Karaciğer Sirozu Yavaşlatılabilir Mi?
Karaciğer sirozu, karaciğerin kötü bir şekilde yara aldığında oluşan ciddi bir durumdur. Fibrozis olarak da adlandırılan bu yara izi zamanla birikir. Siroz ileri bir aşamaya ulaştığında ise, karaciğer artık düzgün çalışamaz.
Haber Merkezi / Sirozun özellikle ileri evrelerde tamamen tersine çevrilebilmesi mümkün olmasa da araştırmalar, hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılabileceğini ve hatta bazı durumlarda, nedenin tedavi edilmesi ve yaşam tarzında değişiklikler yapılmasıyla iyileştirilebileceğini gösteriyor.
Karaciğer sirozunun birçok nedeni vardır. Bunlara kronik hepatit B veya C enfeksiyonları, yoğun alkol kullanımı, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) ve otoimmün karaciğer hastalıkları dahildir.
Tüm bu vakalarda karaciğer zamanla iltihaplanır. Vücut hasarı onarmaya çalışır, ancak bu sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini alan yara dokusuna yol açar. Yara dokusu arttıkça karaciğerin işini yapması zorlaşır: besinleri işlemek, toksinleri temizlemek ve protein üretmek gibi.
Siroz ciddi bir hastalık olsa da, çalışmalar her zaman hızla kötüleşmediğini gösteriyor. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology’de yayınlanan 2020 tarihli bir araştırma, altta yatan neden iyi yönetilirse sirozun yıllarca stabil kalabileceğini açıklıyor.
Örneğin, sebep alkol ise, içkiyi tamamen bırakmak en önemli adımdır. Alkolsüz yaşam, karaciğere iyileşme şansı verir ve kanama, enfeksiyonlar ve karaciğer kanseri gibi yaşamı tehdit eden komplikasyonların riskini azaltır.
Sebep hepatit B veya C ise, antiviral tedaviler vücuttaki virüs miktarını azaltabilir ve karaciğer hasarını yavaşlatabilir veya hatta durdurabilir. Yeni hepatit C tedavileri özellikle etkilidir.
New England Journal of Medicine’deki araştırma, hepatit C için tedavi gören kişilerin yüzde 95’inden fazlasının iyileştiğini ve hatta bazılarının zamanla fibrozunun tersine döndüğünü gösterdi. Hepatit B için günlük antiviral tabletler virüsü kontrol altında tutabilir ve karaciğer hücrelerini koruyabilir.
Alkol kaynaklı olmayan yağlı karaciğer hastalığı, özellikle diyabet veya obezitesi olan kişilerde sirozun bir diğer önemli nedenidir. Bu durumda kilo kaybı büyük bir rol oynar. Vücut ağırlığının yüzde 7-10’unu kaybetmek, karaciğer yağında ve iltihabında büyük bir azalma ile ilişkilendirilmiştir.
JAMA’da 2021 yılında yapılan bir araştırma, yağlı karaciğer hastalığı olan ve egzersiz yapıp diyetlerini iyileştiren kişilerde, hiçbir değişiklik yapmayanlara kıyasla hastalığın daha yavaş ilerlediğini ortaya koydu.
Yüksek tansiyon, diyabet ve yüksek kolesterol, kontrol altına alınmadığı takdirde karaciğer hasarını hızlandırabilir. Sirozlu kişiler ayrıca ibuprofen veya yüksek dozda asetaminofen (parasetamol) gibi karaciğeri strese sokabilecek ilaçlardan da kaçınmalıdır.
Düzenli ve sağlıklı beslenme
Karaciğer dostu bir beslenme yardımcı olur. Buna bol miktarda sebze, meyve, tam tahıllar ve yağsız proteinler dahildir. Tuz, özellikle sirozda yaygın olan karında sıvı birikmesi (assit) gelişen kişilerde sınırlandırılmalıdır. Yeterli su içmek ve çiğ deniz ürünlerinden (özellikle istiridyelerden) kaçınmak enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Sirozlu kişiler hepatit A ve B’ye karşı aşılanmalıdır, çünkü bu enfeksiyonlar zayıf karaciğeri olan kişilerde ciddi hastalıklara neden olabilir. Komplikasyonları önlemek için yıllık grip aşıları ve zatürre aşıları da önerilir.
Doktorlar karaciğer fonksiyonunu kontrol etmek ve karaciğer kanseri veya iç kanamanın erken belirtilerini aramak için kan testleri, görüntüleme veya endoskopi önerebilir. Sorunları erken yakalamak daha iyi tedavi ve sonuçlara yol açabilir.
