Modern eğitim kurumlarının ve modern iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla birlikte uyku yoksunluğu birçok toplumda adet haline gelmiştir. Şu anda, yetişkinlerin neredeyse yüzde 40’ı günde yedi saatten az uyuyor ve orta yaşta insanların üçte biri altı saat bile uyuyamıyor. Bu, obezite ve diyabet prevalansında önemli bir artış ile aynı anda meydana geldi.
Haber Merkezi / İnsanlarda uyku genellikle geceleri 7-9 saatlik tek bir bloktan oluşur ve bu sırada beslenme yoktur. Bu, gece boyunca uzun bir oruç dönemi ile sonuçlanır. Bu nedenle, kan şekeri seviyelerine yanıt olarak insülin duyarlılığı ve pankreatik β-hücre aktivitesi uyku ile değişir ve bu açlık döneminde sabit bir kan şekeri seviyesi korunur. Bu, kişi uyanıkken, yatarken ve hareketsizken aynı açlık periyodunda meydana gelen glikoz seviyelerindeki 10-20 mg/dL’lik düşüşle karşılaştırıldığında dikkat çekicidir.
Uyku sırasında glikoz homeostazı
Bu nedenle uyku sırasında çalışan glukoz homeostatik mekanizmalar arasında insülin üretimi ve duyarlılık regülasyonu, uyku sırasında dokular tarafından alınan glukoz miktarı ve uyku döneminde glukoz toleransı yer alır. Glikoz toleransının uykunun orta kısmında minimumda olduğunu ve bu, yavaş dalga uykusu sırasında beyin glikozu kullanımında en düşük seviyeye denk geldiğini ve periferik glikoz kullanımının azaldığını not etmek önemlidir. Bu değişiklikler sabaha doğru tersine dönmeye başlar. Ayrıca gündüz uykusu ile de ilişkilidirler.
Uyku bozukluğu olan bireylerde glukoz intoleransının altında yatan mekanizmalar uyku değişikliklerini içerebilir. Örneğin, insanlar uykudan tamamen mahrum kaldıklarında, artan beslenme davranışı veya düşük glikoz toleransı gösterirler. Bununla birlikte, kısmi uyku kaybı çok daha yaygın olduğu için bu nadirdir.
Buna birkaç gün içinde glikoz metabolizmasının bozulması eşlik eder. Leptin seviyeleri neredeyse beşte bir oranında düşer ve bu anoreksijenik bir hormon olduğundan, sempatik aktivasyonla birlikte beslenme teşvik edilir. Bu, iştahı artıran bir hormon olan ghrelin seviyelerinde neredeyse yüzde 30’luk bir artışla arttığı görülmüştür. Buna bağlı olarak yüksek karbonhidratlı yiyecekleri yeme arzusunun üçte bir oranında arttığı gösterilmiştir. Yine, bu deneklerde insülin duyarlılığı azalmıştır.
Mekanizma tartışılırken, glukoz homeostazının bozulmasına, insülin salınımının sempatik aracılı inhibisyonu neden olabilir. Bu, iştah düzenleyici hormonlardaki değişikliklerle daha da kötüleşebilir ve bu da geceleri büyüme hormonu ve kortizol seviyelerini yükseltir. Enflamasyon, bir gece bile uykusuzlukla da desteklenir ve bu da insülin direnci riskini artırabilir.
Uyku ile diyabetin önlenmesi
Birçok büyük araştırma, altı saat ya da daha az ya da dokuz ya da daha fazla saat uyumanın, kafa karıştırıcı faktörler için ayarlama yapılsa bile, artan glukoz intoleransı ya da açık diyabetes mellitus riskinin habercisi olabileceğini göstermiştir. Çocukluktan itibaren uygun uyku alışkanlıklarının öğretilmesinin, diyabetin birincil önlenmesinde önemli bir müdahale olma potansiyeline sahip olduğu ortaya çıkmaktadır.
