Konya: Kadınhanı (Raziye Sultan Hanı)
Raziye Sultan Hanı; Konya’nın Kaınhanı İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.Anadolu Selçukluları dönemi tarihi eserlerinden kışlık bir kervansaraydır.
Roma’yı Çin’ne bağlayan ticaret yolu (İpek Yolu) üzerinde bulunmaktadır. Hicri 620 (Miladi 1223) yılında Selçuklu Sultanlarından Muzafferüddin Mahmut kızı Raziye Sultan tarafından yaptırılmış ve vakfedilmiştir. Oldukça kalın olan duvarları bölgede yaşamış olan Doğu Roma(Bizans) dönemi yapı ve mezar taşlarının devşirilmesi ile yapılmıştır.
Bu taşların üzerindeki yazı ve resimler yapının dışına ve görülecek şekilde kullanılmış olup sanata saygı gösterilmiş, heba edilmemiş-tir.Kapalı alanı 28.5×22.5 ebatlarında olup 444 metrekaredir. 10 tane sütun üzerinde 3 kemer kullanılarak hiç ağaç kullanılmadan tonoz şekilde örtülmüştür.
Kervansarayın bahçe şeklinde açık kısmı da vardı. Bu açık kısımda ahır, samanlık gibi diğer müştemilatlar bulunmaktaydı. Daha sonra muhtemelen çeşitli savaşlarda veya tabii tesirlerle bu bölümler yıkılmış şimdi yoktur. Hanın giriş büyük kapısının yan taraflarında duvarın devam ettiği belli ve görülmektedir.
Kervansarayın kapalı kısmına gösterişli bir portal kapıdan girilmektedir. Kapının üzerinde ‘Allah’ım H.620 yılında bu hanı yaptıran sahibesi olan Mahmut kızı Raziye Hatun’a rahmet eyle’yazılıdır. (Raziye Hatun bu hanı yaptırdıktan sonra Konya’da ölmüş ve Konya’da yaptırdığı Hatuniye Camii bahçesine gömülmüştür.)
Kervansarayın içine girilince ortada geniş bir sahanlık vardır. Yan taraflarda küçük odalar bulunmaktadır. Girişte hemen sağda dar bir merdiven yukarıya,çatıya çıkmaktadır. Tepelerde havalandırma için küçük küçük pencereler bulunmaktadır. Dolayısıyle içerisi oldukça loş ve karanlıktır.
Kalın duvarlarla ısınma olayı halledilmiştir. Sıcak yaz günlerinde ise serin olmaktadır. Selçuklular zamanında bu han ve kervansaraylar çok önemli idi. Bu şekilde önemli ticaret yolları üzerine çok sayıda kervansaray yapılmış ve genellikle imaret olarak veya işletilmesi bizzat devlet eliyle yapılmıştır. Hatta burada konaklayan yolcuların eşyaları bugünkü anlamda sigortalı oluyordu.
Kaybolması halinde devlet tarafından tazmin ediliyordu. Karamanoğulları ve Osmanlılar zamanında da butür kervansaraylar korunmuş kullanılmıştır. Ancak Osmanlı’nın son döneminde diğer tarihi eserlerimizde olduğu gibi bu kervansaraylarımız da bakımsızlığa terkedilmiş, harab olmuştur.
Nitekim Kadınhanı’nda bulunan Raziye Sultan Hanı (Taşhan) da harab olmuş, duvarlarının taşları yer yer dökülmüş, yazlık kısmı tamamen yok olmuş idi. 1973 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından geniş bir şekilde restore edilmiştir. Dökülen bu duvar taşlarının yerine yenisi konmuş, çatı üzeri betonla kaplanmıştır.
Raziye Devlet Hatun Kimdir?
Raziye Hatun Anadolu Selçukluları döneminde XIII. asırda Konya’da yaşamış bir sultan hanımdır. Danişmendoğullarından Yağıbasan oğlu Sinanüddin Yusuf’un oğlu Muzafferüddin Mahmut Bey’in kızıdır. Muhtemelen I.İzzeddin Keykavus’un hanımıdır.
Bedreddin Bremoni’nin de kız kardeşidir. Biremoni Malatya Sancağına bağlı Kahta kazasının bir köyüdür. Bu köy Danişmendoğulları zamanında başşehir idi.Raziye Devlet Hatun ve babasının da bu Biremoni ailesinden geldiğini birçok vesikada görmekteyiz.
Türk tarih ve geleneğine göre bir çok vesika,kitabe ve vakfiyelerde hükümdar ailelerinden olan hanımlardan Devlet Hatun diyerek bahsedilmektedir. Muzafferüd-din Mahmut kızı olan Devlet Hatun’un asıl adının ise Raziye olduğu kesindir.
Selçuklular döneminde Kervansaray olgusu oldukça yaygın olup, Raziye Hatun H.620(1223) yılında Saideli Seyrekviran’da kışlık bir kervansaray yaptırmıştır. Bu kervansarayın kitabesinde; “Allah’ım, H.620 yılında bu hanı yaptıran sahibesi olan Mahmut kızı Raziye Hatun’a rahmet eyle.”yazılıdır.
Raziye Devlet Hatun yaptırdığı bu hanına gelir olarak Saideli (Seyrekviran), Kalamıça (Gelemiş), Meydanlı çiftlikleri ile beraber bir de Konya Esediye (Hatuniye) Mahallesinde sekiz odalı,iki sofa,iki ahır samanlığı bulunan bir köşkü vakfetmiştir.
Konya’da Alaaddin Tepesi’nin doğusunda Mihmandar Mahallesi,Kınacı Sokağındaki Hatuni ye Camii’ni yaptıran da Raziye Devlet Hatun’dur. Bu camiye gelir olarak ta Saideli vilayetine bağlı Meydan (Meydanlı), Seyrekviran ve Kalamıça (Gelemiş) çiftliklerini ve Konya’da üç dükkan ile iki evi vakfetmiştir.
Raziye Devlet Hatun H.620 (1223) yılında öldüğü zaman bu caminin bahçesine gömülmüştür. Kardeşi Bedreddin Biremoni tarafından bu camiye bir minare yaptırılmış olup, bundan sonra bu cami Kütük Minare diye de anılmaktadır.
