Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı yükseliş, açlık ve yoksulluk riskini giderek büyütüyor. Gıda fiyatları Eylül 2021’den bu yana yüzde 402 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl temmuz ayında 502 lira ödemek gerekiyor.
Haber Merkezi / Gıda fiyatları 2023 yılının ilk yedi aylık döneminde ise yüzde 50 oranında artış kaydetti. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik oranlarda yansımış olan temmuz ayındaki ücret ve maaş zamları, birçok ücretli için yılın ilk yedi aylık dönemindeki gıda fiyat artışına yetişemedi.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Temmuz 2023 sonuçlarını açıkladı. Açıklama şu şekilde:
“TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistikler en zengin yüzde 20’lik kesimin tüketiminin yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimde gıdaya ayrılan oran yüzde 35,8’e kadar çıkıyor. İkinci yüzde 20’lik grupta yer alanlar ise harcamalarının yüzde 29,8’ini gıdaya yüzde 25,6’sını ise konut ve kiraya ayırıyor. Dolayısıyla da gıda fiyatlarında Türkiye’de son 38 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla toplumun en yoksul kesimini olumsuz etkiliyor.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.
Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık ve yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. Türkiye’nin, yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 402 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl temmuz ayında 502 lira ödemek gerekti.
Haziranda yüzde 80,5 olan gıda fiyatlarındaki yıllık artış oranı temmuzda yeniden yüzde 92,2 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle geçen yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Önceki yılın aynı ayındaki yüksek oranlı artış son bir yılın hesabından çıktığı için yıllık artış azalıyordu.
Ancak temmuz ayında aylık artış yüzde 12,8’le geçen yıl temmuz ayındaki yüzde 5,9’luk artışın üzerine çıkması nedeniyle yıllık artış da yükselmeye başladı. Bu arada yıllık enflasyonun baz etkisiyle önceki aylara ve geçen yıla göre geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor. Aksine fiyatlar artmaya devam ediyor. Zira haziranda 445 lira ödenen aynı miktar ve türde gıdalardan oluşan bir sepetin bedeli Temmuzda 502 liraya yükselmiş gözüküyor.
Meyve ve sebze fiyatlarındaki yüksek artışlar dikkat çekti
Haziranda, tüm harcama gruplarında fiyatlar bir önceki yıla göre oldukça yüksek oranlarda arttı. Yaz ayı olmasına rağmen özellikle meyve ve sebze fiyatlarındaki yüksek artışlar dikkat çekti.
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları temmuzda bir önceki aya göre ortalama yüzde 5 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 7,7 oranında artış yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 84’ü geçti. Temmuzda önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları yüzde 1,2 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 9,7 olarak gerçekleşti.
Meyve fiyatlarının yüzde 33,3 oranında arttığı temmuzda sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 45,7 oranında artış yaşandı. Temmuzda bakliyat fiyatlarının yüzde 4,2, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise yüzde 7,5’le ile devam etti.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda, bir önceki aya göre yüzde 1,6 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
Gıda fiyatları yılın ilk yedi aylık döneminde ise yüzde 50 oranında artış kaydetti. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik oranlarda yansımış olan temmuz ayındaki ücret ve maaş zamları, birçok ücretli için yılın ilk yedi aylık dönemindeki gıda fiyat artışına yetişemedi. Yüzde 25 zamla yetinmek zorunda kalan emeklilerin satınalma gücündeki erime de devam etti.
Bu yıl temmuzda geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 51, et-balık fiyatlarında 109,3, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 51,5 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 39,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 97,6, sebze fiyatları ise yüzde 286,2 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 34, diğer gıda fiyatları ise yüzde 62,8 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlara doğru tırmanmaya devam edeceğine işaret ediyor. Ağustos 2022- Temmuz 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki ortalama gıda fiyatları, Ağustos 2021-Temmuz 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara göre yüzde 120,1 oranında artış gösterdi.”
