Hipoparatiroidizm Nedir? Bilinmesi Gereken Her Şey
Hipoparatiroidizm, normal mineral dengesini korumak için yeterli paratiroid hormonu üretmeyen veya salgılayamayan paratiroid bezleri ile karakterize edilen bir grup nadir genetik bozukluktur.
Haber Merkezi / Paratiroid bezleri, yaşam boyu insan gelişimi ve metabolizmasının temel yönlerini kontrol eden vücuttaki kimyasal süreçleri düzenleyen bezler ağı olan endokrin sistemin bir parçasıdır. Paratiroid hormonu kandaki kalsiyum, magnezyum ve fosfor seviyelerinin düzenlenmesinde hayati bir rol oynar. Paratiroid hormonu eksikliği kanda düşük kalsiyum ve magnezyum seviyelerine (hipokalsemi) ve yüksek fosfor seviyelerine neden olur.
Hipoparatiroidizme, birkaç farklı gen 1-4’ten birindeki değişiklikler (mutasyonlar) neden olur . İlk belirtiler genellikle bebeklik, çocukluk veya genç erişkinlik döneminde ortaya çıkar. Yetişkinlerde hipoparatiroidizmin en yaygın nedeni, boyun ameliyatı nedeniyle paratiroid bezlerinin hasar görmesi veya çıkarılmasıdır.
Hipoparatiroidizmin semptomları ağırlıklı olarak kandaki düşük kalsiyum seviyelerinden kaynaklanır, bu da nöromüsküler sinirliliğe yol açar ve uyuşma, karıncalanma, ellerde, ayaklarda veya yüzde spazmlar (tetani) ve nöbetler gibi çeşitli semptomlarla kendini gösterir. Diğer semptomlar yorgunluk ve kas güçsüzlüğünü içerir. Hipoparatiroidizm semptomlarının başlangıcı genellikle erken çocukluk dönemindedir ancak doğumdan yetişkinliğe kadar herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Bebeklik veya çocukluk dönemindeki nöbetler, bozukluğun ilk belirtisi olabilir.
Çocukluk çağındaki kronik hipoparatiroidizm, dişlerin sert dış tabakasının az gelişmesine (mine hipoplazisi) yol açabilir. Larinksi etkileyen ani kas spazmları (laringospazm), trakeanın üst ucunun kapanmasına neden olur ve akciğerlere normal hava akışını engeller. Uzun süredir devam eden hipoparatiroidizmi olan etkilenen bireylerde beyinde veya böbreklerde kalsiyum birikmesi (nefrokalsinoz) gelişebilir.
Hipoparatiroidizm, PTH üretimini veya salgılanmasını doğrudan veya dolaylı olarak kontrol eden genlerdeki varyantlardan kaynaklanır. Bu genetik varyantlar otozomal dominant, otozomal resesif veya X’e bağlı resesif bir şekilde kalıtsal olabilir.
Paratiroid hormonu (PTH), boyundaki tiroid bezini çevreleyen dört paratiroid bezi tarafından üretilip salgılanır. PTH, bir öncü peptid olan pre-pro PTH’den, paratiroid bezlerinin salgı granüllerinde depolanan 84 amino asitli tek zincirli bir peptid hormonuna (PTH 1-84) bölünür. Kalsiyum algılayan reseptör (CaSR), paratiroid hücreleri üzerinde bulunan ve düşük veya azalan kan kalsiyum seviyelerine PTH 1-84 salınımını uyararak yanıt veren bir yapıdır.
CASR geni , kromozom 3’ün (3q13.3-q21) uzun kolunda bulunur. CASR genindeki bir mutasyon, otozomal dominant veya sporadik (yani yeni bir mutasyon) hipoparatiroidizme neden olabilir. CASR geni, paratiroid bezinin paratiroid üreten hücrelerinde ve böbrek, kemik ve bağırsak yolu da dahil olmak üzere vücudun diğer çeşitli kısımlarında bulunan bir proteinin oluşumunu yönlendirir.
