Şırnak: Mehmet Ağa Kasrı

Mehmet Ağa Kasrı; Şırnak’ın Cizre İlçesi, Dağ Kapı Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Genellikle hükümdarlar için şehir dışında yaptırılmış küçük saraylar olan kasırlar, bulunduğu yerin topoğrafya ve yerel özelliklerine göre farklı şekillerde planlanmışlardır. Bazen dinlenme köşkü, bazen de kentin idari birimi olarak, farklı malzemelerle oluşturulmuşlardır.

Özellikle kırsal alanlarda güvenlik açısından yüksek yerlere ve kesme taştan yapılmış kalın duvarlı, olarak yapılanları Anadolu’nun pek çok yerinde görmek mümkündür. Bu kasırlardan biri de Mehmet Ağa Kasrı’dır. Yaklaşık 100 yılı aşan tarihe sahip olan kasır, Cizre’nin eski tarihi sivil mimarisi ve sosyal yaşam tarzını yansıtan ve bugüne kadar gelebilmiş, ender tescilli yapılardan biri olarak kabul edilmektedir.

Hamidiye Alayları binbaşılarından Fettah Ağa tarafından yaptırılmış olan yapı, toplam 1165 metrekare alana sahip, bir kısmı siyah bazalt taş, bir bölümü de beyaz kalker taştan yapılmış, 2 katlı ve önemli bir sivil mimari örneğidir. Cizre’nin güzel ve görülmeye değer yapılarından biri olan bu kasır, geçmişte kervanların da konakladıkları ve ağırlandıkları bir kervansaray görevi de görmüştür.

Binlerce yıllık tarihi, coğrafyası, sosyoekonomik ve stratejik konumu gereği Mezopotamya, Orta Doğu ve dünyanın en önemli şehirlerinden biri olan Cizre’nin 3 tane tescilli evinden biri olan Tarihi Mehmet Ağa Kasrı’nın 412 m2’lik bir bölümü bugün koruma altına alınarak tarihi dokusuna uygun restorasyonu yapılmış ve turizme kazandırılmıştır.

Paylaşın

Şırnak: Yeşiltepe Höyüğü

Yeşiltepe Höyüğü; Şırnak’ın Silopi İlçesi merkez yerleşim sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Boyutları kuzey-güney doğrultusunda yaklaşık 90 m doğu batı doğrultusunda yaklaşık 95 m’dir. Çevresi tellerle çevrili olup park alanı olarak kullanılmaktadır. Üzeri ağaçlarla kaplıdır.

Höyüğün tepesine merdivenle çıkılmakta olup düz bir yüzey haline getirilen bu tepede oturmak yerleri bulunmaktadır.

Höyüğün yamaçlarındaki yüzeyde seramik parçaları açıkça görülmektedir. Bunların MÖ 2000’li yıllara ait olabileceği tahmin edilmektedir.

Kent merkezinde olmasından dolayı yapılaşmalardan ve üzerindeki tesis ve binalardan zarar görmektedir. Herhangi bir kazı ve araştırma çalışması bulunmamaktadır.

Paylaşın

Şırnak: Sitti Nefis Pınarı

Sitti Nefis Pınarı; Şırnak’ın Cizre İlçesi, Yafes Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Yapı dıştan 5.10 x 6.15 m ölçülerinde, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Giriş kuzey cephenin ortasında yer almaktadır. İç mekan 3.70 x 4.75 m ölçülerinde aynı yönde dikdörtgen olup, üzeri beşik tonoz örtülüdür.

İçerisinde küçük bir havuzu ve su kanalı bulunmaktadır. Günümüzde büyük ölçüde sağlam olan yapının su kaynağı çok azalmıştır. Mimari malzemesi moloz taştır. Tescilsiz olup, kültür varlığı olarak kayıt altına alınması gerekmektedir.

Paylaşın

Şırnak: Kavuncu Kilisesi

Kavuncu Kilisesi; Şırnak’ın Merkez İlçesi, Kavuncu Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İl Merkezi’nden Kavuncu Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kilise günümüze çok fazla tahrip olmadan gelebilmiştir. Plan olarak incelendiğinde Nasturi plan tipolojisini göstermektedir. Doğu batı yönünde dikdörtgen planlıdır.

Kilise giriş bölümü dört bölümde oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş bölümü olup doğu-batı yönünde düzgün olmayan bir şekil oluşturmuştur. Bu mekan batıya doğru gittikçe daralan bir mekan oluşturmuştur. Giriş bölümünden kuzeye doğru bir kapı ile iki bölümden oluşan sahın bölümüne geçilmektedir.

