Sivas: Divriği Giriş Köprüsü

Divriği Giriş Köprüsü; Sivas’ın Divriği İlçesi, Çarşı Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Köprü Selçuklu devri köprülerinin genel özelliklerini taşımaktadır. Üzerinde bir kitabesi bulunmaktadır. Ancak bu inşa kitabesi olmayıp, bir onarım kitabesidir. Köprü değişik tarihlerde birkaç sefer onarım geçirdiği mevcut izlerden anlaşılmaktadır. Bu onarımlardan birisi köprü üzerindeki kitabede kayıt edilmiştir.

Kitabede şunlar yazılıdır; Deyü deki ashab-ı hayr-ı cümleten.Kıldılar mahallinde cisr-i ihtimam. Bu mücessem köprünün itmamına. Bil hayr ile hos………. nâm. Sene 1322 (1312).

Aşağı Hamam Köprüsü’nde Tüf taşı ve kaba yonu taş malzeme kullanılarak inşa edilmiş olan dolgu duvar tekniğinin uygulandığını görüyoruz. Köprünün genel duvar tekniği, içte ve ayakların olduğu bölümde kireç harçlı moloz dolgu, kemerlerde ise düzgün tüf taşının muntazam bir biçimde örülmesiyle oluşturulmuştur.

Ayakların olduğu bölümde kaba yonu yatayda tesviye etmek amacıyla yatık düzgün taş  örgü olduğu mevcut izlerden anlaşılmaktadır. Ancak kemer üzengi seviyesinin yol altında kalması sebebiyle bugün görülmemektedir. Tek gözlü olarak yapılmış olan köprünün döşeme uzunluğu 38 m.dir.

Ancak bu uzunluk yapının özgün uzunluğu değildir. Zaman içinde çevre kodlarının değiştirilmesi nedeni ile köprü karşı yola bağlanmak için uzatılmış durumda. Malzeme farklılıklarından eklenen bölümler seçilmektedir.

Tabliye genişliği ise 4.85 m.dir. Dik köprüler grubuna giren yapı tabliyesi, doğu da ana yola bağlanmaktadır. Batıda ise sokak yol dokusu halinde devam eder. Köprünün kemeri büyük ve iki merkezli sivri kemerlidir. Büyük açıklıklı kemer ayaklarının nasıl bir zemine oturduğu tam olarak anlaşılamamaktadır.

Paylaşın

Sivas: Kız (Pamukçu) Köprüsü

Kız (Pamukçu) Köprüsü; Sivas’ın Divriği İlçesi, Oyuktepe Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Divriği’yi Ziniski -Sincan- Yağbasan-Karabel üzerinden Sivas’a bağlamak için Çaltı suyu üstüne inşa edilmiştir. Fırat Irmağının bir kolu olan Çaltı suyu üstündeki köprülerin en büyüğüdür.

Pamuklu Han ile birlikte Divriği Batı Caddesi’nin başlangıcında yer alır. 3 gözlü olan Kıs Köprüsü Temmuz 2013 itibarı ile 2. ve 3. göz den su akmamaktadır. Memba ve mansap cephesinin korkuluk taşları derzlerinin belirli kısımları çimento esaslı malzeme ile doldurulmuştur.

Köprü kuzey- güney yönünde düzgün bir hat şeklinde devam eder. Birbirinden farklı ölçülerde açıklıklara sahip, sivri kemerli üç kemer gözünden oluşan köprü tempan duvarları ile ayak ve kemerlerde düzgün yonu taş malzeme kullanılmıştır.

Kemerler arasında kalan duvar örgüsü daha küçük ölçülü taşlardan oluşurken, sivri kemerli gözler çevresinde daha iri blok taşlarının kullanıldığı görülür. Kemerlerde orantılı olarak yerleştirilmiş kilit taşları bulunmaktadır. Korkuluk taşları yatay olarak yerleştirilmiş düzgün yonu taşlardır.

Kemerler arasında yer alan ayaklarda memba tarafında üçgen formuna benzer selyarana sahipken mansap tarafında topuk bulunmamaktadır. Tempan duvarlarında zaman içinde geçirdiği onarımlara bağlı olarak duvar örgüsünde renk ve doku farklılıkları görülür.

Paylaşın

Sivas: Kösepaşa Köprüsü

Kösepaşa Köprüsü; Sivas’ın Divriği İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Divriği – Zara Yolu Kösepaşa Suyu üzerindedir.

