Çürük Kale; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Çeralan Köyü, Aşağısalak Mevkii’nde yer almaktadır.
Kale,etrafına hakim bir tepe üzerine inşa edilmiştir. Yapının doğu duvarlarında yer alan açıklık, kalenin orijinal girişidir.Kalenin taş duvar işçiliği Roma Bizans özelliklerini göstermektedir.
Kalenin güney duvarları bosajlı duvar tekniğinde inşa edilerek yapının diğer duvar örgü sisteminden ayrılmaktadır. Kalenin içinde yer yer definecilerin açtıkları çukurlarda duvar temelleri izlenmiştir.
Kandilli Gözetleme Kulesi; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Kandilli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
Yapı anakayaya oyulmuş ve kayalık alana yaslanmıştır.Anakayada ise oyularak yapılmış merdivenler tespit edilmiştir. Kulenin korunmuş duvarları bu saclı taşlarla örülmüştür.
Ancak yapının hemen hemen bütün bok taşları sökülerek çevredeki ahırların inşasında kullanılmıştır. Bu alanda daha önce gezen Taş Yürek,burada belirsiz olarak taş temel izlerinden bahsetmektedir.
1990 yılında Hild-Helten-Kember bu temel izlerinin 10-13.yy da ait basit formlu bir Ermeni Kilisesi olarak tanımlanmıştır. Ancak arazi çalışmalarında bahsedilen bu alanda biz bir yapı/yapılara ait izlere rastlamadık.
Anıt Mezarlar; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Karakuyu-Aksaağaç Köyü yolunun kuzeybatısında yer almaktadır.
Bunlardan ayakta olanı bindirme tekniğiyle inşa edilmiştir. Mezar odasının üst örtüsü tonozludur. Tek mekanlı, dromosludur. Dromos tamamen yıkılmış olup,temel seviyesinde izleri vardır.
Doğal taş bloklarından oluşan podiomlar üzerindedir. İkinci mezar ise tamamen yıkılmıştır. Ancak üzerinde yer aldığı podiom ve giriş kısmının bir taş bloğu ayaktadır.
Saint James Manastırı; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, İslam Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Dikdörtgen planlı olan manastır düzgün kesme taş ile kaba yonu taş ve kireç harcı kullanılarak inşa edilmiş olup batı ve kuzey cephlerinde 1.5 metre-2 metre yüksekliğinde yıkıntı duvar bulunmaktadır.Doğu cephesi orijinal özelliğini korumaktadır.
Yıkıntıdan elde edilen taşlarla güney cephede iki katlı geleneksel konut yapılmış olup manastıra takriben 15-20 metre uzaklıkta kaya oygu girişi düzgün kesme taş örgülü tonozlu halen işlevini sürdürüne sarnıç yapısı yer almaktadır.
Ayrıca parselde manastırın yakın çevresinde temel izleri bulunmaktadır. Bazalikanın güney yan nefi üzerinde sonradan inşa edilmiş olan 2 katlı geleneksel köy evi kaldırılmıştır.Yapının diğer duvarları korunmuş durumdadır.
Kızlar Kalesi; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Himmetli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Köy, ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Yapı küçük ölçülerde olup kare planlıdır. Yapının hem iç hem de dış duvarları yoğun bir şekilde tahrip edilmiştir.
Yapının giriş kısmı ayakta değildir. Yapı duvarları çeşitli büyüklükteki blok taşlarla inşa edilmiş olup harç kullanılmıştır. Yapı etrafında seramik buluntusuna rastlanmamıştır.
Heroon Anıtı; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, Kapaklıkuyu Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Kapaklıkuyu Köyü ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Günümüzde oldukça iyi korunmuş bir şekilde gelen mezar daha önceki dönemlerde soyulmuştur. Düz kesilmiş taş bloklarla örülmüş olan mezar tek odadan oluşur.
Giriş kısmının lentosu üzerinde yarım daire bir taş blok bulunmaktadır. Mezar duvarının üst sırasını oluşturan taş bloklar hafif dışa çıkıntılıdır. Mezarın üst örtüsü iri taş bloklardan oluşmaktadır.
Saimbeyli Kalesi; Adana’nın Saimbeyli İlçesi, İslam Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Obruk çayı ile kirkot çayının kesiştiği vadide bulunan ve kilise tepe ismiyle anılan tepe üzerinde inşa edilen kale ortaçağa tarihlendirilebilir.
Dik bir kalker kale kütlesinin en üst noktasının düzeltilmesi sonucu oluşan platform üzerine inşa edilen kalenin güney,batı doğu duvarlarının hemen hemen tamamına yakın bölümü bakımsızlıktan yıkılmıştır.
Girişi kapısında yer aldığı ve sağlam durumda olan kuzey duvarları düzgün kesme taş örgülü moloz dolgu olup,tutucu madde olarak horosan harcı kullanılmıştır.
Bu cephede giriş kapının iki yanında birer adet yarım kubbeli burç kullanılmaktadır. Kalenin ortasında kaya oyularak elde edilmiş üzeri moloz örgü kemerle kapatılmış sarnıç ve sarnıcı önünde 3 adet kaya oygu mezar yer alır.