Girişteki sahın bölümü 6.30 x 3.70 m ölçülerindedir. Bu sahının batısındaki ikinci bölüm ise batıya doğru daralarak yamuk bir alan oluşturmuş olup 4.60 x 4.17 m ölçülerindedir. Doğuda bulunan Kanki bölümü ise büyük oranda yıkıldığından buradaki detaylar anlaşılamamaktadır.

Temel izlerinden yaklaşık olarak 5.10 x 2.80 m ölçülerinde olduğu tahmin edilmektedir. Kilisenin sahın bölümü doğu-batı yönünde uzanan beşik tonoz ile örtülüdür. Kilisenin doğusunda bulunan teraslı alanda ölçüleri 1.00-2.30 arasında değişen yaklaşık 12 kadar kayaya oyulmuş mekanlar yer almaktadır.

Bu mekanların buğday deposu olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Bu kilisenin turizme kazandırılması inanç açısından önemlidir. Yer yer definecilerin yaptığı küçük çaplı hasar ve tahribat dışında sağlam kalmış bir yapıdır.

Paylaşın

Şırnak: Bürücek Köprüsü

Bürücek Köprüsü; Şırnak’ın Cizre İlçesi, Dirsekli Köyü, Bağkartal Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Dirsekli Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kısılsu’nun Dicle’ye bağlandığı noktaya yakın olan köprünün dört ayağındaki orantı simetrik değildir. Arazinin dere yatağına inen setinde kesme taştan yapılmış istinat duvarı mevcuttur. Kemerleri yıkılmıştır.

Kesme taş, moloz dolgu tekniği ile örülmüştür. Uzunluğu yaklaşık 75 metredir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan köprünün eskiden Yukarı Cizre ve Suriye Cizre’si (Deşta Hessına) arasında bağlantıyı sağlayan dört köprüden biri olduğu söylenmektedir.

Köprü Suriye sınırına yaklaşık 200 metre uzaklıktadır. Köprünün dört gözlü olduğu anlaşılmaktadır. Kesme bazalt taştan inşa edilen köprü günümüzde tamamen yıkılmış durumdadır. Sadece ortada iki ayak ile diğer ayaklara ait izler ile kemer izleri kalmıştır.

Paylaşın

Şırnak: Kasrik Köprüsü

Kasrik Köprüsü; Şırnak’ın Merkez İlçesi, Kasrik Beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İl Merkezi’nden Kasrik Beldesi’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Köprü, Kasrik Beldesinin içerisinde, (Akçay) Güneş Deresi üzerine kurulmuştur. Kuzeydoğu-güneybatı istikametinde uzanan köprü, üç gözlü yolunun düz olduğu köprüler grubuna girmektedir. Han Mahmut Köprüsü olarak da bilinmektedir.

Köprünün üzerinde herhangi bir kitabe bulunmadığı için kim tarafından ve ne zaman yapıldığı kesin belli değildir. Muhtemelen Cizre Beyleri tarafından 16. yy’ da yapılmış olmalıdır. Köprünün güneydoğusundan bugünkü Cizre-Şırnak karayolu geçmekte ve beton arma bir köprü yer almaktadır. Eski köprü de aynı yol güzergahını bağlamaktadır.

Köprü günümüzde büyük ölçüde harap vaziyettedir. Üç kemer gözünden ikisi sağlam olup, kuzeydoğudaki üçüncü göz kısmen yıkılmıştır. Köprünün iki yanını yapılan binalar kapatmıştır. Köprüde düzgün kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır. Yolunda yer yer çökmeler meydana gelmiştir. Yolu döşeme taşlarla kaplanmıştır.

Korkulukları tamamen yıkılmıştır. Sivri kemer açıklıklı köprü gözleri birbirinden farklı ölçülerde yapılmıştır. Sivri kemerler ortada bağımsız iki ayağa oturmaktadır. Köprünün mansap kısmında ayakların önüne üçgen kesitli sel yaranlar yerleştirilmiştir. Bu sel yaranlar da yıkılmalar meydana gelmiştir. Bu yönde sel yaranlar ve kemer de düzgün kesme taş, tempan duvarlarında kaba yontu taşlar kullanılmıştır.

Köprüde herhangi bir süsleme mevcut değildir. Köprünün menba kısmı daha sağlam kalmıştır. Burada kemer yüzeyleri ve aralarındaki duvar, düzgün kesme taş ve sıralı kaba yönü taşlarla örülmüştür. Köprünün tescili yoktur. Kültür varlığı olarak tescillenmesi gerekmektedir, Karayolları tarafında restore edilmektedir.

