Trabzon: Çarşı Camii

Çarşı Camii; Trabzon’un Ortahisar İlçesi, Çarşı Mahallesi, Kemeraltı Mevkii’nde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Cami, uzun yıllar Trabzon’da valilik yapmış Hazinedarzade Osman Paşa tarafından H.1225, M.1839 yılında yaptırılmıştır. Caminin kurulduğu saha eğimli olduğu için kuzey cephesinde son cemaat mahallinin altına dükkanlar yerleştirilmiştir. Şehrin en büyük camisidir.

Yapıda muntazam bir taş işçiliği göze çarpar. Kapı ve pencere silmelerinde barok süslemeli bordürler görülür. Cami, son cemaat mahalli üç bölümlü, kubbeli dört sütunun arasına yerleştirilen ince perde duvarlı ampir bir revaktan meydana gelmektedir.

Yığma yapım sistemiyle inşa edilen yapıda malzeme olarak kesme taş kullanılmıştır. Yapı, kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen plandır. Yapı, harim, son cemaat yeri ve kadınlar mahfilinden oluşmaktadır. Son cemaat yeri kapalıdır. Caminin ana girişi kuzey cephesinden sağlanmaktadır. Kuzeydeki ana girişi dışında doğu ve batı cephelerinde de birer giriş kapısı bulunmaktadır.

Ana giriş kapısı düşeyde büyük olup sivri kemer açıklığa sahiptir. Batı giriş kapısı dikdörtgen çerçeve içerisinde yuvarlak kemer açıklıklıdır. Kapının her iki yanında farklı boyutlarda üçer adet sütunçe bulunmaktadır. Kemerin hemen üzerindeki silme profillidir. Silmenin üzerinde yer alan yuvarlak kemerin oluşturduğu alınlıkta kitabe yer almaktadır. Bu kemerin üzerinden de profilli silme geçmektedir. Doğu giriş kapısı diğer kapılara oranla daha sadedir. Kemerli kapı açıklığının iki yanında sütunçe bulunmaktadır.

Tüm kapılar çift kanatlı olup ahşaptır. Yapının harim girişi kuzey cephesinde son cemaat yerinden sağlanmaktadır. Harim giriş kapısı dikdörtgen çerçeve içerisinde yuvarlak kemer açıklıklıdır. Kemerin üst kısmında kitabesi bulunmaktadır. Yapının dıştan üst örtüsü birbirlerine yuvarlak kemerlerle bağlanmış altı dairesel kesitli sütun üzerine oturtulmuş ana kubbedir. Bu altıgen çerçevenin dışında kalan kuzey ve güney kenarlar ise daha küçük kubbeler örtülmüştür.

Minaresi batı cephesinde bulunmaktadır ve tek şerefelidir. Yapının güney, doğu ve batı cephelerinde üç sıra pencere düzeni mevcuttur. Bu cephelerdeki pencereler dikdörtgen formlu olup, en üst sıra pencere boyutları alt sıradakilere oranla daha küçüktür. Kuzey cephesinde sivri, yuvarlak kemerli ve dairesel formda pencere açıklıkları bulunmaktadır. Bu cephede giriş kotuna dairesel taş merdivenlerle çıkılmaktadır. Kadınlar mahfiline son cemaat yerinden, harim girişinin doğusunda bulunan çift kollu merdiven ile çıkılmaktadır.

U planlı kadınlar mahfili sekiz adet taş sütun ile taşınmaktadır. Mihrap taş malzemeden yapılmış olup mukarnaslıdır. Gösterişli olan mihrap çok yoğun bir taş işlemesine sahiptir. Minber ve vaaz kürsüsü de taş malzemeden yapılmıştır. Vaaz kürsüsü sade olup minber farklı motiflerde taş işlemesine sahiptir. İç mekânda duvarları sıvalı olan caminin beden duvarlarında ve kubbelerinin içerisinde yoğun kalem işi bezemeler mevcuttur. Bulunduğu arazinin eğimli olması son cemaat yerinin altının dükkân olarak kullanılmasını sağlamıştır.

