Batman: Bekse Kilisesi

Bekse Kilisesi; Batman’ın Sason İlçesi, Dere Köyü, Şahinli Mezrası sınırları içerisinde yer almaktadır. Şahinli Mezrası, Sason İlçe Merkezi’nin 6 km kuzeybatısındadır.

Kilise günümüzde kullanılan bir evin altında kalmaktadır ve doğu-batı doğrultuda tek nefli olup naos ve apsisten oluşmaktadır. Kilise giriş güney duvarında yer alan tahrip olmuş narteksten sağlanmaktadır.

Narteksin güney ve kuzey duvarında kazıma tekniği ile yapılmış haç motifleri mevcuttur. Narteksten naosa geçilmektedir. Naos, dikdörtgen planlıdır ve kuzey duvarında 4 adet, güney duvarında ise 1 adet yuvarlak kemerli niş yer almaktadır. Nişler büyük oranda tahrip olmuştur.

Ayrıca naosun batı duvarında dikdörtgen formlu bir adet mazgal pencere mevcuttur. Naosun doğusunda yarım yuvarlak şeklinde yapılmış bir apsis bulunmaktadır. Apsis naostan yükseklikte tutulmuş ve apsise geçiş, sivri kemerli giriş açıklığından yapılmaktadır. Kilisenin üst örtüsü içten tonozludur.

Dıştan ise üzerinde ev olduğundan bilinmemektedir. Beksi kilisesi düzenli ve düzensiz taşlardan cas harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Yapıya ait motifli taşlar üst katın yapımında devşirme malzeme olarak kullanılmıştır. Ayrıca kilisenin dış cephelerinde haç motifi ve tahrip olmuş motifler yer almaktadır.

Paylaşın

Batman: Deriki Kilisesi

Küçük ölçekli basit bir plana sahip olan Deriki Kilisesi, Hasankeyf Kalesi’nin güneydoğusundaki vadiden Karaköy’e ulaşan yolun yaklaşık 1 km uzağında yer alan ikinci vadinin yamacına kurulmuştur.

Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam başkanlığında, 2005 dönemi Hasankeyf Arkeolojik Kazı Çalışmaları ile plan ve mimari özellikleri ortaya çıkarılmıştır.

Doğu-batı doğrultusunda uzanan ve ana mekânı bir nartheks ile tek neften oluşan, yarım daire planlı, tek apsisli, basit bir plan özelliğine sahiptir. Kilisenin apsisi yarım kubbelidir. Yapı girişinin sağ tarafında birbiri ile bağlantılı iki mekan bulunmaktadır.

Beşik tonozla örtülü yapının üst örtüsü ile duvarlarının üst kısımları tamamen yıkılmıştır. Daha sonraki dönemlerde yapının güneyine iki küçük bölüm eklendiği gözlenmiştir.

Mimaride malzeme olarak duvar köşeleri ile kapı ve pencere açıklıklarında kesme kireç taşı, diğer duvar örgüsünde cas harcıyla tutturulmuş moloz taş kullanılmıştır. Kilisenin zeminine taş döşenmiş, tonoz örtü dıştan kiremitle kaplanmıştır.

Paylaşın

Batman: Gönüllü Kilisesi

Gönüllü Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Gönüllü Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. Gönüllü köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 42 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin 12.80 km kuzeydoğusundadır.

Gönüllü Kilisesi, doğu-batı 16.00 x 16.00 m ölçülerinde olup, kare planlıdır. Kilisenin batısında yer alan narteks, taş lentolu ve dikdörtgen formludur. Narteksin üzerinde yuvarlak kemerli alınlık bulunmaktadır. Beşik tonozlu olan kilise apsise paralel 2 neften oluşmaktadır.

Batıdaki nef, dikdörtgen planlı olup, üst örtüsü ve güney cephesi tamamen yıkılmıştır. Bu nefin batı ve kuzey duvarlarında yuvarlak kemerli derin nişlere yer verilmiştir. Kuzey duvarındaki kemerlerin içine ise kare planlı nişler yerleştirilmiştir.

Bu nefin doğusunda, yer alan nefe geçiş, taş lentolu, dikdörtgen formlu ve yuvarlak kemer alınlıklı girişten sağlanmaktadır. Kilisenin doğusundaki nef, dikdörtgen planlıdır. Nefin kuzey cephesinin bir bölümü yıkılmıştır. Güney duvarında yuvarlak kemerli pencere açıklığı mevcuttur.

