Dünya Sağlık Örgütü: Trans Yağlar Her Yıl 500 Bin Ölüme Neden Oluyor
Birçok gıdada bulunan trans yağların tamamen ortadan kaldırılması çağrısını yineleyen Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her yıl en az 500 bin insanın erken ölümünden sorumlu olduğunu bildirdi.
Türkiye’de trans yağ kullanımı yasak değil ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün çözüm politikaları ışığında 100 gram yağ başında 2 gram trans yağ ile sınırlı.
WHO, trans yağları ortadan kaldırma politikalarının çoğunun başta Amerika ve Avrupa olmak üzere yüksek gelirli ülkelerde uygulandığını ve giderek artan sayıda orta gelirli ülkenin de bunu takip ettiğini bildiriyor.
Endüstriyel olarak üretilmiş trans yağlar, paketlenmiş ürünlerde, unlu mamullerde, yemeklik yağlarda ve sürülebilir gıdalarda yaygın olarak bulunuyor.
WHO, 5 milyar kişinin bu toksik kimyasala maruz kaldığını ve bunun da kalp hastalıkları ve ölüm riskini arttırdığını bildiriyor.
Resolve to Save Lives (Hayat Kurtarmak İçin Kararlılık) adlı halk sağlığı girişiminin başkanı Tom Frieden, küresel çapta trans yağların gıdalardan çıkarılmasının 2040 yılına kadar kalp-damar hastalıklarından kaynaklanan 17 milyon ölümü önleyebileceğini söyledi.
Frieden ayrıca, “gıda tedarikinde geçerli bir kullanımı olmayan ve ortadan kaldırılması gereken toksik bir kimyasal olarak” nitelediği yapay trans yağı, doymuş yağdan ayırmanın önemli olduğunu belirtti.
Doymuş yağın, birçok gıda grubunun doğal bir parçası olduğunu ve kimsenin yasaklamayı teklif etmediğini belirten Frieden, “Basitçe ifade etmek gerekirse, yapay trans yağı beslenmenin sigara ürünü olarak düşünün. Hiçbir değeri yok” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü’nün, trans yağın 2023 yılında küresel olarak ortadan kaldırılması hedefini 2018’de belirlemişti. Son beş yılda ilerleme kaydedildi.
Örgütün belirlediği ve belirli kriterlere bağlı olan çözüm uygulamaları da endüstriyel olarak üretilen trans yağlara karşı iki seçenek sunuyor. Birincisi tüm gıdalarda 100 gram toplam yağ başına 2 gram endüstriyel olarak üretilen trans yağın zorunlu ulusal sınır olması. İkincisi de tüm gıdaların malzemesi ve önemli bir trans yağ kaynağı olan hidrojenize yağların üretiminin veya kullanımının ulusal olarak yasaklanması.
WHO, gıdalarda trans yağla mücadele için şu anda 43 ülkenin, en iyi çözüm modellerini hayata geçirdiğini ve böylece 2,8 milyar kişiyi kalp hastalığı ve ölümden koruduğunu söylüyor.
Türkiye’de trans yağ kullanımı yasak değil ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün çözüm politikaları ışığında 100 gram yağ başında 2 gram trans yağ ile sınırlı.
Örgüte göre şu anda, trans yağ alımının neden olduğu kalp damar hastalığı ölümlerinin tahmini oranının en yüksek olduğu 16 ülkeden 9’unun çözüm uygulamaları bulunmuyor. Bu ülkeler Avustralya, Azerbaycan, Butan, Ekvator, Mısır, İran, Nepal, Pakistan ve Güney Kore.
Ancak Frieden’e göre hala 5 milyar kişi, trans yağın sağlığı bozan etkilerine karşı risk altında. Frieden, hükümetlerin WHO’nun oluşturduğu çözüm politikalarını hayata geçirerek, bu önlenebilir ölümleri durdurabileceğini söyledi.
Başta Meksika, Nijerya ve Sri Lanka olmak üzere birçok ülke, WHO’nun bu hayat kurtarıcı politikalarını uygulamaya çok yakın. Tom Frieden’a göre, tek ihtiyaçları olan şey “bitiş çizgisini aşmaları” için basit bir itici güç.
Frieden, “Bir ülkedeki kazanımlar diğer ülkeleri de harekete geçmeye teşvik edebilir. Hindistan, Bangladeş ve Filipinler gibi liderlerin tüm Güney ve Güneydoğu Asya bölgesi için örnek teşkil etmesini ve trans yağları yasaklayan Güney Afrika ile birlikte Nijerya’nın da Afrika için bir lider olmasını umuyoruz” diye konuştu.
Friedan, deneyimlerin endüstrinin uyum sağlayabileceğini, yenilik yapabileceğini ve trans yağ yerine sağlıklı alternatifler koyabileceğini gösterdiğini söyledi. Zehirli bir ürünü üretmeye devam edenler sadece birkaç büyük şirketten ibaret.
Friedan, bu şirketlerin trans yağın günlerinin sayılı olduğunu gördüklerinde harekete geçmelerini bekliyor.
(Kaynak: VOA Türkçe)