Üç gözlü olan köprü yıkıldıktan sonra mevcut durumunda bir göz bulunmaktadır.  Köprünün Sivas yönünde yıkılan iki gözün olduğu metal halatlar ve demir direkler kullanılarak ahşap asma köprü yapılmıştır. Köprünün tamamı kesme taş ve ince yonu taştan yapılmıştır.

Çift gözlü olan köprünün kemerleri basık kemer formundadır. Köprü 23.92 metre uzunluğunda, 6.22 m genişliğindedir. Köprünün mevcut yüksekliği 4 metredir. İki adet basık kemeri olan köprü tipik geç dönem Osmanlı mimarisi özelliği gösterir. Kemer açıklığı 10 m, kemer yüksekliği 2 metredir.

Kemer ayaklarında memba ve mansap yönünde dairesel topuklara yer verilmiştir.  Korkulukla birlikte örülen kademe taşları günümüze ulaşmış fakat döşeme taşları tamamen yok olmuştur.  Köprünün her iki cephesinde cephe duvarına dik ve daha sonra paralel giden kanat duvarları yer alır. Özgün harpuştası korunmuş olan bu duvarlar özenli taş işçiliğine sahiptir.

(Görseller: dynaaca.com)

Paylaşın

Sivas: Kayaburun (Odur) Kilisesi

Kayaburun (Odur) Kilisesi; Sivas’ın Divriği İlçesi, Kayaburun (Odur) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kilise, doğu batı doğrultulu dikdörtgen planlı, üç neflidir. Bugün kullanılmayan kilisenin güney cephesinde, yapıya bitişik durumda bulunan, tonozla örtülü olduğu tahbin edilen iki yapısı daha vardır. Köylüler tarafından bu kilisenin Ermeni Kilisesi olduğu ifade edilmektedir. Yapının batısında bulunan ana giriş kapısı üzerindeki kitabeden kilisenin 1833 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.

Kilise, doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlı, üç neflidir. Kilisenin güney cephesinde, yapıya bitişik durumda bulunan, tonozla örtülü olduğu tahmin edilen iki yapı daha vardır. Bu yapılardan doğudakine, kilise içerisinden açılan bir kapıyla ulaşılmakta ve köylüler tarafından “papaz odası” olarak bilinmektedir.  Batıdaki mekâna ise, yine bu mekanın batısında bulunan bir kapıyla girilmektedir.

Burası köylüler tarafından depo olarak kullanılmaktadır. Köşeleri düzgün kesme taş olan kilise, yığma moloz taş örgü sistemiyle inşa edilmiştir. Moloz yığma taş aralarındaki hatıllar ardıç ağacındandır. Yapının batı cephesinde dış duvar üzerinde yer yer devşirme kesme taş bloklar üzerinde haç işaretleri görülmektedir. Yapının kuzey cephesi ve batı cephesinin bir kısmı yol kotunun altında kalmaktadır.

Kiliseye, batı yönünde yer alan kapıdan girilmektedir. Ahşap sütunlarla mekân üç nefe ayrılmıştır. Giriş kapısının sağında ve solunda, yan neflerin genişliğinde, kot farkı ile ayrılmış 15–20 cm. yüksekliğinde taş ve toprak dolgulu sekili alan bulunmaktadır. Apsis, kilisenin doğusunda, kilise mekanından yaklaşık olarak80 cm. yüksekte yer almaktadır. Buraya, yükseltinin iki yanında bulunan üç basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Apsisin sağında ve solunda muhtemelen pastoforion olarak kullanılmış tonozlu mekanlar yer almaktadır.

Bu mekanları ayıran duvarlarda geçiş bulunmaktadır. Yapının güney ve batıdaki iç cephe duvarlarında da yer yer haç işaretli taşlar görülmektedir. Kilise mekanı, güney cephede üst kotta yer alan dört, batı cephede yer alan üç, doğu cephede, apsisin solunda yer alan pastoforion hücresindeki bir mazgal pencereyle aydınlatılmaktadır. Apsisin sağındaki pastoforion hücresinin mazgal penceresi kapalıdır.

