Schimke İmmüno – Osseöz Displazi Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi
Schimke İmmüno – Osseöz Displazi (SIOD), nadir görülen otozomal resesif bir multisistem genetik hastalıktır. Kemik gelişimini (osseöz), böbrek fonksiyonlarını, bağışıklık sistemini ve damar yapısını etkiler.
Haber Merkezi / Temel özellikleri kısa boy, spondiloepifizial displazi (omurga ve uzun kemik uçlarında deformiteler), nefrotik sendrom ve T-hücre immün yetmezliğidir. Yetişkin boyu genellikle 90-150 cm arasındadır ve hastalık çocuklukta başlar. 1971’de David Schimke tarafından tanımlanmış olup, prevalansı 1/1.000.000’dir; dünya genelinde sadece yüzlerce vaka rapor edilmiştir.
Schimke İmmüno – Osseöz Displazinin Nedenleri:
Genetik Köken: Otozomal resesif kalıtım gösterir; her iki ebeveynden de mutasyona uğramış gen kopyası alınması gerekir. Ana neden, 1q24 kromozomunda yer alan SMARCAL1 genindeki bialelik (her iki alelde) kayıp fonksiyon mutasyonlarıdır. Bu gen, kromatin remodeling proteinini kodlar ve DNA replikasyonu, onarımı ile gen ifadesini düzenler. Mutasyonlar, hücresel stres yanıtını bozar ve doku-spesifik etkilere yol açar.
Diğer Etkenler: Aile öyküsü riski artırır; spontan mutasyonlar nadirdir. Çevresel faktörlerin rolü bilinmemektedir, ancak mutasyon şiddeti fenotipik varyasyonu (hafif/şiddetli form) belirler.
Schimke İmmüno – Osseöz Displazinin Belirtileri:
Belirtiler genellikle erken çocuklukta (2-6 yaş) başlar ve progresif seyreder. Başlıca belirtiler:
Büyüme ve İskelet: Kısa boy (disproporsiyonel, gövde kısalığı); spondiloepifizial displazi (omurga düzleşmesi, boyun kısalığı); kalça eklem dejenerasyonu (ağrı, hareket kısıtlılığı); lordoz (bel çukurluğu); diş anomalileri.
Böbrek: Proteinürik steroid-rezistan nefrotik sendrom; fokal segmental glomerüloskleroz (FSGS); ilerleyici böbrek yetmezliği (çoğu vakada 5-15 yaş arası sonlanır).
Bağışıklık: T-hücre hipoplazisi ve immün yetmezlik; tekrarlayan enfeksiyonlar (viral, fungal); nötropeni (beyaz kan hücresi azalması).
Yüz ve Cilt: Dismorfik fasies (geniş burun köprüsü, yuvarlak burun ucu); hiperpigmentasyon (göğüs/sırt); seyrek saç.
Diğer: Vasküler (moyamoya hastalığı, serebrovasküler ataklar); tiroid yetmezliği; nörolojik (beyincik atrofisi); otoimmün belirtiler (nadir).
Şiddetli formlarda erken ölüm (enfeksiyon/böbrek yetmezliği nedeniyle) görülür; hafif formlar yetişkinliğe uzayabilir.
Schimke İmmüno – Osseöz Displazinin Teşhisi:
Teşhis, klinik bulgular, laboratuvar ve genetik testlerle konur:
Klinik Muayene: Kısa boy, iskelet deformiteleri ve immün yetmezlik ile şüphelenilir; aile öyküsü değerlendirilir.
Laboratuvar Testler: İdrarda proteinüri; düşük alfa-L-iduronidaz değil, SMARCAL1 ilişkili immün panel (T-hücre sayısı); böbrek biyopsisi (FSGS doğrulaması).
Görüntüleme: X-ray (omurga/kalça displazisi); MRI (beyin damarları için moyamoya taraması); kemik yaş testi.
Genetik Testler: SMARCAL1 geninde mutasyon analizi (sekanslama); %100 doğruluk sağlar.
Ayırıcı Tanı: Cartilage-hair hipoplazi, diğer spondiloepifizial displaziler veya immün yetmezlik sendromları (örneğin DiGeorge) ile ayrılır.
Schimke İmmüno – Osseöz Displazinin Tedavisi:
SIOD için spesifik bir tedavisi yoktur; yönetim semptomatik, destekleyici ve multidisipliner olup, progresyonu yavaşlatmayı amaçlar:
Böbrek Yönetimi: ACE inhibitörleri (proteinüri için); diyaliz; böbrek nakli (ancak immün yetmezlik nedeniyle riskli; immünsüpresyon minimizasyonu).
İmmün Destek: Enfeksiyon profilaksisi (antiviral/ antifungal ilaçlar, aşılar); G-CSF (nötropeni için); kök hücre nakli (T-hücre restorasyonu için, erken yaşta önerilir).
İskelet ve Büyüme: Fizyoterapi; ortopedik cerrahi (kalça rekonstrüksiyonu); büyüme hormonu (deneysel, sınırlı etki).
Diğer: Antikoagülasyon (vasküler olaylar için); tiroide replasman; genetik danışmanlık. Deneysel: SMARCAL1 hedefli gen terapisi araştırılmaktadır.
Prognoz: Tedavi edilmezse ortalama yaşam beklentisi 10-15 yıldır; erken müdahale ile 20-30 yıla uzayabilir. Böbrek nakli ve kök hücre tedavisiyle hayatta kalım artar, ancak multisistem etkiler kalıcıdır.
