Tokat: Çöreğibüyük Tekkesi

Çöreğibüyük Tekkesi; Tokat’ın Niksar İlçesi, Kırkkızlar Mahallesi, Kurudere Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapının kitabesi bulunmadığından adı, banisi ve tarihi tartışmalıdır. İ.H.Uzunçarşılı; Cumhuriyet Döneminin başlarında mevcut olan kitabeyi gördüğünü, ancak birkaç kelime dışında okuyamadığını belirtmektedir. Orijinal yapıdan günümüze sadece taçkapısı ulaşan yapı, taçkapısının biçimi ve üslup özellikleri dikkate alınarak 14.yy.a tarihlenmektedir.

Plan özelliklerine göre de 13.-14. yy.da yapılmış bir İlhanlı dönemi yapısıdır. Evliya Çelebi ve A. Gabriel’e göre; Çöreği Büyük Sultan adında bir zat, yapının yakınında gömülü olduğundan bu adı almıştır. Başka bir görüş de; taçkapısında yer alan çöreği andıran, büyük boyutlu, yüksek kabartma şeklindeki madalyonlardan dolayı yapıya Çöreği Büyük Tekkesi adı verilmiştir.

A. Gabriel 1931-32 yıllarında bazı duvarları ayakta olan yapıyı tanıtmıştır. Kuzey cephedeki taçkapıyla girilen orijinal yapı; ortadaki avluya kuzey, güney ve batı yönlerden açılan üç eyvan ile köşe odalarından oluşan bir plana sahiptir. 1939 Erzincan depreminde taçkapısı dışında yıkılan yapının yerine,1957 yılında bugün görülen cami inşa edilmiş, orijinal taçkapı da caminin giriş kapısı olarak kullanılmıştır.

A. Gabriel’e göre orijinal yapı; tuğla hatıllı moloz taş örgülüdür. Avluya açılan eyvan kemerleri kesme taştandır. Kuzey cephede eksenden doğuya kaymış durumdaki taçkapısı bezemeleriyle önem taşımaktadır. Palmetli bordürlerin çevrelediği taçkapının köşeliklerinde büyük boyutlu madalyonlar ve onların altında gülbezekler yer alır. Mukarnaslı kavsarasının altında, kitabeliğin üzerinde başını geriye çevirerek oturmuş bir geyik figürü tasvir edilmiştir. İki renkli taşlarla örülmüş kapı kemerinin hemen üzerinde Firdevsi Mesnevi’sinden bir bölüm işlenmiştir

Paylaşın

Tokat: Çöreğibüyük Camii

Çöreğibüyük Camii; Tokat’ın Niksar İlçesi, Kırkkızlar Mahallesi, Kurudere Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İlhanlılardan kalan en önemli eserdir. Caminin minaresi Selçuklu mimarisine uygun olarak tuğladan yaptırılmıştır. 13. yy da Ebu Sait Bahadır Han zamanında tekke ve zaviye olarak yapılan bu eser 1939 ve 1942 yer sarsıntılarında yıkılmış, 1957 yılında camii olarak yeniden restore edilmiştir.

Caminin en ilginç yanı portal’deki diz çökmüş ceylan rölyefidir. Camiye, Çöreği büyük denmesinin nedeni, portal alnında bulunan çöreği andıran iki kabartma büyük rozetlerdir.

13. yüzyılda yapılan, günümüzde ibadete açık olan eserin sadece kapı portali orijinal olarak korunmuş, diğer bölümler ise tamamen yenilenmiş olan, caminin günümüze kadar ulaşan en önemli parçası ise kapı girişindeki portaldır. Bu portalda, çöreğe benzer disklerin yanı sıra oturmuş vaziyetteki geyik ya da ceylana benzetilen figür bulunuyor.