Kilisenin sunağı kuzey cephede yer almaktadır. Kilisenin taşıyıcı sistemi ahşaptır. Üçer ahşap sütun, güney ve kuzey cephe duvarlarına dayanmaktadır. Orta nef de yan neflerden üçer sütunla ayrılmaktadır. Sütunlar, taş kaidelerle oturmaktadır. Düz çatılı kilisenin tavanı içten, ardıç ağacından yapılmış ters tavandır. Tavanın üzeri çakıl ve sal taşı karıştırılmış toprakla örtülüdür. Kilisenin zemini topraktır.

Taşıyıcı ahşap sistemin sağlam olduğu gözlenen yapının, batı ve kuzey cepheden yol kotu altında kalmaktadır. Apsis bölümünün önündeki taş zemin definecilerin kazıları sonucu tahrip olmuştur. Güneybatı ve kuzeybatı köşelerinde yer alan ahşap sütunlar yerinde değildir.

Paylaşın

Sivas: Burma Han

Burma Han; Sivas’ın Divriği İlçesi, Duru Köy, Burma han Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapıya IV. Sultan Murat’ın onarttığı, hatta Revan Seferi’ne giderken burada gecelediği söylenmektedir. Han ve han çevresine yapılmış 7-8 haneden oluşan mezra, Çaltı Çayı kenarında yüksekçe bir tepe üzerinde bulunmaktadır.

Mengücekler devrinden kaldığı sanılan bir kervansaraydır. Alışılmış ölçülerdeki Selçuklu Kervansarayları’ndan küçüktür. 24 x 52 m boyutlarındadır. Adını düş cümle kapısında ve girişte bulunan burmalı söve/sütuncelerden aldığı söylenmektedir.

Han; batıda bir kapalı bölüm, doğuda avlu, güneyde bir mescit ve avlunun kuzeyinde revaklı pavyonlardan oluşmakta, taç kapısının doğu yönde olduğu sanılmaktadır. Kapalı bölüm geniş tutulmuş bir ana eyvan ve iki yan eyvandan oluşmaktadır. Bazalt taşlardan yapılmıştır.

Hanın batı bölümünü oluşturan ana ve yan eyvanlardan oluşan kapalı kısmı üst örtüsü ile birlikte sağlam vaziyette durmaktadır. Yalnızca giriş kapısının üzerindeki örtü yıkılmış, iç mekandaki bazı kemerlerin bir kısmı düşmüş ve bazı insan tahribatları yapılmıştır.

Avlu kısmındaki revaklı bölmeler ve taç kapı yıkılarak evler yapılmıştır. Güneyde yer alan mescit önündeki mekanlarda yıkılmıştır. Hanın kapalı kısmı burada oturanlarca ahır, samanlık ve depo olarak kullanılmaktadır. Bakımsızdır.

Paylaşın

Sivas: Aşağı (Acı / Kayaoğlu) Hamamı

Aşağı (Acı / Kayaoğlu) Hamamı; Sivas’ın Divriği İlçesi, Aşağıhamam Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Soyunmalık, sıcaklık, külhan bölümleri bulunan günümüzde işletilmeyen, tek tipte hamam, Anadolu Selçuklu Hamamlarıyla aynı plan özellikleri göstermektedir. 1667’ de Alikayaoğlu Hacı Mehmet tarafından onartılmıştır.

Kentin batı yakasında, Aşağıhamam mahallesiyle çarşı arasında, köprü başındadır. Abıçimen deresinin yamaçlarındaki gözelerden gelen sodalı suyundan dolayı halk buraya ‘’Acı Hamam ‘’ adını vermiştir.

Hamam-ı Bâlâ’ya (Bekirçavuş) ve  İmamoğlu Mahallesindeki Hamam-ı Ulyâ’ya (Yukarı Hamam) göre enginde kaldığından Hamam-ı Süflâ (Aşağı Hamam), harap olduktan sonra Kayaoğlu ailesi onardığı için de ‘Kayaoğlu Hamamı’ denilmiştir.

