Hipoglisemi nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi
Hipoglisemi, kandaki şeker seviyesinin çok düşük olduğunda ortaya çıkan bir durumdur. Çoğu insan hipoglisemiyi sadece diyabetli kişilerde görülen bir şey olarak düşünür. Ancak, hipoglisemi şeker hastalığı olmayan kişilerde de ortaya çıkabilir.
Toplumda yaygın olarak görülmesine rağmen önemsenmediği için kronikleşen; ellerde titreme, açlık hissi, sinirlilik, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, uykuya eğilim gibi semptomlarla kendini gösteren hipoglisemi hastalığı belirtileri nedeniyle; tansiyon, bunama, kalp ritim bozukluğu, migren, depresyon gibi ciddi hastalıklarla karıştırılabiliyor. Bu hastalıkların şüphesiyle uzun süreler tedavi gören ancak tedaviye yanıt alamayan hastalarda altta yatan esas nedenin hipoglisemi olduğu örneklerine sıklıkla rastlanıyor.
Nedenleri;
Hipoglisemi, kan şekeri (glikoz) seviyenizin çok düşmesi durumunda ortaya çıkar. Bunun olmasının birkaç nedeni vardır, en yaygın diyabet tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkisidir. Hipoglisemiye neden olan diğer faktörler şunlardır:
- Kan şekerini düşüren ilaçların yüksek dozda alınması
- Pankreasta insülin salgılayan tümör (insülinoma)
- Aşırı egzersiz
- Aşırı alkol tüketimi
- Böbrek rahatsızlıkları
- Endokrin problemleri
Belirtileri;
Hipogliseminin belirtileri; şekerin düşme hızına ve kan şekerinin düzeyine bağlıdır. Örneğin; insülin gibi kan şekerini çok çabuk etkileyen ilaçlara bağlı hipoglisemi belirtileri çok belirgindir. Bu belirtiler arasında;
- Ani gelen soğuk terlemeler,
- Ellerde titreme,
- Dalgınlık,
- Bulantı,
- Açlık,
- Fenalık,
- İç titremesi en sık görülenlerdendir.
Etraftakiler hastanın renginin solduğunu ve terlediğini görürler. Bu belirtiler çok kısa sürede saniyeler, dakikalar içinde ortaya çıkar. Durum daha da ilerlerse nefes darlığı, şuur kaybı ve koma gelişebilir. Ağızdan kullanılan haplara bağlı şeker düşmeleri daha yavaş gelişir. Hafif durumlarda; açlık hissi, baş ağrısı, sersemlik hissi, dikkati toplayamama gibi belirtiler yanında kişilik değişiklikleri ortaya çıkar. Çabuk sinirlenme, anlamsız konuşmalar, şaşkınlık hissi, konuşurken kontrolü kaybetme görülebilir.
Tedavisi;
Hipoglisemi için iki olası tedavi yaklaşımı vardır:
- Acil tedavi anormal derecede düşük kan şekeri atağını gidermeyi amaçlar
- Altta yatan nedenin tedavisi ise uzun vadeli bir çözüm sağlayabilir.
Anormal derecede düşük kan şekeri olan bir hastanın, hipoglisemi atağını sonlandırmak için en kısa sürede şekerli bir şeyler yemesi veya içmesi gerekir. Eğer hipoglisemiden şüpheleniyorsanız; yapmanız gereken ilk şey kan şekerinizi ölçmektir. Belirtilerin yanında kan şekeriniz 70 mg/dl’nin altında ise hipoglisemi tedavisine başlamalısınız. Hipoglisemi tok iken oluşmuş ise 2-3 adet kesme şeker ağzınıza atabilir ya da 1 çay bardağı meyve suyu / limonata içebilirsiniz. Eğer ana öğünden 15-30 dakika öncesi hipoglisemi ile karşı karşıya kaldıysanız hemen yemek yiyebilirsiniz. 10-15 dakika içinde herhangi bir değişiklik gözlenmiyor; aksine kötüleşme devam ediyorsa, şeker alımına (aynı miktarda) devam edilmeli.
Diyabetli kişilerin düzenli yemek saatlerine uyması önemlidir. Bu, kan şekeri seviyelerini mümkün olduğu kadar sabit tutmak için hayati öneme sahiptir.
Ağızdan gıda alınmayacak seviyedeki hipoglisemi durumunda bilinç kaybı yaşanıyorsa paranteral, glikoz ya da glukagon enjeksiyonu yapılmalıdır. Glukon, kan şekerinin bilinç kaybına neden olacak kadar düştüğü durumlarda uygulanan, karaciğerden kana şeker salınımını uyaran bir ilaçtır. Eğer kişinin kan şekeri düştüğünde bilinç kaybı gelişmiş ise ağızdan hiçbir şekilde herhangi bir şey verilmez. Kişi tedavisini kendi kendine yapamayacağından, tedaviyi yanındaki yakını üstlenmelidir. Bu nedenle glukagon enjeksiyonu yapılışını bizzat hasta yakının öğrenmesi gerekir. Gluklagon eczanelerde kullanıma hazır şekilde bulunur, enjektör içine çekilerek kas içine yapılır. Hipoglisemindeki hastalar genellikle glukagon enjeksiyonuna 15-20 dakika içinde yanıt verir. Eğer bu süre içerisinde hastanın bilinci açılmıyorsa enjeksiyon tekrarlanmalı ve profesyonel yardım alınmalıdır.
Hipoglisemiden nasıl korunmalı?
Hipogliseminin tedavi edilmesinin yanında; hipoglisemiye neden olan faktörler ortadan kaldırılmalı ve hastanın bu duruma gelmesi önlenmelidir. Hipoglisemiden dolayı bazen hastalar; ilaçları ve doktoru suçlayarak tedaviyi bırakabilmektedir.
- Hastalar hekimlerine haber vermeden ilaçlarının miktarını değiştirmemelidir
- Şeker düşürücü ilaçlar hep aynı saatte alınmaya çalışılmalıdır. İlaçtan sonra yemekler düzenli yenilmeli; ara öğünler ihmal edilmemelidir
- İlaçların ve yiyeceklerin kan şekerini nasıl etkilediğini görebilmek için, evde düzenli olarak kan şekeri ölçümleri yapılmalıdır
- Alışveriş, spor, yürüyüş, otomobil kullanma gibi olağandışı bedensel faaliyette bulunulacaksa önceden kan şekeri ölçülmeli ve hastalar yanlarında mutlaka ek yiyecek bulundurmalıdırlar. Spor öncesi ve sonrası kan şekeri kontrolü yapılmalıdır
- Ek ilaç kullanmak gerekiyorsa mutlaka hekime danışılmalıdır
- Hastalar yanlarında diyabetli olduğunu bildirir bir kimlik bulundurmalıdır. Böylece gerektiğinde hızlıca yardım sağlanabilir
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
