Yaşar Nezihe Kimdir? Hayatı, Eserleri

1880 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Yaşar Nezihe Bükülmez, 5 Kasım 1971’de vefat eder ve Küçükyalı Altıntepe Mezarlığı’nda toprağa verilir. Yaşar Nezihe Bükülmez’in babası şehremânetlerinde hademe Kadri Efendi, annesi Kaya Edâ Hanımdır.

Asıl adı Zeliha’dır ve beş kız kardeştirler ancak bunlardan sadece Zeliha hayatta kaldığı için adına ‘Yaşar’ eklenir. İlk eşi Âtıf Zahir Efendi, karısının Yaşar Zeliha olan ismini beğenmediği için Yaşar Nezihe olarak değiştirir. Hayatına Yaşar Nezihe ismiyle devam eden şaire, Soyadı Kanunu’yla Bükülmez soyadını alır. Yaşar Nezihe altı yaşındayken annesini kaybeder. Okumak ister ancak babası onu okula göndermez. Ancak ot toplayıp aktarlara satarak mahalle mektebinde bir yıllık eğitim alabilir.

Babası işten çıkarılınca, fakirliklerine çare olacağı düşüncesiyle kızını kendisinden yirmi yedi yaş büyük olan Atıf Zahir Efendi ile evlendirir. Atıf Efendi, kısa bir süre sonra Yaşar Nezihe’yi çocuğu olmadığı gerekçesiyle boşar. İkinci evliliğini Mühendis Mehmet Fevzi Bey ile yapan Yaşar Nezihe’nin bu evlilikten Suat, Sedat ve Vedat adında üç oğlu olur.

Altı yılın ardından Mehmet Fevzi Bey, ailesini terk eder. Suat ve Sedat gıdasızlıktan ölürler. Daha sonra Yusuf Niyazi Bey ile evlenir. Yaşar Nezihe’nin üçüncü eşi olmasıyla beraber ilk nişanlısıdır ancak gençliklerinde evlenememişlerdir. Evlilikleri ise elli gün sürer. Art arda babası ve amcasını kaybeder. Açlık sınırında geçinebilmek için nakış yapar, İstiklal Savaşına harbe gidenlerin yakınlarına mektup yazar. İki kez intihara kalkışır ancak oğlu yüzünden vazgeçer.

On yedi sene Esirgeme Derneği’ne daha sonraki yıllarda ise Kızılay’a iş işler, Şark Eşya Pazarı’nda dikiş yapar, Darphane’de İstiklâl madalyalarının kurdelelerini diker. Kendisine, 1912 yılında ölen babasından 42,5 kuruşluk çok düşük bir maaş bağlanan şaire, gazetelere mektup yollayarak tepkisini dile getirir. Tanîn gazetesinden İsmail Müştak (Mayakon) bu mektuptan etkilenerek bu mesele üzerine bir yazı yazar. Prof. Dr. Martin Hartmann, 1919 yılında çıkardığı Dichter der NeuenTurkei’de (Türk Şairler Antolojisi) üç sayfayı Yaşar Nezihe’ye ayırır.

Yaşar Nezihe, Mayıs 1923’te  ve 1924 yılının mayısında Aydınlık’ta  “1 Mayıs” adında şiirler yayımlar. Aydınlık’ta şiir yazması, Amele Cemiyeti’ne üye olması ve grevlere destek vermesi yüzünden 3 Haziran 1341’de (1925) komünistlik suçlaması ile gözaltına alınır. Bu nedenle kimi yerlerde “ilk sosyalist kadın şair” gibi ifadelerle anılır. Gözaltına alınışından sonra sosyal içerikli şiir yazmayan Yaşar Nezihe, sonraki yıllarda bütün evrakını Taha Toros’a verirken ‘Şiir Defteri’nin yayımlanmasını, fakat “1 Mayıs” şiirlerinin hayat hikâyesinde kesinlikle işlenmemesini ister.

Henüz hayattayken ölüm ilanı verilen Yaşar Nezihe bu duruma oldukça içerler. Buna bağlı olarak Murat Uraz, şairenin biyografisinde 1934-1935 yıllarını ölüm tarihi olarak verir. Bunun üzerine Taha Toros 1934’te Yaşar Nezihe ile görüşür ve bu röportaj Yedigün dergisinde yayımlanır.

Yaşar Nezihe Bükülmez’in eserleri: Bir Deste Menekşe (1915 Şiir), Feryatlarım (1924 Şiir).

Paylaşın