Paylaşın

Giresun: Tirebolu, Çarşı Camii

Çarşı Camii; Giresun’un Tirebolu İlçesi, Yeniköy Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Giriş kapısı üzerinde yer alan kitabesinde Molla Hasanoğullarından Ahmet Nemli ve eşi Mürüvvet Nemli tarafından 1947 yılında yeniden inşa edildiği yazılıdır.

Kâgir sistemde inşa edilen yapı, kuzey-güney yönünde, uzunlamasına dikdörtgen planlıdır (14.70 X 10.90 m.). Beden duvarlarında malzeme olarak düzgün yonu andezit taşı kullanılmıştır. Son cemaat yeri ve harimden oluşan caminin tek şerefeli minaresi vardır. Cami, meyilli bir arazi üzerinde yer aldığından, kot farkından yararlanılarak, doğu cephesinde giriş ve pencereleri bulunan, günümüzde ibadet yeri olarak kullanılan bodrum katı vardır. Caminin üzeri, çinko sacla kaplı kırma çatı ile örtülüdür.

Kuzey cephesinde yer alan son cemaat yerinin, sonraki yıllarda genişletilmiş olduğu görülür. Betonarme olan bu ekin cephesi plastik malzeme ile kaplanmıştır. Özgün olan son cemaat yerinin yuvarlak formlu sütunları korunmakla birlikte, yanlarına beton direkler dikilmiştir. Sütunların kaide ve başlıkları aynı formdadır. Camide yer alan pencereler, dikdörtgen formlu ve yuvarlak kemer açıklıklıdır.

Alt sıra pencereleri, üst sıradakilere göre büyük boyutludur. Alt sıra pencereleri demir, üst sıra pencereleri ise alçı şebekelidir. Pencere söveleri, cephe yüzeyinden hafif taşırılmıştır. Bodrum pencereleri dışındaki bütün pencereler aynı formdadır. Caminin batı cephesi, üç adet alt, üç adet üst pencereden oluşur. Doğu cephesi, bodruma açılan kapı ve iki yanında birer adet kare formlu pencere ile üç adet alt, üç adet üst pencereden oluşur.

Güney cephesi iki adet alt, iki adet üst pencereden oluşur. Cepheler, üstte kısa tutulmuş profilli taş saçakla son bulur. Caminin kuzeydoğu köşesinde yer alan minaresi, sonradan ilave edilen son cemaat yerinin içinde kalmıştır. Minarenin soğan biçimli pabuç kısmı, saçak seviyesinden başlar. Onaltıgen gövdeli olan minare, tek şerefelidir. Şerefe altı, içbükey ve dışbükey silme sıraları ile geçilmiştir. Şerefe korkulukları taştır. Şerefeden sonra incelerek yükselen petek kısmının üstünde konik külah yer alır.

Harime giriş, kuzey cephenin ortasında yer alan basık kemerli bir kapı ile sağlanır. Kapının yanlarında, stilize edilmiş dor düzeninde başlıkları olan iki adet sütunce yer alır. Sütunceler, yüzeysel yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Girişin batısında diğer pencerelerle aynı formda bir pencere bulunur. Harimin kuzeyinde yer alan mahfile giriş, son cemaat yerinden verilmiştir. Tek yönlü olan son cemaat yeri, demir parmaklıklı olup, önde kare kesitli 2 adet beton ayakla taşınır.

Harimde beden duvarları sadedir. Kesme taş olan mihrap, boyanmıştır. Kenarların birer adet sütunce yer alır. Mihrap nişi yarım yuvarlak formludur. Mihrabın batısında yer alan minber, sonradan olup, basit işçilikli ve lambri malzeme ile yapılmıştır. Kürsü, ahşap olup, sonradandır. Tavanı, lambri ile kaplanmıştır. Yeniköy Mahallesi camisinin, son cemaat yerinin genişletilen kısmı dışında, cepheleri özgündür. İç mekânda, mihrap dışında kalan bütün mimari birim ve elemanlar yenilenmiştir.