Paylaşın

Tokat: Silahtar Ömer Paşa Camii

Silahtar Ömer Paşa Camii; Tokat’ın Erbaa İlçesi, Akça Kasabası (Fidiköy)  sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Fidiköy Ömer Paşa Cami adıyla da bilinmektedir. Caminin minber dolabının altında bulunan bir çift bakır ibrik üzerinde yer alan, camiye vakfedildiği yazısı ve H. 1100 (M.1688) tarihine dayanılarak bu tarihte inşa edilmiş olduğu kabul edilmektedir. Kare planlı cami doğu, batı ve kuzeyinde üç yönden ahşap revaklarla çevrilmiştir.

Harimde mihrap önünde dört ahşap sütun yer alır. Bu ahşap destekler arasından atılan hatıllara yüklenen tavanın, ana hatıllar üzerine atılan tali hatıllarla orta bölümü biraz daha yükseltilmiştir. Harim doğu, batı, kuzey ve güneyde yer alan toplam on adet pencereyle aydınlatılmaktadır. Caminin alçı bir mihrabı ve ahşap minberi vardır.

Kuzeybatı köşede yer alan çokgen gövdeli, tek şerefeli minaresi bir depremde pabuçluk kısmına kadar yıkılmış, yakın zamanda minare gövdesi oldukça kısa tutularak köy halkı tarafından yeniden inşa edilmiştir. Beden duvarları bir sıra taş, üç sıra tuğla şeklinde almaşık teknikle inşa edilmiş cami, moloz taş örgülü bir avlu duvarına sahiptir.

Harim taşıyıcı sistemi, üst örtüsü ve yapıyı üç yönden çevreleyen revaklar ahşaptır. Hem harimde hem de revaklarda yer alan bütün ahşap yüzeylere kalemişi tekniğiyle natüralist üslupta bitkisel bezemeler yapılmıştır. Mihrap önünde tavan çıtalarla geometrik alanlara bölünerek daha zengin bir süsleme alanı oluşturulup bu bölümün ortasına bitkisel bezemeli sekizgen bir göbek yerleştirilmiştir

Paylaşın

Tokat: Leylekli (Yılanlı) Köprü

Leylekli (Yılanlı) Köprü; Tokat’ın Niksar İlçesi, Yusufşah Mahallesi, Seymen Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yılanlı Köprü de denilen Leylekli Köprü; Niksar Kalesi’nin güneyinde, şehrin içinden geçen Çanakçı Deresi üzerinde, Arasta Camisinin yakınındadır. Adını, kemer kilit taşı üzerindeki ağzında yılan tutan leylek figürü kabartmasından alan köprünün kesin inşa tarihi bilinmemektedir.

Kabul edilen görüş; Roma döneminde inşa edildiği, Türk döneminde de onarılarak kullanıldığı şeklindedir. Yuvarlak tek kemer gözlü köprü, 20 m. uzunluğunda ve 3,5 m. genişliğindedir. Yürüme zeminin iki yanında, orta noktadan uçlara doğru gidildikçe alçalan korkuluklar yer alır. 1960 yılında belediye, köprü korkulukları üzerine demir parmaklıklar takmıştır.

Kemer kavsi düzgün kesme taş, diğer kısımları moloz taşla inşa edilmiştir. Köprüye adını veren alçak kabartma tekniği ile yapılmış ağzında yılan tutan leylek tasfiri açık renkli küfeki taşı üzerine işlenmiştir. Taşın cinsinin ve formunun diğer taşlardan farklı oluşu; bu tasfirli taşın daha sonradan, olasılıkla Türk döneminde buraya konmuş olabileceğini düşündürmektedir.

Paylaşın

Tokat: Talazan Köprüsü

Talazan Köprüsü; Tokat’ın Niksar İlçesi, Günlüce Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Talazan Köprüsü, Niksar-Erbaa yolunda Kelkit Nehri üzerindedir. Kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan ve bazı kaynaklarda da XIII. yüzyılın ilk yarısında yapıldığı ileri sürülmüştür.

