İstanbul’da 3,2 Milyon Kişi Kirasını Ödeyemiyor

Ülke genelinde fahiş artışlar nedeniyle barınma krizi sürerken, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Milletvekili Gürsel Tekin de İPA verilerini hatırlattı ve İstanbul’da 3,2 milyon kişinin kirasını ödeyemediğini kaydetti.

Kira fiyatlarındaki fahiş artışlar yurttaşları barınma krizi ile karşı karşıya bırakırken, Türk-İş’in haziran ayı açlık-yoksulluk sınırı araştırmasına göre 4 kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması 6 bin 391 lira. Buna karşın asgari ücretin 5 bin 500 lira olması ve yüksek kira bedelleri birlikte düşünüldüğünde tablo yurttaşlar için içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Söz konusu tabloda AKP iktidarının kira artışlarına yüzde 25’lik sınır getirmesi de çözüm olmadı.

CHP Milletvekili Gürsel Tekin, İstanbul’da yaşam maliyetinin bir yılda yüzde 86 arttığını belirterek, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) verilerini hatırlattı. “İPA araştırmasına göre İstanbulluların yüzde 95’i kiraların yüksek olduğunu düşünüyor” diyen Tekin, “16 milyon İstanbullu var. 6 milyon 400 bin kişi kirada yaşıyor. En az 3 milyon 200 bin kişi de kirasını ödeyemiyor. İstanbul’da kiracıların yarısı İstanbul’da temel barınma harcamasını karşılayamıyor” dedi.

‘Sonbahar ve kış ayları zor geçecek’

Cumhuriyet’ten Sena Tufan’ın haberine göre “Erdoğan; İstanbulluları açlığa, Türkiye’yi yoksulluğa mahkum etti” diyen Tekin, “Erdoğan’ın çıktığı mahallelerde çocuklar geceleri yatağa aç yatıyor. Pazar yerinde millet yerden çürük sebze topluyor. Kendi büyüdüğü sokaklarda dolaşma cesareti olsa, yarattığı yıkımı ve açlığı görecek. Sonbahar ve kış ayları zor geçecek…” ifadelerini kullandı.

Kadıköy Geçinemiyoruz Platformu Sözcüsü Cihan Uyanık da konut fiyatlarındaki artışın sürdüğünü belirtti.  “Kira artış oranına yüzde 25 sınırı getirildi ancak hayata geçtiğini söylemek oldukça güç” diyen Uyanık, “Birçok ev sahibi konutun bulunduğu bölgedeki emsal kiraları örnek göstererek astronomik kira artışı yapmaya çalışıyor. Mevcut kiracılar sorunların altından kalkamazken yeni bir ev arayışına girenlerin maaşlarının tamamı dahi kiralara yetmez hale geldi” diye konuştu.

Paylaşın

Kira Artışına ‘Bölgesel Limit Gelecek’ İddiası

Kira artışına ilişkin hükümetin ‘formül arayışında’ olduğu ileri sürüldü. Türkiye gazetesine konuşan AK Parti kaynakları, ‘Hollanda modeline’ benzer bir uygulamanın gündemde olduğunu belirtti. 

AK Parti kaynakları, “Türkiye’nin tamamı için değil bu. Örneğin daha çok İstanbul gündemde ve İstanbul’un belli bölgelerinde bu yüksek artışlar söz konusu. Bu bölgeler belirlenebilir ve buna göre oransal sınırlamalar getirilir. Hollanda bunu yaptı. Türkiye’de benzer bir uygulama tartışılıyor” diye konuştu.

Haberde, şu ifadelere yer verildi:

“Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile AK Parti’nin ekonomi kurmaylarının başlattığı çalışmalarda gündeme gelen çözüm önerilerinden biri geçtiğimiz günlerde Hollanda’da uygulamaya giren yöntem. Hollanda, yüksek kira artışlarının önüne geçmek için kira bedellerine sınırlama getirme kararı aldı. Buna göre, ev sahipleri, evlerini hükümetin belirlediği değerin üzerinde fahiş fiyatlara kiraya veremeyecek. Türkiye’de de buna benzer bir yöntem tartışılıyor. Ancak Hollanda’dan farklı olarak kira artışlarına getirilecek limitler bölgesel olacak. Bu kapsamda, Türkiye’de başta büyükşehirler olmak üzere belli bölgelerdeki kira artışlarına bir sınırlama getirilebileceği belirtiliyor.”