Paylaşın

Sivas: İmamoğlu Hamamı

İmamoğlu Hamamı; Sivas’ın Divriği İlçesi, İmamoğlu Mahallesi, Nuri Demirağ Caddesi üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kuzey-güney yönünde uzanan hamamın soyunmalık bölümünün üst örtüsü tamamen, beden duvarları da kısmen  yıkılmıştır. Tek hamam olarak inşa edilen eserin inşa  kitabesi yoktur ve günümüzde kullanılmamaktadır. Hamamın duvarlarında moloz taşla birlikte kesme taş,  sıcaklığın kubbesinde tuğla, soyunma bölümünün ahşap kirişleme tavanında da ahşap malzeme kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Soyunmalık bölümü, hamamın kuzeyinde yer almakta olup  üst örtüsü ile kuzey ve batı duvarları tamamen yıkılmıştır. Soyunmalığın doğu duvarı günümüze ulaşabilmiştir. Hamam, kuzeyden güneye doğru soyunmalık, sıcaklık ve sıcaklığın güney duvarına açılan kapıdan girilen halvet bölümünden oluşmaktadır. Hamamın su deposu ve külhan bölümü sıcaklığın batı cephesindedir ve güneybatı köşesinde de 3.25 x 4.10 m. ölçülerinde bir yedek su deposu bulunmaktadır.

Soyunmalık bölümü, hamamın kuzey cephesinde yer almakta olup,  mevcut duvar ve bakiyelerden anlaşıldığına göre eserin en büyük mekanını oluşturur. Soyunmalık  bölümü 7.24 x 8.34 m. ölçülerinde dikdörtgene yakın bir mekandır. Soyunmalık bölümüne, bu mekanın doğu cephesinin güneyine kaydırılan kapıdan girilmektedir. Ancak bu mekanın kuzeydoğu köşesinde de bir kapısının olduğu, hem yapı bakiyelerinden hem de bu bölümün 1990 yılı başında yıkılmadan önce çekilmiş bir fotoğrafından anlaşılmaktadır.

Doğu cephedeki kapı, muhtemelen hamamın belirli günlerde hizmet verdiği kadınlar için  açılmış olmalıdır. Soyunmalığın üst örtüsü tamamen yıkıldığı için günümüze ulaşamamıştır. Ancak yukarıda bahsedilen fotoğraftan anlaşıldığına göre, ahşap direkler arasına moloztaş ve kerpiç malzemeyle oluşturulan duvarlar, düz ahşap bir tavanı taşımıştır. Bu bölümün kuzey cephesi iki yol ağzına rast  geldiğinden batıya doğru pahlanmıştır.

Soyunmalık bölümü doğu duvarının kuzey köşesine yaklaşık 0.60 m. genişlik ve 0.50 m. derinliğinde bir niş açılmıştır. Bu mekanın doğu ve kuzey cephelerini dolaşan ve zeminden 0.35 m. yükseklikte ve 0.53  m. genişlikte olduğu anlaşılan sekiler mevcuttur. Muhtemelen bu mekanın ortasında yer alan havuzun bir parçası olan şadırvan yerinden sökülmüştür ve soğukluk mekanında bulunmaktadır.

Paylaşın

Sivas: Bekir Çavuş Hamamı

Bekir Çavuş Hamamı; Sivas’ın Divriği İlçesi, Kemenkeş Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hamam, Mengücekoğulları Döneminde Ahmet Şah tarafından, Darüşşifanın yakınına hayır amacıyla yapılmış ve 20.yy. başlarına kadar çalıştığı, daha sonra terk edilen hamamın giderek yıkılıp çöktüğü yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.

Hamam önemli ölçüde toprak altında kalmış olup,Doğu yönde hamam hücre kubbeleri ile yol hemen hemen aynı seviyeye gelmiş durumdadır. Soyunmalığın bulunduğu Kuzey cephede de hamamın üst sevileri yaklaşık mevcut yol seviyesine yakın durumdadır.  Sadece Güneyde hamam külhanının bulunduğu kısımda mevcut yapının zeminden 1-2 m. yukarıda olduğu görülmektedir.

Çalışma başlamadan önce yapılan ilk incelemede Hamamın Külhan kısmının oldukça sağlam ve iyi korunmuş olduğu görülmüştür. Külhan kısmı hamam zemininden daha yüksek olup orta kısmı açık, iki yan kısım ise beşik tonozla örtülüdür. Açık olan orta kısımda iki kademeli bir çukur olup taş örgü olan dıştaki kısım 220 cm. açıklığında ve derinliği 100 cm. dir. İçteki tuğladan örülmüş kademe ise150 cm. çapında ve derinliği 45 cm. dir. Bazı çukurlardan Kuzey-Güney yönde, Güney de hamam dışına açılan Kuzeyde ise hamam içine açılan 63 cm. genişliğinde100 cm. yüksekliğinde kanal mevcuttur.