CASR genindeki mutasyonlar nedeniyle hipoparatiroidizmi olan bireylerde paratiroid hormonu salgısı azalmıştır çünkü kalsiyostat olarak da adlandırılan anormal kalsiyum algılayan reseptör, kalsiyum seviyeleri anormal derecede düşük olsa bile yüksek kan kalsiyum seviyelerinin hatalı algılanmasına yol açar. Bu düzensiz kalsiyum algılaması aşırı kalsiyum atılımına yol açar. İzole hipoparatiroidizmin bir başka nadir formu , Gα11 proteinini kodlayan GNA11 genindeki varyantlardan kaynaklanır . Bu protein doğrudan CaSR reseptör sinyalinin hücre içi kısmıyla ilgilidir.
GMC2 (glial hücreler eksik, Drosophilia homolog B) geni, paratiroid bezlerinin gelişiminde kritik bir rol oynayan bir transkripsiyon faktörü proteinini kodlar. GCM2 genindeki mutasyonlara bağlı hipoparatiroidizmi olan bireylerde, paratiroid hormonunun rezidüel fakat son derece düşük aktivitesi bulunabilir. GCM2 geni, kromozom 6’nın (6q24.2) kısa kolunda bulunur. Bu mutasyon izole hipoparatiroidizmi olan birçok ailede tanımlanmıştır.
Paratiroid hormonu ( PTH ) genindeki mutasyonlar hem otozomal dominant hem de resesif hipoparatiroidizme neden olabilir. Olgun PTH (1-84) peptidini etkileyen bir mutasyon, hipokalseminin otozomal resesif formuna sahip bir ailede yakın zamanda tanımlanmış ve mutant PTH peptidinin PTH reseptörüne (PTH1R) bağlanmasını bozduğu gösterilmiştir. X’e bağlı resesif hipoparatiroidizm, X kromozomunun (Xq26-q27) uzun kolunda (q) bulunan bir genin mutasyonlarından kaynaklanır. Bu gen paratiroid bezlerinin gelişiminde kritik bir rol oynar.
Hipoparatiroidizmin tanısı, karakteristik semptomların tanımlanması, ayrıntılı hasta öyküsü, kapsamlı bir klinik değerlendirme ve çeşitli özel testlere dayanarak konur. Kan testleri sağlam paratiroid hormonu, kalsiyum, fosfor ve magnezyumun ölçümünü içermelidir.
Ek olarak, idrar mineral düzeylerinin ölçümü, ailesel hiperkalsiürik hipokalsemiye yol açan heterozigot aktive edici CaSR mutasyonuyla ilişkili olağandışı klinik tabloyu tanımlamak için önemlidir. Bu bozuklukta idrarda kalsiyum ve magnezyum seviyeleri yükselir. Moleküler genetik testler hipoparatiroidizm tanısını doğrulayabilir. Bu, aile üyelerinde hipoparatiroidizmin belirlenmesinde önemli bir ilk adımdır.
Tedavi, idrarda anormal derecede yüksek düzeyde kalsiyum atılımına (hiperkalsiüri) neden olmadan, semptomların giderilmesini sağlayacak kadar kalsiyum düzeylerini yükseltmeyi amaçlamaktadır. D vitamini analogları ve kalsiyum takviyeleri, tüm hipoparatiroidizm türleri için geleneksel FDA onaylı tedavidir.
Hipoparatiroidizmli bireylerde kullanılan aktif D vitamininin ana formu 1,25 OH D3 vitamini, kalsitrioldür. D vitamininin sıklıkla kullanılan diğer iki sentetik formu kolekalsiferol ve dihidrotakisteroldür. D vitamininin bu formları kalsitriolden daha uzun etki süresine sahiptir. Birçok kişi daha kısa ve daha uzun etkili D vitamini analoglarının bir kombinasyonunu alır.
Hipoparatiroidizmli hastaların süt ürünleri, kahvaltılık gevrekler, zenginleştirilmiş portakal suyu ve yeşil yapraklı sebzeler gibi kalsiyum açısından zengin yiyecekleri yemeleri teşvik edilir.
