Gıda zehirlenmesi nedir? Belirtileri, Tedavisi

Virüsler, bakteriler ve mikroorganizmalar nedeniyle yapısı değişmiş besinlerin tüketilmesiyle oluşan toksik zehirlenmesi olan Gıda Zehirlenmesi, genellikle hafif geçirilmekle birlikte ölümcül de olabilen, oldukça sık karşılaşılan önemli bir hastalıktır.

Gıda zehirlenmelerinin çoğu bakterilerin ürettiği toksinlerden veya bakteri miktarından kaynaklanmaktadır. Bazı bakteriler gerekli nem, beslenme, sıcaklık ve zaman koşulları oluştuğunda milyonlarca üreyebilirler ve ne kadar çok bakteri varsa, enfeksiyon ve hastalık riski de o kadar yüksektir.

Nedenleri;

Gıdaların hazırlanması ve sunumu aşamasında hijyen kurallarına uyulmaması ve gıdaların hazırlandıktan sonra uygun saklama koşullarının sağlanamaması durumunda gıdalarda mikroplarla veya bunların toksinleri ile bulaş olur. Dolayısıyla iyi pişmemiş veya pişiren kişinin gıdayla temas etmeden önce ellerini yıkamadığı yiyecekleri tüketmeniz halinde gıda zehirlenmesi geçirebilirsiniz.

Bakteriler ya çok sayıda oldukları için ya da daha yaygın olarak ürettikleri toksinler nedeniyle gıda zehirlenmesine neden olurlar. Bazı bakteriler çoğaldıklarında toksin üretirler ve pek çok olguda bulaş olmuş yiyeceği yedikten sonra hastalanmanıza neden olanlar da bu toksinlerdir.

Gıda zehirlenmesinin en yaygın bakteriyel nedeni çiğ kümes hayvanlarında, pastorize edilmemiş sütte, kırmızı ette ve arıtılmamış suda bulunan bakterilerdir. Çok sık olmamakla birlikte gıda zehirlenmesine kimyasallardan gelen toksinler veya böcek ilaçları da neden olabilir. Ağır metal zehirlenmesi, mantar zehirlenmeleri bu grupta yer almaktadır.

Belirtileri;

• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Karna giren kramplar
• Kusma
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Gözlerde bulanıklık
• Çift görme
• Yüksek ateş
• İshal
• Halsizlik
• Ağız kuruluğu

Tanısı;

Gıda zehirlenmesi tanısında hastadan alınan öykü son derece önemlidir. Doktor hastada görülen belirti ve şikâyetleri ve bunların ne kadar zamandan beri devam ettiğini sorgulayacaktır. Eğer gıda zehirlenmesinden şüpheleniliyorsa, belirtilerin başlangıcından önceki saatler içinde tüketmiş olduğunuz gıdaları tam olarak bilmek isteyecektir. Daha sonra hastayı muayene ederek vücut ısısı, tansiyon, nabız ve genel durum hakkında bilgi edinir.

Bakteriyel patojenlerin, onların toksinlerinin veya kan, serum veya dışkıdaki diğer toksinlerin laboratuvar testleri ile teşhisi temel olarak mümkündür. Fakat gıda zehirlenmesi ve bunun teşhisi için laboratuvar testleri çok fazla kullanılmaz. Bu testler; örneğin antibiyotikle tedavi gerektiren Listeria isimli enfeksiyonundan şüphelenildiğinde uygun antibiyotiğin seçimi gibi ek tedavi gereksiniminde yapılır.

Tedavisi;

Gıda zehirlenmesi vakalarının çoğu kendi kendini sınırlama özelliğine sahiptir ve doktora gitmeden birkaç gün içinde geçer. Ancak rahatsızlık birkaç günden fazla sürerse, dışkınızda kan varsa, bebek, yaşlı ya da gebeyseniz tıbbi yardım almanız gerekir. Besin zehirlenmesinin tedavisindeki temel amaç; kaybedilen sıvıyı ve mineralleri yerine koymak ve zehirlenmeye neden olan bakteriyi yok etmektir.

Bunun için zehirlenmeye neden olan bakteri saptandıktan sonra uygun antibiyotik tedavisi verilir. Fakat çoğu besin zehirlenmelerinde antibiyotik gerekli olmadığının bilinmelidir. İshali engellemek için ilaç verilmesi pek uygun değildir. Çünkü bağırsakta bakteri beklerse yayılma eğilimi gösterir. Bu yüzden bir an önce dışkı yoluyla bakterinin atılması gerekir. Kişinin sıvı kaybının yerine konması için ağızdan ya da damardan sıvı desteği sağlanmalıdır. Özellikle evde kendiniz yeterince sıvı aldığınızdan emin olun.

Mideniz bulanıyor veya kusuyorsanız herhangi bir şey yemeyin; bir saat süreyle midenizi dinlendirin ve ardından küçük yudumlarla su içmeyi deneyin. Düzenli su içtiğinizden emin olun. Hastalığın başkalarına da geçmesini engellemek için kişisel hijyeninize dikkat edin. Örneğin, tuvalete gitme ve yemek hazırlamanın öncesinde ve sonrasında ellerinizi yıkayın. İyileşme zamanı enfeksiyon türüne, yaşınıza, sağlık durumunuza ve başka bir hastalığınızın olup olmamasına bağlıdır.

Önlemler;

• Et, balık ve tavuk gibi hayvansal ürünlerin güvenilir yerden alınmasına özen gösterilmelidir
• Son tüketim tarihi geçmiş besinler tüketilmemelidir
• Sebze ve meyvelerin iyice temizlendiğinden emin olunmalıdır
• Süt meyve suyu gibi içeceklerin açıldığından itibaren tüketilmesi gereken süre içerisinde tüketilmelidir
• Buzdolabında saklanması gereken besinler buzdolabında saklanmalıdır
• Kuru ve serin ortamlarda saklanması gereken yiyeceklerde kuru ve serin ortamlarda saklanmalıdır
• Açıkta satılan besinler alınmamalı ve tüketilmemelidir
• Besinlerin pişirilmesinde kullanılan gereçlerin temiz olduğundan emin olunmalıdır
• Buzdolabında çok uzun süre beklemiş besinler tüketilmemelidir
• Tüketilen fastfood ürünlerinin nerede ve nasıl yapıldığına dikkat edilmelidir