Türkiye gazetesinden Yücel Kayaoğlu’nun haberine göre ‘AK Parti kurmayları’, “Türkiye’de iş çığırından çıkmış durumda. Normalde Borçlar Kanununa göre 5 yıla kadar olan kira artışları TÜFE’ye göre yapılıyor. Bunun üzerine çıkamıyorsun. Ancak 5 yıldan sonra ev sahipleri isterse ‘Kiram düşük’ diyerek yeni bir kira tespiti yapabiliyor. Bunun için dava açabiliyor. Ev sahipleri 5 yıldan sonra rayiç bedel üzerinden yeni bir artış isteyebiliyor. Ama bugün ev sahipleri 2 yıl geçtikten sonra kiracısına zorlayıcı artış yapmak istiyor. Vatandaş mağdur ediliyor. Bu mağduriyetlerin giderilmesi yönünde de bir adım atılacak sanırım” dedi.

Gündeme gelen bir başka öneri ise belediyeler ve TOKİ aracılığıyla artan fiyatlara çözüm olarak ‘sadece kiralama amacıyla’ konut üretilmesi. Haberde bu formüle ilişkin “Bu alanda konut üretecek inşaat şirketlerine bazı destekler verilmesi, mülk sahiplerinin mağdur olmaması için de kira gelirlerinden alınan vergilerde indirime gidilmesi gibi öneriler tartışılıyor. Hükûmet bu formülleri devreye alarak, konut arzının karşılanmasını ve kira artışlarının dizginlenmesini hedefliyor” denildi.

Hollanda modeli nedir?

Hollanda hükümeti, konut sıkıntısı nedeniyle hızla artan ev kiralarına karşı orta gelir gruplarını korumak için serbest piyasadaki kiralık ev fiyatlarına müdahale edecek. Ev sahipleri, evlerini hükümetin belirlediği değerin üzerinde fahiş fiyatlara kiraya veremeyecek. Toplu Konut ve Mekansal Planlama Bakanı Hugo de Jonge’un yaptığı açıklamaya göre, yeni düzenleme ile aylık 1250 euroya kadar kiralar, “arz-talep oyunundan” korunacak.

Yeni plana göre, kirası 763 euroya kadar olan ve belediyeler tarafından alt gelir gruplarına kiralanan sosyal konutlar gibi, serbest piyasadaki evler için de puanlama sistemi getirilecek.

Evlerin büyüklüğü, oda sayısı gibi belirli özelliklere göre puanlama yapılacak ve sosyal konutlar haricinde serbest piyasada kiralanan evler için en puanına göre en fazla 1000 ile 1250 euro arasında bir kira bedeli saptanacak. Bakan de Jonge’a göre, bu sistemler kiralık mülklerin yaklaşık yüzde 90’ı korunacak ve ev sahiplerinin artık kendi istediği doğrultuda kira miktarını belirlemesine izin verilmeyecek.

Paylaşın

Türkiye, Konut Fiyat Artışında Avrupa’yı Katladı

Türkiye’de konut ve kira fiyatlarındaki artışın önüne geçilemiyor. Ev sahiplerinin mevcut kiracıları çıkararak daha yüksek fiyattan yeniden kiraya vermek istediklerine dair sosyal medya paylaşımları dikkat çekiyor.

Euronews’ta yer alan habere göre, Türkiye Avrupa’da konut fiyatlarının en çok arttığı ülke. 2021 yılının son çeyreğinde 2020’nin aynı dönemine göre Türkiye’de yıllık artış yüzde 60 olurken, Avrupa Birliği (AB) ortalaması yüzde 10’da kaldı. Kirada ise Türkiye Avrupa’da en çok artışın yaşandığı ikinci ülke durumunda.