Halvet kısmı haçvari planlı ve köşe hücreli olan hamamın özellikle Doğudaki hücrelerden sağdaki civar evlerden atılan çöp dolgusu ile, soldaki  ise toprak dolgu ile yaklaşık kubbe seviyesine kadar dolmuş durumda idi. Hamamın genel olarak  zemin kısmı toprak ve çöp altında olup duvarlarla ilgili mimari belirgin olsa bile zeminin yapısı hakkında bir fikir edinmek mümkün değildi.

Soyunmalık kısmı ise tamamen toprak altında bulunuyordu. 21-26 Nisan 2003 tarihleri arasını kapsayan ilk çalışmada hamamın içinde bulunan çöp ve toprak dolgular kaldırılmış, ılıklık bölümüne kadar hamamın içi tamamen temizlenmiştir. Çalışmalar sırasında hamamın taş direkler üzerine sal taşları döşenerek oluşturulan kanallar vasıtasıyla alttan ısıtmalı sistemle çalıştığı görülmüştür. Sıcaklık bölümünde zemin parkeleri bazı yerlerde zeminde kayma ve eğilme olmakla birlikte gayet iyi muhafaza edilmiştir.

Göbek taşı kısmında göbek taşına rastlanmamıştır. Sıcaklık kısmında pis suyu tahliye amacıyla dairesel biçimde, orta kısmı hücre önlerinden dolaşan bir su toplama ve tahliye kanalı gayet açık bir şekilde ortaya çıkarılmıştır. Hücre ve yıkanma yerlerinin duvarlarında su tesisatının geçtiği boru yerleri bellidir. Ilıklık kısmında bir adet kurna ortaya çıkarılmıştır.

Çalışmalar sırasında hamamın dış duvarlarının  belirlenmesi amacıyla Doğu duvarı ile hamam duvarı arasındaki toprak1 m. derinliğinde kazılarak doğu duvarı açığa çıkarılmıştır. Güney duvarı açıkta olan hamamın belirgin olmayan Kuzeybatı kesimi de temizlenerek ortaya çıkarılmıştır.

Hamamın ılıklık kısmında sağdaki odanın zemini sağlam olarak ortaya çıkarılmış olup soldaki kısım çalışmadan önce çukur vaziyette bulunmaktaydı. Sürekli yağan yağmurlar nedeniyle hamamdaki temizlik çalışmalarına 26 nisan 2003 tarihinde ara verilmiştir. Daha sonra 22-25 Mayıs tarihleri arasında 4 gün süreyle temizlik çalışmasına devam edilmiş ve hamamın soyunmalık kısmı açığa çıkarılmıştır.

Paylaşın

Sivas: Karamahmut Camii

Karamahmut Camii; Sivas’ın Divriği İlçesi, Kemenkeş Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.

Camiye, şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Mülkiyeti Kara Mahmut Vakfına aittir. 1890 yılında yapılmış olup banisi ve mimarı bilinmemektedir. Kare planlıdır. Kesme taş ve ahşap kullanılarak yapılan camii, ahşap minare ve ahşap tavanlıdır.

Sanat Tarihi açısından yapım malzemeleri ve ahşap minareli olması açısından değerlendirilebilir. Cami ibadete açıktır. 2007 yılında restore edilmiştir. Camiye bitişik bir kahvehane bulunmaktadır.

Paylaşın

Sivas: Kürtil (Kültür) Camii

Kürtil (Kültür) Camii; Sivas’ın Divriği İlçesi, Abuçimen Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Beşik çatılı caminin güney duvarına beş, doğu duvarına iki, batı duvarına dört pencere açılarak aydınlatılması sağlanmıştır.

Caminin içinde kadınlar mahvilini taşıyanlarla birlikte onbeş sütun bulunmaktadır. Cami girişinde beş çeşmeli beton ilave yapılmıştır.

Çift kanatlı sokak kapısından sonra üzeri ahşap tavanla örtülmüş son cemaat yerine daha sonra yine çift kanatlı ahşap kapıyla hareme giriş sağlanmaktadır.

Sade ahşap minberi ve mihrabı yağlı boyalıdır. Beş ahşap direğin taşıdığı kadınlar mahviline sağlı sollu onar basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Tek şerefeli minaresi ahşaptır.

Paylaşın