Paylaşın

Giresun: Bulancak, Çarşı Camii

Çarşı Camii; Giresun’un Bulancak İlçe Merkezi yerleşim sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Vakıf Eski Eser Fişi’nde, 1847 (H. 1263) yılında Karaibrahimoğlu Ahmet Ağa tarafından yaptırılmış olduğu kayıtlıdır. Giriş kapısı üzerinde yer alan kitabelik kısmı boştur.

Kâgir sistemde inşa edilen yapı, uzunlamasına dikdörtgen planlıdır (12,69 X 9,85 m.). Malzeme bakımından kuzey cephenin tamamında, son cemaat yerinde, söve ve silmelerde kesme andezit taşı,  beden duvarlarında moloz bazalt taş kullanılmıştır. Yapı, içten ahşap tavan üzerine kubbe, dıştan dört omuzlu kırma çatı ile örtülü olup çatı Marsilya tipi kiremitle kaplıdır. Yapının kuzeybatı köşesinde yer alan minaresi, kare kaideli, çokgen planlı (onaltıgen) ve tek şerefeli olup, çokgen bir külaha sahiptir.

Caminin kuzey cephesinde üç adet sütunla taşınan revak şeklinde düzenlenmiş son cemaat yeri vardır. Sütunlar, birbirine ve kuzey cephe duvarına yuvarlak kemerlerle bağlanmıştır. Sütun başlıklarından bir tanesi iyon, diğerleri kompozit tarzındadır. Son cemaat yerinin önüne sonradan bir sundurma ilave edilmiştir. Kuzey cephenin ortasında yer alan giriş kısmı ters U şeklinde dikdörtgen bir silme ile sınırlandırılmıştır. Girişin doğusunda dikdörtgen formlu ve yuvarlak kemer açıklıklı bir pencere yer alır. Yapının doğu ve batı cephesinde altta dört üstte üçer adet, güney cephesinde de altta iki adet pencere bulunur. Alt pencereler, dikdörtgen formlu, yuvarlak kemerli ve demir şebekelidir. Üst pencereler ise yuvarlak formludur. Cepheler üstte üç kademeli bir silme sırası ile son bulur.

 Harime giriş, basık kemer açıklıklı, ahşaptan çift kanatlı bir kapı ile sağlanır. Kemer kilit taşı, kemer sorgucu şeklinde dışa ve üste taşırılmıştır. Girişin üzerinde yer alan mahfile girişin batısında yer alan 24 basamaklı bir merdiven ile ulaşılır. Ahşap korkuluklu olan mahfil ön tarafta iki bağımsız taş sütuna, yanlarda ise duvara gömülü ayaklara oturur. Mahfilin altında yer alan ara katın 1979 yılında eklendiği ifade edilmektedir.

Güney duvarında giriş ekseninde bulunan mihrap, düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Çokgen planlı (yedigenden ondörtgene) olan mihrap nişinin iki yanında kademeli ayaklar üzerinden yükselen çift sıra plastır vardır. Plastırlar üstte silmeli, diş sıralı başlıklarla son bulur. Mihrap nişinin üst kısmında ortada bir alem, iki yanında ay-yıldız motifi yer alır. Mihrap, üstte silmelerle oluşturulmuş üçgen alınlıkla son bulur. Mihrabın batısında yer alan minber, ahşap malzeme ile inşa edilmiştir.

Minberin ahşap sütunlu giriş kısmı üzerinde yer alan dikdörtgen pano içerisinde Kelime-i Tevhit yazılıdır. Bunun üzeri bir alemle son bulur. Üç yönden kemerlerle açık olan köşk kısmına 15 basamaklı bir merdiven ile çıkılır. Aynalık kısmı sade olan minberin korkuluk kısmı 4 sıra S kıvrımının üst üste tekrarlanmasıyla oluşturulmuştur. Harimin üzeri, içten ahşap tavanla örtülü olup, tavan ortasında içi sıvalı bir kubbe yer alır. Vakıflar Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre 1939 depreminde zarar gören minaresi 1977 yılında VGM tarafından onarılmıştır.

