Menopoz Belirtileri Demansın İşareti Olabilir Mi?
Menopoz belirtileri, genel olarak demansın doğrudan bir işareti değildir; çoğu kadın için bu belirtiler hormonal değişimlerin doğal bir sonucudur ve zamanla azalır.
Haber Merkezi / Ancak erken menopoz, şiddetli belirtiler veya eşlik eden sağlık sorunları, özellikle bilişsel olanlar, demansla karıştırılabilir veya uzun vadede demans riskiyle ilişkilendirilebilir.
Menopoz sırasında östrojen seviyelerindeki düşüş, beyin fonksiyonlarını etkileyebilir çünkü östrojen, hafıza ve öğrenme gibi bilişsel süreçlerde rol oynayan bir hormondur. Bu nedenle, menopozda sık görülen beyin sisi, unutkanlık veya konsantrasyon zorluğu gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Kadınların yaklaşık yüzde 60’ı, menopoz geçişinde bu tür bilişsel şikayetler bildirmiştir. Ancak bu belirtiler genellikle geçicidir ve hormon seviyeleri stabilize oldukça azalır. Yani, menopozdaki hafıza sorunları genelde demansla aynı şey değildir; demans, ilerleyici ve geri dönüşsüz bir bilişsel gerileme hastalığıdır.
Demansla doğrudan bağlantı var mı?
Menopoz belirtilerinin kendisinin demansın erken bir işareti olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur. Demans (özellikle Alzheimer tipi) genellikle 65 yaşından sonra başlar, oysa menopoz tipik olarak 45 – 55 yaş arasında yaşanır.
Menopozdaki bilişsel belirtiler, demansın habercisi olmaktan çok, hormonal dalgalanmalara bağlı geçici etkiler olarak kabul edilir. Örneğin, 2021’de yapılan bir çalışma, menopozdaki hafıza şikayetlerinin çoğu kadında postmenopausal dönemde düzeldiğini göstermektedir.
Ancak bazı durumlar bu ayrımı bulanıklaştırabilir:
Erken menopoz: 40 yaşından önce menopoza giren kadınlarda, östrojenin koruyucu etkisinin daha uzun süre eksik kalması nedeniyle demans riski artabilir. 2022’de yayımlanan bir araştırma, erken menopozun Alzheimer riskini yüzde 35 oranında artırabileceğini öne sürmektedir.
Uyku ve damar sağlığı: Menopozda şiddetli gece terlemeleri veya sıcak basmaları uyku kalitesini bozarsa, bu durum beyinde amiloid plak birikimi gibi demansla ilişkili süreçleri tetikleyebilir. Ayrıca, sıcak basmalarının şiddeti damar sağlığı sorunlarıyla bağlantılıysa, bu da dolaylı bir risk faktörü olabilir.
Menopoz belirtileri demansın doğrudan işareti olmasa da, bazı kadınlarda bu belirtilerin şiddeti veya süresi, gelecekteki demans riskiyle ilişkilendirilebilir. Örneğin: Şiddetli ve uzun süreli sıcak basmaları, kardiyovasküler riskle bağlantılı bulunmuş; bu da demans riskini artırabilir.
Kronik uyku bozuklukları, beyin temizleme mekanizmalarını (glimfatik sistem) aksatarak bilişsel gerilemeye zemin hazırlayabilir.
Menopozdaki bilişsel belirtileri demansla karıştırmamak için şunlara dikkat etmek gerekir:
Geçicilik: Menopozdaki hafıza sorunları genellikle geçicidir; demansta ise ilerler.
Yaş: Demans, menopoz yaşından çok daha sonra ortaya çıkar (nadir erken başlangıçlı vakalar hariç).
Diğer belirtiler: Demansta, hafıza kaybına ek olarak günlük işleri yapamama, dil sorunları veya kişilik değişiklikleri gibi ek belirtiler olur.
