Aksaray: Demirci Camii
Demirci Camii; Aksaray’ın Gülağaç İlçesi, Demirci Kasabası, Eski Cami Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım mümkündür.
Yapı üzerinde cami hakkında bilgi veren iki adet kitabe vardır. İlk kitabe “Hakkı Usta ve 1286 / 1869” ifadeleri yer alır almaktadır. Diğer kitabe ise caminin genişletmesine aittir olup Cemal Usta tarafından 1934 yılında gerçekleştirilmiştir. Kitabelere göre, XVIII. yy sonu, XIX. yy başlarında yapılmış olmalıdır.
Meyilli bir arazi üzerinde olup iki katlı, minareli bir yapıdır. Güney ve batıdan komşu yapılara bitişiktir. Doğu-batı yönünde uzanan ve düzgün olmayan dörtgen bir plana sahip yapı mihraba dikey sahınlardan oluşmaktadır. 18.05 X 12.75 m. ölçülerindedir. Beden duvarlarında moloz ve kesme taş malzemeler kullanılmıştır.
Cami güney ve batıdan komşu yapılara bitişik olmasına karşın sadece güney cephesinde ve üst kısımda düz lentolu üç adet pencere; doğu cephede düz lentolu iki adet, kuzeydoğuda ve kuzey cephelerde ise birer adet düz lentolu pencere iç mekan aydınlatmaktadır.
İç mekan, altı adet paye ile taşınan dört adet beşik tonozla örtülüdür. Tonozlar içten ikişer adet atkı kemeri ile desteklenmiştir. Dıştan ise düz dam şeklinde örtülmüştür.
Caminin iki adet minaresi vardır. Orijinal minare köşk minare tipinde olup yapının üstünde ve güneydoğu köşede yer almaktadır. Taş minare, yivlenmiş kare kesitli dört sütun üzerine oturan kaş kemer üzerinde yükselen bir alemden oluşmaktadır. Sonradan eklenen minare ise caminin kuzeybatısında olup silindirik gövdeli ve tek şerefelidir.
Harime giriş kuzey cephenin doğusundaki basık kemerli kapıdan sağlanmaktadır. Giriş kapısından altı basamaklı bir merdivenle iç mekana çıkılmaktadır. Doğu-batı yönünde uzanan düzgün olmayan dörtgen planlı yapı 16.05 X 10.75 m. ölçülerindedir. Harim doğu-batı yönünde düzenlenmiş iki sıra halindeki üçerden dört adet payeye oturan sivri kemerlerin taşıdığı mihraba dikey uzanan dört sahından oluşmaktadır.
Kıble duvarının ortasında mihrap yarım daire formunda ve geometrik bezemeli kavsaralıdır. Niş içi sade bırakılmıştır. Kavsarada ise, yatay sılanmış basit geometrik motifler vardır. Niş, dıştan basık kemer şeklinde profilli sade silmelerle kuşatılmıştır.
Nişin her iki yanında kara altlık üstünde silindirik formda birer şamdan görülmektedir. Güneybatı köşedeki minber ahşap malzemeden olup sonradan eklenmiştir. Kıble duvarında yarım daire şeklindeki hafif nişin önünde dikdörtgen şeklinde bir ahşap vaaz kürsüsü görülmektedir.
İç mekanın kuzeyinde ahşap mahfil vardır. Kuzeydeki ahşap merdivenle mahfile çıkılmaktadır. Mahfil orijinal üç sahını kaplayacak şekildedir. Doğudaki son sahın içinde mahfil bulunmamaktadır.
