Ketonüri nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Ketonüri, idrarınızda yüksek keton seviyelerine sahip olduğunuzda olur. Bu duruma ayrıca ketoasidüri ve asetonüri de denir. Ketonlar veya keton bir asit türüdür. Ketonlar, vücudun enerji için yağları ve proteinleri yaktığında oluşur. Bu normal bir süreçtir. Fakat, bazı sağlık koşulları ve diğer nedenlerle bağlı olarak keton üretimi aşırı hızlanmaya başlayabilir.

Keton seviyeleri çok uzun süre yükselirse, kanınız asidik hale gelir. Bu da sağlığınıza zarar verebilir. Ketonüri en çok şeker hastalığı olan kişilerde, özellikle de tip 1 şeker hastalığı olanlarda yaygındır. Hamile veya emziren kadınlarda da görülebilir.

Nedenleri;

İdrar tahlilinde keton bulunmasına yol açan en önemli neden diyabet hastalığıdır. Şeker hastalığına bağlı olarak idrar testinde keton varlığı tespit edilebilir. İdrarda keton bulunmasına yol açan nedenler şunlardır:

Diyabet (şeker hastalığı); Diyabet hastalığına sahip bireylerin vücutlarında yeterli insülin olmayabilir veya var olan insülin uygun şekilde kullanılmayabilir. İnsülin hormonundaki bu bozukluklar nedeniyle şeker (glikoz) hücrelere verimli bir şekilde taşınamaz ve enerji kaynağı olarak kullanılamaz. Diyabet hastalarında ketonüri varsa, muhtemelen kan şekeri seviyelerinde yükseklik vardır. Şeker hastalarında idrarda keton bulunmasının diğer bazı nedenleri şunlardır:

• Kontrolsüz kan şekeri seviyeleri
• İnsülin kullanımını aksatmak
• Öğün atlamak
• Yeterince beslenmemek
• Diyete dikkat etmemek
• Çeşitli enfeksiyon hastalıkları geçirmek
• Cerrahi müdahaleler
• Ağır yaralanmalara maruz kalmak

İdrar testinde keton pozitifliği altta yatan diyabet hastalığını işaret ediyor olabilir. Bu hastaların kan şekeri düzeyleri kontrol edilmelidir.

Diyabetik ketoasidoz; Kontrol altında alınmayan kan şekeri düzeyleri diyabetik ketoasidoz adı verilen tıbbi bir durum ile sonuçlanabilir. Diyabetik ketoasidozda kan şekeri düzeyleri çok yükselmiştir. Diyabetik ketoasidozda kandaki keton düzeyi çok yükselmiştir. Bu nedenle çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Diyabetik ketoasidozun belirtileri şunlardır:

• Aşırı susuzluk hissi
• Nefeste aseton kokusu
• Kurumuş ve parlaklaşmış cilt
• Zihin bulanıklığı
• Konsantrasyon zorluğu
• Nefes alma güçlüğü
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Koma

Diyabetik ketoasidoz durumundaki hastaların idrarında keton pozitifliği ile karşılaşılır. Bu durum ketoasidoz  durumunun derinleştiğini gösteren önemli bir veridir. Diyabetik ketoasidoz hastaları kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve tıbbi yardım almalıdırlar. Derinleşen ketoasidoz insan yaşamını tehdit edebilir.

Ketojenik diyet; Son yıllarda birçok farklı diyet türü popüler hale gelmiştir. Bu diyet türlerinden biri de ketojenik diyettir. Ketojenik diyette karbonhidrat alımı sınırlandırılır. Daha az karbonhidrat ile beslenen hastaların vücutları enerji kaynağı olarak yağları ve proteinleri kullanılır. Bu nedenle kandaki keton düzeyleri yükselir. Oruç tutanlarda veya ketojenik diyet yapanlarda idrarda keton ile karşılaşmak normal bir durumdur. Ketojenik diyet normal bir şekilde yapılırsa sağlık açısından risk oluşturmaz.

