Turnike nedir, hangi durumlarda uygulanmalı?
Zor şartlar altında kanamayı acil olarak durdurmak amacıyla uygulanan bir metottur. Turnike sadece büyük bir damarın (arterin) kesildiği hallerde gerekli olur. Turnike uygulamasını, sağlık ve ilk yardım eğitimi alan kişilerce yapılmalıdır.
İlk yardımcı; İlk yardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.
Dikkat edilecek hususlar;
- Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8–10 cm olmalı
- Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalı
- Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir
- Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz
- Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez
- Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine asılmalı
- Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-20 dakikada bir turnike gevşetilmeli
- Turnike uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve deri bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır.
- Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir
Uygulama;
- İlkyardımcı eline geniş, kuvvetli ve esnemeyen bir sargı alır
- Şerit yarı uzunluğunda katlanır, uzuv etrafına sarılır
- Bir ucu halkadan geçirip çekilir ve iki ucu bir araya getirilir
- Kanamayı tamamen durduracak yeterlikte sıkı bir bağ atılır,
- Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirilir ve uzva paralel konuma getirilir
- Kanama durana kadar sert cisim döndürülür
- Sert cisim uzva dik konuma getirilerek sargı çözülmeyecek şekilde tespit edilir
- Hasta/yaralının elbisesinin üzerine, adı ve turnikenin uygulandığı zaman (saat ve dakika) yazılı bir kart iğnelenir
- Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sabit kalemle “turnike” veya “T” harfi yazılır
- Hasta/yaralı pansuman ve turnikesi görülecek şekilde battaniye ile sarılır
- Turnike 15-20 dakika aralıklarla gevşetilir, sonra tekrar sıkılır
Uzuv kopması var ise;
- Kopan parça temiz su geçirmez ağzı kapalı bir plastik torbaya yerleştirilir
- Kopan parçanın konduğu torba buz içeren ikinci bir torbanın içine konur
- Kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya ya da kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur
- Torba hasta/yaralı ile aynı vasıtaya konur, üzerine hastanın adı ve soyadını yazılır, en geç 6 saat içinde sağlık kuruluşuna sevk edilir
- Tıbbi birimler haberdar edilir (112).