Köprü kesme ve moloz taştan yapılmış, yedi sivri kemerli gözlü, iki yana meyilli olarak yapılmıştır. Duvar örgüleri arasındaki taş işçiliğinin farklılığından ötürü de değişik zamanlarda onarıldığı anlaşılmaktadır. Köprünün ortasındaki en büyük olan kemer gözü yıkılmış ve bu aradaki boşluk düz bir demir köprü ile birleştirilmiştir.

Paylaşın

Tokat: Boğazkesen Köprüsü

Boğazkesen Köprüsü; Tokat’ın Erbaa İlçesi, Kale Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kelkit ile Tozanlının kucaklaştığı Boğazkesen üzerinde kurulmuş bir köprüdür. Tarihte Amasya Niksar bağlantısını sağlayarak görev yapmıştır.

Yüzyıllarca bölgede ulaşımın sağlanması amacıyla kullanılan Boğazkesen Köprüsü zamanla yaşanan su taşkınları sebebiyle zarar gördü ve üst bölümü yıkıldı. Çöken köprüden geriye günümüzde sadece taşıyıcı ayaklar kaldı.

Kale Köyü tarafındaki ikinci ayağın suya yakın kısmında kesme taşa işlenmiş iki adet “Haç” işareti nedeniyle Bizans dönemine ait olduğu, köprü ayaklarının yarıdan sonrasının ise Selçuklu ve Osmanlı eseeri olduğu anlaşılmaktadır.

Köprü ayaklarında bulunan Selçuklu arması olan “Kartal” figürünün sulara karışarak kaybolduğu bilinmektedir. Roma İmparatorluğu, zamanında kullanılan köprü daha sonra Selçuklu ve Osmanlı Devletleri zamanında onarımlar gördü.

Paylaşın

Tokat: Sulu Han

Sulu Han; Tokat’ın Merkez İlçesi, Camii Kebir Mahallesi, Sulu Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Bedesten yanında yer alan Hanın Kitabesi olmadığından yapılış tarihi bilinmemektedir. 1930 yılına kadar Cezaevi olarak kullanılan Han, 1957 yılında, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiş ve bir dönem öğrenci yurdu olarak kullanılmıştır. Sulu Han’ın orijinalliğini koruyabilmiş tek mimari elemanı taç kapısıdır.

Beden duvarlarından yüksek ve dışa taşıntılı taç kapı, beşik tonoz örtülü giriş eyvanının iki yanında nişler bulunan basık kemerli bir kapıyla avluya açılır. Taç kapı cephesinde görülen yan yana dikdörtgen iki pencere, üst kattaki mescide aittir. Bugünkü görünümü itibariyle yapı; iki katlı, açık avlulu bir handır.

Paylaşın

Tokat: Paşa Hamamı

Paşa Hamamı; Tokat’ın Merkez İlçesi, İvaz Paşa Mahallesi, Sulu Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Paşa Han ‘ın  hemen üzerindeki  dört yol ağzındadır. Giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre; II.Murad’ın lalası ve veziri Yörgüç Paşa tarafından H.838(M.1436) yılında inşa ettirilmiştir. Tek hamam olarak inşa edilmiş yapı, kuzey-güney doğrultulu dikdörtgen bir alan üzerinde yer almaktadır.

Dört eyvanlı ve dört halvetli plan tipindedir. Soyunmalık, soğukluk, sıcaklık, su deposu ve külhan bölümlerinden oluşmaktadır. Kuzey cephedeki kapıyla girilen soyunmalık kısmı, ortadaki kubbe yanlardaki beşik tonoz örtülü üç bölümden ibarettir.

Dikdörtgen soğukluk kısmı; ortadaki bölüm pandantif geçişli kubbe, onun batısındaki bölüm tromp geçişli kubbe, doğusundaki beşik tonoz örtülü bölümle kuzeyindeki tonoz ve kubbeyle örtülü tuvaletten oluşan dört bölümlü bir plana sahiptir. Sıcaklık kısmında ise eyvanlar beşik tonoz, halvetler kubbe ile örtülüdür.