Paylaşın

Denizli: Tavas, Çarşı Camii

Tavas, Çarşı Camii; Denizli’nin Tavas İlçesi, Orta Mahalle, Basmacılar Sokak üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Caminin güney ve batı cepheleri sokağa, doğu ve kuzey cepheleri avluya açılır. Kuzey cephe ortasındaki yarım daire nişli mihrabiyenin iki yanında yer alan iki dikdörtgen kapıdan camiye girilir.

Kareye yakın dikdörtgen planlı, iç mekân göbekli ahşap tavanı ile örgülü olup, cephelere iki sıra halinde açılan alt sıradakiler yuvarlak kemerli nişle içerisine açılmış büyük, üst sıradakiler daha küçük kırk dikdörtgen pencere ile aydınlanmaktadır.

Kuzeyde sepet kulplu kemerlerle birbirine bağlanan dokuz ahşap sütunun taşıdığı kadınlar mahfili yer alır. Güney duvarı ortasında yer alan yarı daire nişli mihrabın tepeliğine bitkisel kabartma motifler işlenmiştir. Kuzeybatı köşede yer alan kare kaideli, silindirik gövdeli taş minarenin kapısı üzerinde H.1277 (M.1860) tarihli üç satırlık taş kitabe bulunur.

Paylaşın

Denizli: Çal, Çarşı Camii

Çarşı Camİi; Denizli’nin Çal İlçesi, İsmailler Mahallesi, Sağlık Caddesi üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Camii 19.yy ortalarına tarihlenir. Kareye yakın dikdörtgen planlı olan yapının kuzeyinde bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Cami taşlarla, minaresi ise tuğlalarla inşa edilmiştir.

Harimin üzeri ortada büyük bir çapraz tonozla, köşelerde ise dört adet küçük çapraz tonozla örtülüdür. Minberi sahte kündekari tekniklidir. Alçı mihrabı oldukça basit bir işçiliğe sahiptir. Kitabesinden, minarenin 19. yy da yapıldığı anlaşılmaktadır.

Giriş açıklığının hemen üzerinde yapının sonradan onarım geçirdiğini gösteren bir kitabe mevcuttur. Cami mermer ve moloz taşlar kullanılarak yöre mimarisine uygun olarak inşa edilmiştir. Caminin kuzey-batı köşesinde tek şerefeden oluşan minaresi bulunmaktadır.

Paylaşın

Denizli: Buldan, Çarşı Camii

Çarşı Camii; Denizli’nin Buldan İlçesi, Çarşı Mahallesi, Çarşı Caddesi üzerinde yer almaktadır. İlçe merkezindeki camii, yürüme mesafesindedir.

Cami 17. yy’da inşa edilmiştir. Taş malzeme ile inşa edilen yapı, düz ahşap tavanla örtülü ve kırma çatı ile kaplıdır.

Yapı, hemen yanında yer alan tescilli han ile birlikte Buldan eski çarşı dokusu hakkında önemli bir belge niteliği taşımaktadır.

Cami ve minare özgünlüğünü korumaktadır. Ayrıca Eski Buldan Çarşı Merkezi özelliklerini yansıtmaktadır.

Paylaşın

Artvin: Çarşı Camii

Çarşı (Merkez) Camii; Artvin’in Merkez İlçesi, Çarşı Mahallesi, Direkdibi Sokak üzerinde yer almaktadır. Camii, merkezden yürüme mesafesindedir.

Çarşı (Merkez) Cami’si 1860-1861 (Hicri 1277/1278) yılları arasında, Artvin’in merkezinde, Artvin halkı tarafından yaptırılmıştır. Zamanla eskiyen,hasar gören ve kullanılamaz hale gelen cami 1954 yılında temellerine kadar yıkılarak 1957-1958 yılları arasında bugünkü halini almıştır.