Ateşli hastalıklar; Ani ateşlenmelere neden olan hastalıklarda vücuttaki enerji mekanizmasında ani değişiklikler olabilir ve daha fazla keton oluşur. Oluşan fazla keton idrar ile vücuttan uzaklaştırılmaya çalışılır. Bu nedenle ketonüri tablosu ortaya çıkar. Şu nedenler kandaki keton düzeyinin artmasına yol açabilir:

• Ani ateş yüksekliği
• Kanser tedavisi görmek
• Sepsis
• Zehirlenme
• İleri derecede yanığı olan hastalar
• Organ nakli sonrası

Diğer nedenler; İdrar tahlilinde keton pozitifliğine yol açabilecek birçok farklı neden vardır. Ketonüri oluşumuna yol açabilecek diğer nedenler şunlardır:

• Aşırı alkol alımı
• Çok fazla kusmak
• Uzun süreli ishal
• Gebelik/hamilelik
• Uzun süreli açlık
• Yeme bozuklukları
• Oruç tutmak
• Hipertiroidi
• Çeşitli hastalıklar
• Enfeksiyon hastalıkları
• Kalp krizi geçirmek
• Fiziksel travmalar
• Uzun süreli egzersizler
• Kortikosteroidler
• Diüretik ilaçlar

İdrar testinde keton düzeylerinin yüksek olmasına yol açabilecek birçok farklı sağlık koşulu vardır. Doktorunuz altta yatan nedeni belirlemek için çeşitli tanı araçlarını kullanacaktır.

Belirtileri;

Ketonüri, ketoasidozunuz olduğunun veya buna yol açtığınızın bir işareti olabilir. Keton seviyeniz ne kadar yüksekse, semptomlar o kadar şiddetli ve daha tehlikeli hale gelebilir. Ciddiyet derecesine bağlı olarak, belirti ve semptomlar şunları içerebilir:

• Ssusuzluk
• Meyve kokulu nefes
• Kuru ağız
• Yyorgunluk
• Mide bulantısı ya da kusma
• Sık idrara çıkma
• Kafa karışıklığı veya odaklanma zorluğu
• Yüksek kan şekeri

• Önemli dehidrasyon
• Elektrolit dengesizliği

Ek olarak, yüksek keton seviyelerine yol açabilen sepsis, pnömoni ve idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalık belirtileri olabilir.

Teşhisi;

Ketonüri genellikle idrar testi ile teşhis edilir. Doktorunuz ayrıca belirtilerinize ve tıbbi geçmişinize de bakacaktır. Hem idrarınızda hem de kanınızda ketonlar için ortak testler şunları içerir:

• Parmak çubuğu keton kan testi
• İdrar şerit testi
• Aseton nefes testi

Başka testler ve taramalardan da geçebilirsiniz:

• Kan elektrolitleri
• Tam kan sayımı
• Göğüs röntgeni
• CT tarama
• Elektrokardiyogram
• Enfeksiyonlar için kan kültürü testleri
• Kan şekeri testi
• İlaç perdesi

Tedavisi;

İdrar testinde ketonun pozitif olması her zaman ciddi bir problemin varlığı anlamına gelmez. Bu durum egzersizlerden veya yaptığınız diyetten de kaynaklanıyor olabilir. Ketonüri, açlık veya diyetinizdeki değişikliklerden kaynaklanıyorsa muhtemelen kendi kendine çözülecektir. Bu durumda ek bir tedaviye ihtiyacınız olmayacaktır. İdrar ketonunun pozitif olması ile birlikte şu belirtilerin olması ketoasidoz açısından yol göstericidir:

• Nefes darlığı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Susuzluk hissi
• Nefeste çürük meyve kokusu
• Vücutta ısı artışı
• Zihin bulanıklığı
• Karın ağrısı
• Uyuklama
• Bilinç kaybı

İdrarda keton düzeyinin pozitif sonuç vermesi ile birlikte bu belirtilere sahip olmanız altta yatan tıbbi bir problemi gösteriyor olabilir.

Antibiyotikler; İdrarda keton pozitifliği farklı sağlık koşullarından kaynaklanıyorsa farklı tedavi seçeneklerine ihtiyacınız olabilir:

• Antiviraller
• Kalp ilaçları
• Besleyici ürünler

Doktorunuz kandaki ve idrardaki keton düzeyinin artmasına yol açan nedeni tespit edecek ve nedene yönelik tedavi adımlarını uygulayacaktır.

Tedavi adımları atılırken bazı önlemler alınmalıdır:

• Hastaya şeker verilmeli ve beslenilmelidir.
• Hastanın uzun süre aç kalması önlenmelidir.
• Hastanın yoğun egzersizler yapması önlenmelidir.

Kandaki keton düzeyini arttıran nedenin tedavisi yapıldıktan sonraki birkaç gün içerisinde idrarda keton değerleri negatif sonuç verecektir. Bu aşamada doktorunuzun önerilerine ve tedavi yaklaşımına uygun davranmalısınız.

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.