Paylaşın

Şırnak: Mor Yakup Kilisesi

Mor Yakup Kilisesi; Şırnak’ın İdil İlçesi, Öğündük Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Öğündük Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Öğündük Köyü’nün eski adı Midin olan günümüzdeki Süryani köylerinden birisidir. Kilise köyün içerisinde bir manastır kompleksi olarak yapılmıştır. Kilise faal ve bakımlıdır.

Ortadaki avlunun kuzeyinde kilise, batısında iki katlı dershane ile doğusunda katakomp yer almaktadır. Avluya güneyden anıtsal bir kapı ile girilmektedir.

Kilise doğu batı yönünde dikdörtgen planlı, 21.84 x 26.24 m ölçülerinde beş bölümden meydana gelmiştir. Parokial tipteki Süryani kilise planları grubundadır. Güneyde avluya açılan, kemerli ve üzerleri çapraz tonoz örtülü üç gözlü revak yer almaktadır.

Buradan iki kapı ile geçilen narteks ikinci kısmı oluşturmaktadır. Doğu batı yönünde uzanan beşik tonozlu bir mekandır. Bundan sonra asıl ibadet mekanı olan naos gelmektedir. Naos dikdörtgen planlı ve 5.05 x 17.55 m ölçülerinde yapılmıştır.

Paylaşın

Şırnak: Katip Yusuf Evi

Katip Yusuf Evi; Şırnak’ın Cizre İlçesi, Dağkapı Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Taşınmaz günümüzde kullanılmaktadır. Taşınmaz genel olarak dikdörtgen bir palan arz etmektedi. Düzgün kesilmiş bazalt taştan inşa edilmiş olan taşınmaz doğu yönde sokağa açılan kapıdan girilmektedir. Dikdörtgen silmeli bir çerçeve içerisine alınan giriş kapısı yuvarlak kemerlidir.

Giriş kapısından sonra bir aralık vasıtasıyla avluya geçilmektedir. Taşınmaz genel olarak ortada geniş olup üç kanatlı bir plan arz etmektedir. Tandır ve kuyunun bulunduğu avlu zemini özgün taş kaplamalıdır. Tek katlı olan taşınmazda dam ahşap kirişlemeli olup toprak damla örtülüdür.

Avlu çevresindeki odalar dikdörtgen planlı olup avlu boyunca uzanmaktadırlar. Özellikle güney yönde avluya açılan bölüm diğer cephelere göre daha hareketlidir.

Bu dönemde cephe ortasında avluya açılan giriş kapısı, kenarları korniş motifli bir kuşak süslenmiş kaş kemerli bir niş içerisine alınmıştır. Odalardan avluya açılan pencere açıklıkları genel olarak büyük tutulmuş ve yuvarlak kemerli nişler içerisine alınmıştır.

Paylaşın

Şırnak: Aladino Kasrı

Aladino Kasrı; Şırnak’ın İdil İlçesi ile Güçlükonak İlçesi arasında, Sulak Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

İdil ve Güçlükonak İlçeleri’nden Sulak Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.

Yapı, Dicle nehrinin diğer tarafında bulunduğu için yanına gidilememiş karşıdan fotoğrafla belgelenebilmiştir. Buraya İdil tarafından da yol olmadığı için ulaşmak zordur.

Gözlemlenebildiği kadarıyla yapı, Dicle Nehri’ne bakan kayalık üzerine inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı ve kireç harcıyla tutturulmuş taş malzeme ile inşa edilmiştir.

Üst örtüsü yıkılmıştır. Nehre bakan cephesi kemerli üç pencereyle hareketlendirilmiştir. Kasır tescilli değildir.

(Görseller: neredenegezilir.blogspot.com)

Paylaşın

Şırnak: Ensari Evi

Ensari Evi; Şırnak’ın Cizre İlçesi, Alibey Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.

Yapıya ana giriş batı cepheden tonozlu bir koridor ile sağlanmaktadır. Revaklar dört kare ayağa oturan beş yuvarlak kemerle avluya açılmaktadır. Üst kattaki revaklar yıkılarak betonarme kolonlar eklenmiştir.

Pencereler yuvarlak kemerli içe kademeli girinti yapacak şekilde cephelerde hareketlilik sağlamıştır. Üst kata doğu ve batı köşede bulunan iki merdivenle çıkılmaktadır. Avlu orijinal kesme taş döşelidir.

Cizre merkezinde yer alan, sivil mimarlık açısından önemli olan ve tescilli Mehmet Ağa Kasrının plan ve mimari özelliklerini taşıması açısından benzerlik göstermektedir. Yapı üzerinde gerekli incelemeler ve rölöve çalışmaları yapılmıştır.

Paylaşın