Aksaray: Eskil, Ulu Camii
Eskil Ulu Camii; Aksaray’ın Eskil İlçesi, Merkez Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.
Giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre 1147 / 1734 yılında Hacı İbrahim ve Hacı Mustafa tarafından yaptırılmıştır. Cami 1926, 1970, 1984 yıllarında onarım geçirmiştir. 2013 yılında son restorasyonu gerçekleştirilmiştir. Minare ise, 1963 yılında Kemalpaşalı Mehmet Yüzüak tarafından yapılmıştır.
1998 yılında cepheleri sarı boyalı, kiremit kaplı eğimli bir çatıya sahip olan cami sağlam durumda olup önünde alçak bir duvar ile çevrili bir bahçesi bulunmaktadır. Bahçenin ortasında alçakta kalmış abdest alma yerleri bulunmaktadır.
Cami “köveke veya köyke” diye anılan neme dayanıklı bir taş malzemeyle inşa edilmiş, ancak, sadece güneydoğu köşesinin bir kısmı kara taş malzemeden inşa edilmiştir. Ahşap desteklerle taşınan düz tavan, üstten kiremit kaplı ve eğimli bir çatıyla örtülüdür. 1926 yılında toprak dam sökülerek bugünkü çatı yapılmıştır.
Kareye yakın dörtgen bir plana sahiptir. Dıştan, 21.00 X 21.30 X 22.00 X 20.00 m. ölçülerindedir. Harim, mihraba dikey uzanan beş sahından oluşmaktadır. Sahınlar, birbirinden toplam 45 tane kare ve daire kesitli ahşap sütunlarla ayrılmıştır.
Kıble duvarının ortasında iki pencerenin arasında mihrab bulunmaktadır. Mihrab, bugün taş malzemeden yapılmış ve beyaz badanalı olup tamamen sadedir. Mihrabın sağında, batıda tamamen ahşap malzemeden yapılmış olan muhtemelen geç dönemlerde yapılmış minber bulunmaktadır.
Harimin kuzeydoğu köşesindeki ahşap minare kaidesinin hemen yanındaki ahşap bir merdivenle harimi, güney yön hariç üç yönden “U” biçiminde kuşatan, kuzeyde üç, doğu ye batı da bir sahın genişliğinde uzanan bir mahfil yer almaktadır.
Caminin kuzeybatı köşesinde bağımsız olarak duran, çift şerefeli, kesme taştan yapılmış bir minare yer almaktadır. Kare prizmalı bir kaide üzerinde silindirik gövde yükselmektedir. Gövdenin alt ve üst kısmında birer kaval silme yer almaktadır. Şerefelerin alt kısımları dört sıra halinde mukarnası hatırlatan geometrik tezyinatlıdır. İkinci şerefenin hemen altında bir kaval silme daha bulunmaktadır. Külah taş malzemeden yapılmış olup konik şekillidir.