AB İstatistik Ofisi (Eurostat) 2021 yılı 4. çeyreğine dair konut ve kira fiyatları verilerini açıkladı. Eurostat bu verileri ülkelerin ulusal istatistik ofislerinden alıyor. Türkiye’den verileri Türk İstatistik Ofisi (TÜİK) paylaşıyor. Veriler 2020 ile 2021 yılları son çeyreğindeki yıllık değişimi yansıtıyor.

Buna göre 2020 yılı 4. çeyrek ile 2021 senesi 4. çeyrek arasını kapsayan 1 senede Türkiye’de konut fiyatları yüzde 60 arttı. Türkiye’nin ardından ikinci sıradaki Çekya’da artış yüzde 26’da kaldı. AB genelinde ise konut fiyatları ortalama yüzde 10 yükseldi.

Konut fiyat artışında son sırada ise Kıbrıs var. Bu ülkede konut fiyatları yüzde 5 düşüş gösterdi. Bu dönemde diğer bazı ülkelerdeki artış oranı ise şöyle: Hollanda yüzde 19, Almanya yüzde 12, Bulgaristan yüzde 9, Fransa yüzde 7 ve İtalya yüzde 4. Fiyat değişimi konut fiyat endeksi üzerinden hesaplanıyor.

Kiralar ne kadar arttı?

Eurostat’ın Harmonize Tüketici Fiyatları Endeksine (HICP) göre 2020-2021 4. çeyrekleri arasında kiralar yüzde 15 ile en çok Slovenya’da arttı. Türkiye yüzde 12 ile ikinci sırada yer alıyor. AB ortalaması ise sadece yüzde 1,3. Son sırada ise Avusturya var. Bu ülke kiralar bu dönemi kapsayan 1 yılda yüzde 1,7 düşüş gösterdi.

Kiralar diğer bazı ülkelerde ise şu kadar arttı: Estonya yüzde 12, Romanya yüzde 3, Bulgaristan yüzde 2, Almanya yüzde 1,3; Hollanda ve Fransa yüzde 0,8 ve Yunanistan yüzde 0,3.

Eurostat verileri konut fiyatlarını çeyrek dönemlerde gösterirken kirayı ise aylık olarak görmek mümkün. 2021-2022 Şubat ayları arasını kapsayan son 1 yılda kiralar yüzde 18,2 ile en çok yine Slovenya’da arttı. Türkiye yüzde 15,5 ile ikinci sırada bulunurken AB ortalaması yüzde 1,4 oldu.

Şubat 2022 itibariyle son 1 yılda kiralar Bulgaristan’da yüzde 4,5; Belçika’da yüzde 2,5; Almanya’da yüzde 1,4 ve Fransa’da yüzde 0,4 arttı.

Türkiye’de Şubat itibariyle son 1 yılda konut fiyat artışı yüzde 96

Eurostat verileri konut fiyat artışını aylık olarak göstermiyor ancak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası aylık verileri açıklıyor. Merkez Bankası verilerine göre Şubat 2021 ile Şubat 2022 arasını kapsayan son 1 yılda Türkiye’de konut fiyatları yüzde 96,4 artış gösterdi.

Konut fiyatları döviz krizinden sonra patladı

Türkiye’de konut fiyatlarının son 4-5 aylık dönemde hızla artması dikkat çekiyor. Ocak 2011-Şubat 2021 arasında yıllık artışa bakıldığında son döneme kadar yüzde 10-15 civarında seyrettiği görülüyor. Ocak 2011’de yıllık artış oranı sadece yüzde 6,4 idi. Hatta bu oran Mayıs 2019’da yüzde 1,5’a kadar düşmüştü. Mayıs 2020’de ise son 10 yılda yıllık artış ilk kez yüzde 20’yi aştı.

Bu tarihten sonra yüzde 25-30 arasında seyreden yıllık artış oranı Ekim 2021’de ilk kez yüzde 40 bandını aştı. Kasım 2021’de yüzde 51 olan yıllık artış, Aralık 2021’de yüzde 60, Ocak 2022’de yüzde 78 ve son olarak Şubat 2022’de yüzde 96’yı gördü.

Konut fiyatlarının TL’nin döviz karşısında değer kaybının hızlandığı Ekim-Kasım 2021’den sonra hızla artışa geçmesi dikkat çekti.

Paylaşın