Cari Açık, Dokuz Ayın En Yüksek Seviyesinde
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Nisan ayına ilişkin ödemeler dengesi istatistiklerini yayımladı. Buna göre cari işlemler açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre 1,2 milyar dolar artarak 2,7 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Haber Merkezi / Bunun sonucunda 12 aylık cari işlemler açığı 25,7 milyar dolar oldu ve 9 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Bunda, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 2.7 milyar dolar artarak 4,4 milyar dolara yükselmesi etkili oldu.
Seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre 933 milyon dolar artarak 1.5 milyar dolara ulaştı. Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 323 milyon dolarla sınırlı kaldı.
Merkez Bankası tarafından konuya ilişkin yapılan açıklama şu şekilde:
“Bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 2.692 milyon ABD doları artarak 4.433 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur.
Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, bir önceki yılın aynı ayında 1.132 milyon ABD doları fazla vermişken, bu ay 4.022 milyon ABD doları fazla vermiştir.
Hizmetler dengesi kaynaklı net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 1.482 milyon ABD doları artarak 2.699 milyon ABD dolarına yükselmiştir.
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre 933 milyon ABD doları artarak 1.599 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 328 milyon ABD doları azalarak 970 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Bir önceki yılın aynı ayında 307 milyon ABD doları net giriş kaydeden ikincil gelir dengesi kalemi bu ayda 33 milyon ABD doları net çıkış kaydetmiştir.
Finans hesabı
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 323 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Portföy yatırımları 606 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 139 milyon ABD doları net alış, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise 136 milyon ABD doları net satış yaptığı görülmektedir.
Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 606 milyon ABD doları ve 26 milyon ABD doları net geri ödeme yapmışken, Genel Hükümet ise 305 milyon ABD doları tutarında yeni tahvil ihracı gerçekleştirmiştir.
Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1.458 milyon ABD doları net azalış kaydetmiştir.
Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 958 milyon ABD doları ve Türk Lirası cinsinden 167 milyon ABD doları net artış olmak üzere toplam 1.125 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir.
Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak; bankalar, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 280 milyon ABD doları, 34 milyon ABD doları ve 248 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir.
Resmi rezervlerde bu ay 3.217 milyon ABD doları net artış gözlenmiştir.”
Cari Açık nedir?
Ülkenin dış dünya ile olan mal ve hizmet ticaretinin sonucu cari denge olarak adlandırılır. Sadece mal ticaretinin sonucu ise dış ticaret dengesidir.
Eğer ülkenin sattığı mallar satın aldığı mallardan fazla ise dış ticaret fazlası, tersi geçerli ise dış ticaret açığı vardır. Mal ticaretinin sonucuna hizmet ticaretinin (en önemli kalem turizm) sonucu eklenerek cari dengeye ulaşılır.
Örneğin dış ticaret açığı -60 milyar $ olan (yani mal ticaretinde – 60 milyar $ açık veren) bir ülkenin turizm gelirleri giderlerinden 20 milyar $ daha fazla ise (yani hizmet ticaretinde +20 milyar $ fazla vermişse) cari açığı 40 milyar $ dolar olacaktır.
Cari açık ülkenin dış dünyadan dolar talebini gösterir. Bir başka deyişle bu açığın finansmanı için 40 milyar dolar bulunması gerekir.
Döviz bir ülkeye nasıl girer?
Dolar arzı yani ülkeye döviz girişi esas olarak üç kanaldan olur.
a-Doğrudan yabancı yatırımlar (yabancıların şirket satın almak, fabrika kurmak amacıyla ülkeye getirdikleri dövizler)
b-Portföy yatırımları (yani yabancıların özel şirket tahvil ve hisse senetleri ile devlet tahvillerini satın almak üzere ülkeye soktukları döviz)ve
c- Kısa ve uzun vadeli borçlanmalar.
Cari açığın finansmanı içinde portföy yatırımları ile kısa vadeli borçların payının artması ülke ekonomisinin kırılganlığının da artması demektir. Çünkü bu tür dövizler iç ve dış faktörlere bağlı olarak kolaylıkla her an ülkeyi terk edebilirler.