Ancak cami temellerine kadar yıkılırken minareye,minbere ve vaaz kürsüsüne dokunulmamıştır. Dolayısıyla şu anda caminin minaresi,minberi ve vaaz ilk haliyle (1865’ten) aynıdır. İlk dönemdeki yapının planı hakkında bilgi bulunmayan cami, günümüzde; 13.30×13.00 m. ölçülerinde kare planlı ve üzeri tek kubbe ile örtülen harim ile kuzeyde 20.75×9.00 m. ölçülerinde dikdörtgen planlı son cemaat yeri ve kuzeybatı köşesinde yükselen minareden oluşmaktadır. Harimi örten kubbeye tromplarla geçilmekte olup, dıştan iki kademeli, sekizgen kasnağı bulunmaktadır.

Son cemaat yeri iki kısımlıdır. Birinci bölüm, kuzey yönünde altı adet sütun üzerine oturtulan, üzeri kubbeli beş gözlü; diğeri ise ilk kısmı da içine alacak şekilde üç yönden kapalı, doğu-batı doğrultusunda uzanan düz örtülü bir betonarme mekandır. Son cemaat yerinin batı tarafında kuzey-güney doğrultusundaki dikdörtgen mekan yakın zamanda eklenmiştir. Minare gövdesi haricinde tüm yapıda düzgün kesme taş kullanılmıştır. Günümüzde kubbeler kurşunla kaplanmıştır.

Paylaşın

Malatya: Mir-i Liva Ahmet Paşa (Çarşı) Camii

Mir-i Liva Ahmet Paşa (Çarşı) Camii; Malatya’nın Arapgir İlçesi, Köseoğlu Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.

Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım sağlanabilen Camii, “Çarşı Camii” olarak da anılır.

Eser 1715 tarihinde, Osmanlı Padişahı II. Mustafa’nın annesi Emetullah Rabia Gülnuş Sultan’ın kethüdası Arapgirli Hacı Muhammed (Mehmet) Paşa tarafından yaptırılmıştır.

1778’de mütesellim (sancak vekili) İshak Paşa’nın oğlu Mirliva Ahmet Bey tarafından yapılan tadilat veya tamirat nedeniyle, halk arasında onun ismiyle anıldığı sanılmaktadır. Cami 1895 yılında çıkan yangında hasara uğramış ve Sultan II. Abdülhamit tarafından tamir ettirilmiştir.

Kesme taşla örülü, dikdörtgen planlı ve ahşap çatılı olan cami meyilli arazi üzerine inşa edildiğinden, güney cephesi kuzeye göre daha yüksek görünümlüdür. Batı duvarında yer alan dikdörtgen kaideli minare kesme taştan örülmüş olup onaltıgen gövdeyle mukarnas şerefeye yükselmektedir.

Paylaşın

Adıyaman: Çarşı Camii

Çarşı Camii; Adıyaman’ın Merkez İlçesi, Kapcami Mahallesi, Atatürk Caddesi üzerinde yer almaktadır.

Oturakçı Pazarı içinde yer alan Camii, merkeze yürüme mesafesindedir.

Hacı Abdulgani tarafından 1557 yılında yaptırılmış olup, 1640 yılında ise hacı Mehmet B.Seyfeddin Rızaullah tarafından onarılmıştır.

Eskiden düz ahşap örtülü iken, mevcut yapı dört payenin taşıdığı ahşap merkezi kubbe ile onun etrafında düz ahşap tavanla kapatılmış durumdadır. Dikdörtgen planlı caminin payandalarla desteklenen duvarları kesme taştan yapılmıştır.

Paylaşın

Kırşehir: Çarşı Camii

Kırşehir, gezilecek yerleri ve tarihi yapılarıyla dikkat çekiyor. Çarşı Camii; Kırşehir’in Merkez İlçesi, Kuşdilli Mahallesi, Uzun Çarşı Caddesi üzerinde yer almaktadır.

