Kapıkaya Mescidi; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Kapıkaya Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Kareye yakın plandaki dört duvarı düzgün taş örgülü, kubbesi tuşla örgülü olup üzerindeki harç sıva dökülmüştür.
Batı duvarının iki yanında niş şeklinde pencere olup ,önündeki dikdörtgen planlı son cemaat mahalinin çatısı yıkılmış yan duvarları ayaktadır.
Bu bölümün güney doğusunda 9 adet taş basamak bulunmaktadır. Mescidin iç kısmında batıda mihrap,kuzey duvarında ise niş bulunmaktadır.
Yaverin Konağı; Adana’nın Kozan İlçesi, Taş Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Avlulu ters T plan şemasında olan taşınmaz zemin kat ara kat ve normal kattan ibarettir. Zemin kat tamamen kesme taş birinci katta ise dış duvarlar taş iç mekan bölücü duvarları bağdadi ara kata kesme taş merdivenle yarı açık sofaya çıkılmakta sofadan ahşap merdivenle son kata ulaşılmaktadır.
Sofanın avluya bakan kısmı ahşap direklerle kemerlere bağlanmış üst kat tamamen ahşap bağdadi tavan ve yer döşemeleri ahşap kirişlere oturmuş ahşap döşemeli sokak cephesinde kapalı çıkma ve ahşap payandalarla desteklenmiş. Kültür varlığı resorasyon aşamasındadır.
Bazilaka; Adana’nın Kozan İlçesi, Dilekkaya Köyü, Anavarza Mevkii’nde yer almaktadır.
Kitabelerin bir tanesinde EYTYX10Y kelimesi diğerlerinde ise apsisin dış tarafında orta duvarında TONAııOCTO+ANTOYXY kelimesi okunmaktadır.
Bazilikanın batıya bakan uzun yanlarında iki tane dikdörtgen çıkıntılar vardır.3 bölümden meydana gelmektedir.
Bazilikaya ait taşlar üzerinde kabartma şeklinde 1 defne çelengi içinde bir haç ve kolları arasında balıklar.
2 defne çelengi içinde ortada bir vazo vazonun üzerinde bir haç ve yanlarında iki adet tavus kuşu vardır.
3 Bazillikanın apsise yakın kuzey duvarında bir daire içinde hac ve yanlarında 2 adet kuş kabartması 4 dragon 5 defne çelengi içinde haç ve altta iki adet koyun vardır.
Eğni Kalesi; Adana’nın Aladağ İlçesi, Gerdibi Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Kale doğal kayalık zemin üzerine kuzey güney doğrultusunda inşa edilmiştir.
Kalenin girişi güney yönünde olup tamamen yıkılmıştır. Yapı dış duvarları moloz taş örgülü kabayonu taş kaplamalıdır. Doğu yönünde 2 adet burç bulunur.
Bu burçların alt kotunda iki adet ince ve uzun mazgal yer alır. Kalenin kuzeybatı ucunda olasılıkla bir sarnıç olan yamuk planlı, kayalık zemin üzerine oturtulmuş, sıvalı bir yapı izi daha bulunmaktadır.
Doğu yönünde yer alan burçların üst örtüsü kabayonu taş örgülü yarım kubbelidir. Kalenin batı yönündeki duvarların büyük bölümü yıkılmıştır.
Doğu yönünde yer alan burçların üst örtüsü kabayonu taş örgülü yarım kubbelidir. Kalenin batı yönündeki duvarların büyük bir bölümü yıkılmıştır.
Havanın açık olduğu dönemlerde kalenin tescilli taşınmaz kültür varlığı Temrut Kalesi ile görsel bağı olduğu köylülerce ifade edilmiştir.
İşa Kalesi; Adana’nın Aladağ İlçesi, Gerdibi Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Yapıya güney yönündeki kapıdan girilmektedir.
Kale kayalık zemin üzerine kabayonu ve moloz taş kullanılarak inşa edilmiştir. Güney batı ve kuzey ucu tamamen yıkılmış durumdadır. Bunun dışında güney yönlerdeki savunma duvarları ayaktadır.
Kalenin giriş kapısı oldukça dikkat çekicidir. Kapı 2 bölümden oluşur. İlk bölümde üst kotta güneydoğu ve güneybatı yönlerdeki burçların duvarları arasında kesme taşla örülmüş sivri kemer bulunur.
Bu kemerin üzerinde ince ve uzun mazgal deliği yer alır. Yapının ana kapısı ise dikdörtgen formdadır ve sivri kemerli bölümü yaklaşık 50 cm gerisinde yer alır.