Güney cephede beşik tonoz örtülü külhan yer almaktadır. Hamamın soyunmalık kısmı kemerli pencerelerle aydınlatılmaktadır. Hamamın beden duvarları moloz taşla inşa edilmiştir. Kapı ve pencere sövelerinde kesme taş, soyunmalık kısmının pencere kemerlerinde tuğla kullanılmıştır.1948 yılında Vakıflar tarafından restore edilmiştir.

Paylaşın

Tokat: Sultan Hamamı

Sultan Hamamı; Tokat’ın Merkez İlçesi, Su İçmez Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapının banisi ve inşa tarihi bilinmemektedir. Plan özelliklerine göre 13.yy başlarına tarihlenen yapının bugünkü görünümünü de 1976 yılında soyunmalık kısmında yapılan onarımda aldığı kabul edilmektedir. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alan üzerine kurulmuş yapı, çifte hamamlar grubundandır.

Erkekler bölümü dört eyvanlı, dört halvetli; kadınlar bölümü ise üç eyvanlı ve üç halvetli plan tipindedir. Birbirine simetrik olan bölümler kuzeyden güneye doğru soyunmalık, soğukluk, sıcaklık, su deposu ve külhan şeklinde sıralanmaktadır.

Bugün betonarme piramidal çatıyla örtülü olan erkekler bölümü soyunmalığının, orijinalinde kubbe ile örtülü olduğu eski fotoğraflarından anlaşılmaktadır. Enine dikdörtgen planlı soğukluk; ortadaki kubbe, yandakiler aynalı tonoz örtülü üç bölümden oluşmaktadır. Sıcaklığın eyvanları yarım kubbe, halvetleri tromp geçişli kubbeyle örtülüdür.

Batı cephedeki kapıyla girilen kadınlar bölümü soyunmalığı da onarımda değiştirilerek betonarme piramidal çatıyla örtülmüştür. Dikdörtgen planlı soğukluk, kubbeli iki mekandan oluşmaktadır. Sıcaklığın eyvanları yıldız tonoz, halvetleri ise tromp geçişli kubbeyle örtülmüştür. Kubbelerinde filgözlerinin yer aldığı hamam tamamen malzemeyle inşa edilmiştir

Paylaşın

Tokat: Pervane Hamamı

Pervane Hamamı; Tokat’ın Merkez İlçesi, Kabe-i Mescit Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hamamın kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Genel kabul; Muineddin Süleyman Pervane’nin 13.yy.da Tokat’taki yapı faaliyetleri sırasında inşa edilmiş olduğu şeklindedir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan dört eyvanlı, dört halvetli plana sahip hamam kuzeyden Taşhan’a bitişiktir, diğer yönlerden ise caddeye bakmaktadır.

Kuzeyde kadınlar ve güneyde erkekler bölümünden oluşan çifte hamamlar grubundandır. Simetrik düzenlenmiş her iki bölümde sırasıyla soyunmalık, soğukluk, sıcaklık ve külhan bölümleri yer almaktadır. Erkekler bölümünün soyunmalık kısmı yamuk planlı, kadınlar bölümünün ise dikdörtgen planlı olup herikisi de ahşap çatıyla örtülüdür.

Soğukluk bölümleri kubbe, sıcaklık bölümlerinde merkezi kubbeli mekana açılan eyvanlar sivri beşik tonoz, halvetler kubbeyle örtülüdür. Beden duvarları moloz taşla inşa edilmiş Pervane Hamamının bugün bütün duvarları kireç harçla sıvanmıştır. Kapı ve pencere söveleriyle kemerlerde tuğla kullanılmış, döşemeler mermer kaplanmıştır

Paylaşın