Menopoz, bir kadının arka arkaya 12 ay içinde adet görmediğinde ve artık doğal yollarla hamile kalamadığında ortaya çıkan durumdur. Genellikle 45-55 yaşları arasında başlar ancak bu yaş aralığından önce veya sonrada gelişebilir.
Menopoz, rahatsız edici bazı semptomlara neden olabilir . Çoğu kadın için menopoz için tıbbi tedaviye gerek yoktur. Menopoz hakkında bilmeniz gerekenleri öğrenmek için okumaya devam edin.
Menopoz neden oluşur?
Menopoz, yumurtalıklar yaşlandıkça ortaya çıkan ve daha az üreme hormonu üreten doğal bir süreçtir. Vücut, daha düşük seviyelere yanıt olarak birkaç değişikliğe uğramaya başlar:
- Estrojen
- Progesteron
- Testosteron
- Folikül uyarıcı hormon (FSH)
- Luteinize edici hormon (LH)
En dikkat çekici değişikliklerden biri, aktif yumurtalık foliküllerinin kaybıdır. Yumurtalık folikülleri, yumurtalık duvarından yumurta üreten ve salgılayan, adet görmeye ve doğurganlığa izin veren yapılardır.
Çoğu kadın, akış ağırlaştıkça ve uzadıkça adet sıklığının daha az tutarlı hale geldiğini fark eder. Bu genellikle 40’ların ortalarından sonlarına kadar bir noktada ortaya çıkar. 52 yaşına gelindiğinde çoğu kadın menopoza girmiştir.
Bazı durumlarda menopoz, yumurtalıkların ve ilgili pelvik yapıların yaralanması veya cerrahi olarak çıkarılmasından kaynaklanır veya buna neden olur.
Menopozun yaygın nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Bilateral ooferektomi veya yumurtalıkların cerrahi olarak çıkarılması
- Östrojen reseptörü pozitif tümörü olan kadınlarda hormon tedavisi, cerrahi veya radyoterapi teknikleriyle yapılabilen yumurtalık ablasyonu veya yumurtalık fonksiyonunun kapatılması
- Pelvik radyasyon
- Yumurtalıklara ciddi hasar veren veya tahrip eden pelvik yaralanmalar
Menopozun belirtileri nelerdir?
Her kadının menopoz deneyimi farklıdır. Menopoz aniden ortaya çıktığında semptomlar genellikle daha şiddetlidir. Kanser veya histerektomi gibi yumurtalık sağlığını etkileyen koşullar veya sigara içmek gibi belirli yaşam tarzı seçimleri semptomların şiddetini ve süresini artırma eğilimindedir.
Adet değişikliklerinin yanı sıra, perimenopoz, menopoz ve menopoz sonrası semptomlar genellikle aynıdır. Perimenopozun en yaygın erken belirtileri şunlardır:
- Daha az sıklıkta adet görme
- Normalde yaşadığınızdan daha ağır veya daha hafif dönemler
- Sıcak basmalar , gece terlemeleri ve kızarma dahil vazomotor semptomlar
- Kadınların tahmini yüzde 75’i menopozla birlikte sıcak basması yaşıyor
Menopozun diğer yaygın semptomları şunlardır;
- Uykusuzluk hastalığı
- Vajinal kuruluk
- Kilo almak
- Depresyon
- Kaygı
- Konsantrasyon zorluğu
- Hafıza problemleri
- Azalmış libido veya cinsel dürtü
- Kuru cilt , ağız ve gözler
- Artan idrara çıkma
- Ağrılı veya hassas göğüsler
- Baş ağrısı
- Kalp atışı
- İdrar yolu enfeksiyonları (İYE)
- Azaltılmış kas kütlesi
- Ağrılı veya sert eklemler
- Azaltılmış kemik kütlesi
- Daha az dolu göğüsler
- Saç incelmesi veya dökülmesi
- Yüz, boyun, göğüs ve üst sırt gibi vücudun diğer bölgelerinde artan kıllanma
Komplikasyonları;
- Vulvovajinal atrofi
- Disparoni veya ağrılı ilişki
- Daha yavaş metabolik fonksiyon
- Osteoporoz veya azaltılmış kütle ve kuvvete sahip daha zayıf kemikler
- Ruh hali veya ani duygusal değişiklikler
- Katarakt
- Periodontal hastalık
- İdrar kaçırma
- Kalp veya kan damarı hastalığı
Menopoz tanısı nasıl koyulur?