Osman döneminde 1864 yılında Hüseyin bey tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı ibadet mekanı ağaç bindirme tekniği (kırlangıç tavan) ile yapılmıştır . Yapının minaresi bulunmamaktadır.

Kırşehir’in kısa tarihi

Tarihçiler, Kırşehir adının eski çağlarda “Parnassos” yada “Makissos” olduğu üzerinde durmaktadırlar. Hititler döneminde Kırşehir havzasına “Ahiyuva” ülkesi denilmekte idi. Roma ve Bizans döneminde ise “Kapodakya” olarak tanımlanmıştır. Kırşehir tarihte yeniden canlanışını Anadolu Selçuklularına borçludur. Özellikle XI. Yüzyıldan sonra Kırşehir’in ilim ve güzel sanatlar dalında büyük bir ağırlığı olduğu gözlenmiştir.

Selçuklular döneminde Kırşehir’in adı Gülşehir olarak geçmektedir. 1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı’ndan sonra Moğollar tamamıyla Anadolu’ya hakim oldular. Bu dönemde Kırşehir’e vali olarak atanan Cacaoğlu Nureddin Moğallara karşı barışçı bir siyaset güderek Kırşehir’i bayındır bir duruma getirmiştir.

Bu dönemde Kırşehir Türk Kültür Merkezlerinin en önemlilerinden biri haline gelmiş olup, Aşık Paşa, Caca Bey, Ahi Evran, Süleyman Türkmani, Ahmedi Gülşehri, Hacı Bektaş Veli gibi Türk İslam şair, düşünür ve mutasavvıfları yetiştirmiştir. Taptuk Emre ve Yunus Emre’ninde Kırşehir ve çevresinde yaşadığı göz önüne alınırsa bu gönül erenlerinin Moğol istilasına karşı koyarak Türklüğün Anadolu ya yerleşmesini sağladıklarını görmekteyiz.

Daha sonra Kırşehir çeşitli beyliklerin egemenliği altında sık sık el değiştirmiştir. Son olarak Kırşehir II. Murat zamanında tam ve kesin olarak Osmanlılar yönetimine girmiştir. Kırşehir XIX. yüzyılın ortalarında önemini yitirmiş yollar üzerinde küçük bir durak yeri olmuştur. Konya eyaletine bağlı olan bir sancak olan Kırşehir XIX. Yüzyılın ikinci yarısında önce Konya vilayeti Niğde sancağına bağlı bir kaza, sonrada Ankara vilayetine bağlı bir sancak durumuna, 1921 yılında bağımsız bir sancak durumuna getirildi.

Daha önceleri bir çok kahraman yetiştiren Orta Anadolu’nun bu güzel beldesi Kurtuluş Savaşı’nda da kendisine düşen görevi yapmış 210 şehit ve 87 gaziyle bunu kanıtlamıştır. Kırşehir 1921’de bağımsız mutasarrıflık haline gelmiştir. Cumhuriyet döneminde ilk merkezi olmuştur. 1924’de Kırşehir’e Avanos, Çiçekdağı, Hacıbektaş ve Mucur bağlanmıştır. 1944’de Kaman’da ilçe haline gelince, Kırşehir’in ilçe sayısı beş olmuştur.

20 Temmuz 1954 tarih ve 6429 sayılı kanun, Nevşehir’i il, Kırşehir’i de ona bağlı ilçe haline getirmiştir. Çiçekdağı Yozgat’a, Kaman Ankara’ya, Hacıbektaş, Avanos ve Mucur ise Nevşehir’e bağlanmıştır. 1 Temmuz 1957 ‘de çıkarılan 7001 sayılı kanunla Kırşehir yeniden il olmuştur. Bu yeni düzenlemede Kırşehir’e Çiçekdağı, Kaman ve Mucur bağlanmıştır. Hacıbektaş ve Avanos ise Nevşehir’e dahil edilmiştir. Akpınar ( 1990 ) yılında Kırşehir’in yeni ilçeleri olmuştur. Halen Kırşehir’e bağlı altı ilçe vardır.

Paylaşın