Girişteki bu iki bölümün arası boş olup üst kotta kale içinden dikey açılmış bir blokla dış cephedeki mazgala ulaşılır. Bu taşın yanlarında kapı üzerinde kapıdan girişi yukarıdan da kontrol altına alınmasını sağlayan boşluklar yer almaktadır.
Girişten bu koridorla dikdörtgen planlı üzeri tamamen yıkılmış olan ancak tonoz izleri bulunan ilk mekana ulaşılır. Bu mekanın güneydoğu yönünde alt ve üst kotta olmak üzere iki mazgal yer alır.
Kalenin içinden ikinci kat kotuna kabayonu taş merdivenle ulaşılıp kalenin kuzeydoğuya bakan ucunda bir şapel yer alır.
Şapelin girişi kuzeybatıdan olup,kapının kuzey iç yüzünde bir harç motifi işlenmiştir. Şapelin içinde kuzeybatı yönünde bir niş bulunur.Apsisin üst örtüsü yarım kubbelidir.Mekanın doğu duvarı tamamen yıkılmıştır.
Menzil Hanı; Adana’nın Ceyhan İlçesi, Kurtkulağı Köyü, Çeşmebağı Mevkii’nde yer almaktadır.
Kuzey-Güney yönünde uzanan yapı,12 payenin taşıdığı üç uzun tonoz tarafından örtülmektedir. Tonozların üzeri alaturka kiremitle kaplıdır.
Yan duvarlar oldukça sağlam olup ,sonradan eklenen fakat şimdi mevcut olmayan bazı yapıların izlerini taşımaktadır. Binanın esas cephesi olan doğu kısmı en harap yeridir.
Paralel tonozlara girişi sağlayan kapıyı örten tonoz kısmen yıkılmıştır. Kapının sağında ve solunda bulunan iki odadan sol taraftaki çok hasar görmüş olup buraya köyün boğasını koymak için bir ağır yapılmıştır.
Bu iki yan odaya bitişik olan ve mehiyeti belli olmamakla beraber sarnıç olabilecek iki yapıdan soldaki oldukça sağlam kalmış, sağdaki ise tamamen tahrip olmuştur.
Binanın içi iki sıra halinde altışar paye ile üç nefe bölünmüştür. Kısa taraflarda ikişer menfez ve uzun tarafta 14 pencere mevcuttur.
Duvarlar kemerlerin altına isabet eden yerlerde toplam 19 adet ocak bulunmaktadır. Taban toprakla dolu olduğundan döşemenin mahiyeti belli değildir.
Kapının sağındaki küçük odada 3 pencere ve bir ocak mevcut olup,tavan çapraz tonozludur. Esas girişte ve küçük oda kapısının üst kısımlarında kısmen tezyinat mevcuttur.
Menemenci Köprüsü; Adana’nın Pozantı İlçesi, Aşçıbekirli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
Körkün çayı üzerindedir. Doğu-batı uzantılı köprü tek açıklıdır. Kemer bölümü tamamen yıkılmış olan köprünün sadece iki yakadaki ayakları kakmıştır.
Batı yönündeki ayağının bulunduğu bölümde Roma Dönemi özelliği gösteren kaba yontu, kesme taşlar kullanılmıştır. Olasılıkla Roma Döneminde ilk inşaa edilen ilk köprü , daha sonraki dönemlerde çeşitli müdahaleler görmüştür.
Hamurcu Köprüsü; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Hamurcu Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Obruk deresi üzerinde inşa edilen yapı Osmanlı Dönemi’nin son yıllarına tarihlenmektedir. Köprü tek gözlü hafif sivri kemerlidir. Köprü ayakları onarım görmüştür. Üst döşeme ise günümüze aittir. Köprü halen kullanılmaktadır.
Poyraz Kale; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Beypınarı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
Yapı oldukça sarp bir alanda olup ulaşımı son derece güçtür. Çevresine hakim bir konumda inşa edilen yapının büyük kısmı tahrip edilmiştir.
Yapı ancak temel seviyesindeki duvar izleri ile takip edilebilmektedir. Yapı etrafından toplanan az sayıdaki seramik Geç Roma Bizans dönem özelliklerini yansıtmaktadır.
Anavarza Amfi Tiyatro; Adana’nın Kozan İlçesi, Dilekkaya Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Sahne kısmı doğudaki kayalıklara dayalı cabeasının ayaklar üstünde yükseldiği anlaşılan tiyatro sadece 2 adet ayağa ait kalıntı ile ayaklara ait temel taşları mevcuttur. Ayakların yukarıda birbirlerine kemerle bağlandığı anlaşılmaktadır.
