Aksaray: Melik Mahmud Gazi Hankahı
Melik Mahmud Gazi Hankahı; Aksaray’ın Merkez İlçesi, Şeyh Hamit Mahallesi, 3301. Sokak’ında, Yusuf Hakiki Baba Türbesi’nin batısında yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.
Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yapıldığını gösteren bir kitabesi bulunmamaktadır. Özellikle halk arasında ve bazı kaynaklarda “Darphane” olarak bilinen yapı kaynaklarda Melik Mahmud Gazi Hankahı olarak geçmektedir.
“Zaviyeli cami” plan tipinde olan yapı iki eyvanlıdır. Kesme taş, moloz taş ve tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Yaklaşık kuzey- güney yönünde uzanmaktadır. Girişin olduğu kısım iki katlı iken diğer kısımlar tek katlıdır.Cepheler kalan izlerden görüldüğü kadarıyla sade olup süsleme bulunmamaktadır.
Giriş ünitesinin her iki yanında simetrik düzenlenmiş odalar görülmektedir. Odalardan kuzeydekiler doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen planlı ve üzeri aynı yönde uzana beşik tonoz örtülüdür. Giriş ünitesinin güneydoğu ve güneybatısındaki kapı açıklıklarından güneydeki ilk odalara girilmektedir. Bu odalardan kuzeydoğudakinde
bir tandır bulunmuştur.
Giriş ünitesinin güneyindeki kapı açıklığından ana mekana girilmektedir. Ana mekanın kuzey duvarının ortasındaki sivri kemerli kapı açıklığı dıştan ters “U” biçiminde iki bordürle sınırlandırılmıştır. En dıştaki bordürde iç içe geçme yapan daire şeklindeki motiflerden oluşmaktadır. En içteki bordür ise iki kaval silmenin örgü yaptığı bir düzenlemeye sahiptir.
Ana mekanın yarım altıgen biçiminde dışa taşan kısmın tam ortasında beşgen planlı bir mihrap nişi yer almaktadır. Niş günümüzde mevcut olmayan alçı süslemeye sahiptir. Ana mekanın kuzeybatısındaki “L” biçimindeki bir merdivenle ikinci kata çıkılmaktadır.
Merdivenin altındaki kapı açıklığıyla batıdaki, doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen planlı ve üzeride aynı yönde uzanan beşik tonoz örtülü mekana girilmektedir. Ana mekanın batı ve güneydoğusunda bir kapı açıklığıyla girilen kare planlı ve kubbeli iki mekana geçilmektedir. Bu mekanlardan güneydoğudaki mekanın kuzey duvarında bir niş vardır.
İkinci Kat; Ana mekanın kuzeybatısındaki merdivenle sivri kemerli açıklıktan ikinci kata çıkılmaktadır. Giriş koridoru ortada bir sivri kemerle ikiye ayrılmış olup kuzeydeki kısım kubbe güneydeki ise tonoz örtülüdür. Giriş ünitesinin her iki yanında alt kattaki mekan düzenlemesinin aynısı görülmektedir. Bu katta doğu uçtaki mekan diğerlerine nazaran daha sağlam olup kare planlı ve tromp geçişli kubbelidir.
