aarskog sendromu için yardımcı tedaviler

ASS’li bazı kişilerin düşük entelektüel kapasitesi vardır. Bu nedenle, öğrenme güçlüklerini gidermek için eğitim yardımları sağlanmaktadır. Zihinsel yeteneklerini geliştirmek için zorlandıkları yönler düzenli olarak gözden geçirilir. Ayrıca, ASS’li çocuğun ebeveynlerine evde destekleyici tedavinin nasıl uygulanacağı konusunda danışmanlık verilir.

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.