Kişide menopoz belirtileri görülmesi durumunda hekime giderek muayene olması gerekir. Hekim, öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve âdetin üçüncü gününde, kan düzeyindeki LH ve FSH hormonlarının ölçülmesi için laboratuvar testi yapılmasını ister. Âdet düzensizliği olan kadınlarda FSH düzeyi, 40 pg/ml ve üzerinde bir değerdeyse kişiye menopoz tanısı koyulur. FSH düzeyinin 25 ila 39 pg/ml aralığında olması, kişinin premenopoz döneminde olduğunu gösterir. Hekim âdet düzensizliğine neden olan farklı bir hastalığın araştırılması için ek tetkikler isteyebilir.
Menopoz tedavi yöntemleri nelerdir?
Menopoz, doğal bir süreç olduğundan tedavi edilmez. Ancak kişinin hayat kalitesini arttırmaya yönelik pek çok farklı tedavi seçeneği bulunur. Hormon replasman tedavisi (GRT) bunlardan biridir. Postmenopozal hormon tedavisi (PHT) olarak da bilinen bu tedavi yönteminde kişiye, östrojen ya da östrojen ve progesteron kombinasyonlarından oluşan ilaçlar verilir. Osteoporoz ve kalp damar hastalıklarının önlenmesinde etkili olan bu yöntem sayesinde vajinal kuruluk, gece terlemeleri ve sıcak basması gibi menopoz döneminde yaygın görülen belirtiler de azaltır.
Hangi hastalarda tedaviye başlamak gerekir?
Diğer açılardan sağlıklı, 60 yaşından genç, menopoza yeni girmiş ya da menopozun üzerinden 5 yıldan fazla zaman geçmemiş hastalarda menopoz şikayetlerinin tedavisinde hormon tedavisi en iyi seçenektir. Temelde 3 hasta grubuna tedavinin mutlaka başlanması gerekir: Hastanın şikayetleri yaşam kalitesini bozuyor, günlük aktivitelerini kısıtlıyorsa.. Şikayeti olmasa bile 45 yaşından önce menopoza girmişse… Menopoza bağlı ürogenitalatrofi olarak adlandırılan vajende incelme, buna bağlı kuruluk, idrarda yanma, sık idrar yolu enfeksiyonu varsa başlanması gerekir. Tedaviye mümkün olan en düşük dozla başlanır, şikayetler devam ederse doz artırılır.
Tedavinin sakıncaları nelerdir?
Meme ya da dölyatağı kanseri gibi hormon bağımlı kanseri olanlarda, 60 yaş üstündeki hastalarda, menopozun üzerinden 10 yıldan fazla zaman geçmiş hastalarda hormon tedavisine kesinlikle başlanmaz.
Menopozda cinsel yaşam;
Menopozla birlikte cinsel yaşam sona ermez. Östrojen azlığı nedeni ile cinsel organlarda küçülme olur. Buna bağlı olarak cinsel ilişki esnasında ağrı hissedilebilir. Ağrıyı azaltmak için yağlar kullanılır.
Menopozda beslenme nasıl olmalıdır?
- Östrojen yetmezliğine bağlı olarak metabolizma hızı yavaşlar ve hızlı kilo alımı başlar
- Osteoporozdan korunmak için günlük 1500 mg kalsiyum alınmalıdır
- E vitamini sıcak basmalarını ve halsizliği önleyebilir
- D vitamini normal düzeyde tutulmalıdır
- Tuz alımı kısıtlanmalıdır
- Menopoz döneminde düzenli egzersiz yapılması önemlidir
Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
