Salgın (pandemi) nedir? Yakın zamandaki salgınlar

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), salgını (pandemi) “yeni bir hastalığın dünya çapında yayılması” olarak tanımlar. Yeni bir hastalık ortaya çıktığında, çoğumuz onunla savaşacak doğal bağışıklığa sahip değilizdir. Bu, hastalığın insanlar arasında bazen yavaş bazen hızlı bir şekilde yayılmasına neden olabilir.

Genellikle veba, grip veya ebola gibi bulaşıcı hastalıkları ifade etmekle birlikte, kanser, obezite ve hatta bağımlılık gibi diğer sağlık koşullarına atıfta bulunmak için de kullanılır. DSÖ, yeni bir pandeminin ortaya çıkışını duyurmaktan sorumludur.

Pandeminin aşamaları;

• 1. aşama; Hayvan popülasyonları arasında dolaşan virüslerin insanlara bulaştığı gösterilmemiştir. Tehdit olarak kabul edilmezler ve çok az salgın riski vardır
• 2. aşama; Hayvan popülasyonları arasında dolaşan yeni bir hayvan virüsünün insanlara bulaştığı gösterilmiştir. Bu yeni virüs bir tehdit olarak kabul ediliyor ve potansiyel bir pandemi riskini işaret ediyor
• 3. aşama; Hayvan virüsü, hayvandan insana bulaşma yoluyla belirli bir insan popülasyonunda hastalığa neden olmuştur. Bununla birlikte, insandan insana bulaşma riski çok düşüktür. Bu, virüsün insanları riske attığı, ancak bir pandemiye neden olma ihtimalinin düşük olduğu anlamına gelir
• 4. aşama; Yeni virüsün, geniş çaplı bir salgınlarına yol açmaya yetecek kadar insana bulaşmıştır. İnsanlar arasında bu tür bir bulaşma, yüksek bir pandemi gelişme riskine işaret ediyor
• 5. aşama; Yeni virüsün en az iki ülkede bulaşması olmuştur. Yeni virüsten yalnızca iki ülke etkilenmiş olsa da küresel bir pandemi kaçınılmazdır
• 6. aşama; Yeni virüs, DSÖ bölgesi içinde en az bir ek ülkede bulaşmıştır. Bu, pandemi aşaması olarak bilinir ve şu anda küresel bir pandeminin meydana geldiğine işaret eder

Aşamalardanda anlaşılacağı gibi, pandemiler büyüme hızıyla değil, hastalığın yayılmasıyla tanımlanır. Bununla birlikte, bir pandeminin yayılma oranını anlamak sağlık görevlilerinin salgına hazırlanmasına yardımcı olabilir.

Halk sağlığı yetkilileri bir hastalığın ne kadar hızlı yayıldığını bildiğinde, bu yayılmayı yavaşlatmak için ne kadar hızlı hareket etmemiz gerektiğini belirlemelerine yardımcı olabilir.

Yakın zamandaki salgın hastalıklar;

1918’den beri COVID-19 gibi yedi önemli salgın yaşadık. Bu salgınların hepsinin bir şekilde insan nüfusu üzerinde ciddi etkileri oldu.

1918 grip salgını (H1N1 virüsü) (1918-1920); 1918’deki grip salgını, dünya çapında 50 ila 100 milyon insan hayatını kaybetti. “İspanyol Gribi” olarak ta bilinen H1N1 virüsü kuşlardan insanlara sıçradı. Virüs, daha çok 5 yaş ve altı, 20 ila 40 ve 65 yaş ve üstü insanları etkiledi.

1957 grip salgını (H2N2 virüsü) (1957–1958); 1957’deki grip salgını, dünya genelinde kabaca kabaca 1,1 milyon can aldı. Kuşlardan insanlara yayılan bir H2N2 virüsünden kaynaklandı. Vakaların çoğu küçük çocuklar ve gençler olmasına rağmen 5 ile 39 yaş aralığındaki kişileri etkiledi

1968 grip salgını (H3N2 virüsü) (1968–1969); 1968’deki grip salgınında dünya çapında 1 milyon insan hayatını kaybetti. “Hong Kong Gribi” olarak ta adlandırılan H3N2 virüsü, daha çok yaşlıları etkiledi.

SARS-CoV (2002–2003); 2002’deki SARS koronavirüs salgını, dünya çapında 770’den fazla kişinin hayatını alan viral bir pnömoni salgınıydı. SARS salgını, bulaşma kaynağı bilinmeyen yeni bir tür koronavirüsten kaynaklandı. Salgın Çin’de başladı ancak dünyada geneline yayıldı.

Domuz Gribi (H1N1pdm09 virüsü) (2009); 2009’daki Domuz Gribi salgını, ölümlere neden olan bir sonraki grip salgınıydı. Dünya genelinde 151.700 ile 575.400 arasında insan yaşamını yitirdi. 60 yaş ve üstü kişilerin bir kısmının, önceki grip salgınlarından bu virüse karşı antikorlara sahip olduğu keşfedildi. Bu, çocuklarda ve genç yetişkinlerde daha yüksek bir enfeksiyon yüzdesine yol açtı.

MERS-CoV (2012–2013); 2012’deki MERS koronavirüsü, ciddi solunum yolu hastalığı ile karakterize edilen bir hastalığa neden oldu. Başta Arap Yarımadası olmak üzere 858 kişinin hayatına mal oldu. MERS salgını, önceki koronavirüs salgınından çok daha yüksek bir ölüm oranına sahipti.

Ebola (2014–2016);  2014’deki Ebola salgını, dünya genelinde 11,300 kişinin hayatına mal oldu. Salgın özellikle Batı Afrika’da etkili oldu.

COVID-19 (SARS-CoV-2); COVID-19 salgını viral bir salgındır. Bu, daha önce bilinmeyen bir koronavirüs olan SARS-CoV-2’nin neden olduğu yeni bir hastalıktır.