Yanık nedir? İlkyardım
Görünmez kazalar, ihmaller, anlık küçük dikkatsizlikler sonucu ısı, güneş, elektrik ya da çeşitli kimyasallara maruz kalma sonucunda oluşan doku hasarlarıdır. Daha kısa bir tanımla; herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır.
Küçük ve yüzeysel yanıklarda, evde uygulayabileceğiniz müdahalelerin ardından günlük yaşantınıza devam edebilirsiniz. Bunun haricinde, yanık geniş bir bölgeyi kapsıyor ya da derin dokuları etkiliyorsa, acil olarak bir sağlık kurumuna başvurmanız gerekir.
Kaç çeşit yanık vardır?
Fiziksel yanıklar;
- Isı ile oluşan yanıklar
- Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar
- Işın ile oluşan yanıklar
- Sürtünme ile oluşan yanıklar
- Donma sonucu oluşan yanıklar
Kimyasal yanıklar;
- Asit alkali madde ile oluşan yanıklar
Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?
- Derinlik
- Yaygınlık
- Bölge
- Enfeksiyon riski
- Yaş
- Solunum yoluyla görülen zarar
- Önceden var olan hastalıklar
Yanıklar nasıl derecelendirilir?
-
- derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir
- derece yanık: Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir
- derece yanık: Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur
Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?
Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.
Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir?
- Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir
- Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır
- Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC)
- Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir
- Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır
- Yanık bölge en az 20 dakika çeşme suyu altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez)
- Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır
- Takılan yerler varsa kesilir
- Hijyen ve temizliğe dikkat edilir
- Su toplamış yerler patlatılmaz
- Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir
- Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür
- Hasta/yaralı battaniye ile örtülür
- Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır
- Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybı önlenir
- Tıbbi yardım istenir (112)
Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?
- Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir
- Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır
- Giysiler çıkarılmalıdır
- Hasta/yaralı örtülmelidir
- Tıbbi yardım istenmelidir (112)
Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
- Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır
- Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk ya da ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir
- Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir
- Hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir
- Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir
- Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir
- Tıbbi yardım istenmelidir (112)
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