Nefin doğu, batı ve güney duvarlarında küçük dikdörtgen formlu nişler bulunur. Nefin doğusunda bulunan apsis dışa çıkıntı yapmayıp yarım kubbe şeklinde yapılmıştır. Apsisin doğusunda içi toprakla dolmuş mazgal pencere yer almaktadır ve güneyinde taş lentolu dikdörtgen formlu girişi olan pastaforium (kiliselerde apsisin kuzey ve güney yanlarında bulunan ve kutsal eşyalar bulunan küçük oda) hücresi bulunmaktadır.

Apsisin kuzey ve güneyinde 1’er adet yuvarlak kemerli derin niş yer alır. Bu nişlerin doğu duvarında mazgal pencerelere yer verilmiştir. Kiliseye ait sağlam kalan üst örtü elemanı olan tonozlar cas harcı ile sıvanmıştır. Kilisenin duvarlarındaki sıvanın büyük bir bölümü dökülmüştür. Beşik tonozlu olan kilisenin yapımında kesme taş, moloz ve cas harcı kullanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Kure Kilisesi

Kure Kilisesi; Batman’ın Merkez İlçesi, Kesmeköprü Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Kilise, Hasankeyf Köprüsünün 0.50 km kuzeydoğusunda, Dicle Nehrinin kuzeyinde yer alan kayalıklardadır.

Kesmeköprü Köyü, Batman İl Merkezinin 32 km güneydoğusunda yer almaktadır. Kayaya oyularak yapılmış kilisede çok fazla tahribat vardır. Kilise, 19.00 x 15.00 m ölçülerindedir. Kilisenin içinde kuzey, kuzeybatı ve kuzeydoğu duvarlarında kazıma yoluyla yapılmış haç motifleri mevcuttur.

Bu haç motiflerinin bazıları eriyen bir kayaç olmasından dolayı silinmiştir. Kilise, oldukça yüksek yapılmış olup, içten kuzey-güney doğrultulu temsili bir tonozlu üst yapıya sahiptir. Kilisenin girişi batıda yer almaktadır. Giriş bölümünün kilise içinde kalan bölümünün üst kısmı kemerli olarak yapılmıştır.

Giriş bölümünün hemen doğusunda bema bölümü yer almaktadır. Bemanın girişi tıpkı kilisenin batısında yer alan girişteki gibi temsili bir kemere sahiptir. Yuvarlak plan özelliği gösteren bema bölümü apsise sahiptir. Bema içerisinde toplam beş adet niş bulunmaktadır.

Bemanın kuzeyinde iki mekan yer almaktadır. Bemanın hemen kuzeyinde yer alan ve kilisenin doğusunda yer alan 1 nolu mekan, kilisenin kuzeyinde yer alan mekân ise 2 nolu mekan olarak adlandırılmıştır. 1 nolu mekanın içinde iki adet niş yer almaktadır. 2 nolu mekanın içinde ise üç adet niş, iki adet de aydınlatma nişi mevcuttur.

Kilisenin güneyinde yer alan kayalık alanın doğusuna (1 nolu mezar), kilisenin batısındaki girişin dış kısmındaki doğu duvara (2 nolu mezar) ve girişin hemen doğusundaki nefin zeminine (3 nolu mezar) üç adet mezar yapılmıştır.

Paylaşın

Batman: Oymataş Kaya Kilisesi

Oymataş Kaya Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Oymataş Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Oymataş Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçuşu 14 km güneybatısındadır. Tek nefli olan kaya kilise zeminden 3.00 m yüksekte yer alan kayalık alanda bulunmaktadır.

Kayaya düzensiz bir şekilde oyulmuş altı adet basamak vardır. Bu basamaklar kuzey-güney doğrultulu olup, kilisenin girişine bağlanmaktadır. Girişin kuzeyinde doğu-batı doğrultulu, üst yapısı tonozlu bir şekilde kayaya oyulmuş bir nefi vardır.

Tonoza kadar olan bölüm üç fascialı arşitrav şeklindedir. Nefin doğusunda yer alan bemaya ulaşmak için temsili iki adet basamak yapılmıştır. Basamakların kuzey ve güneyinde işçiliği oldukça özenli olan payeler ve bu payelerin üst kısmında fascia ve abaküs yer almaktadır.

Bemanın doğusunda İsa’yı temsil eden apsis ve üst örtüsü yarım kubbeli alan mevcuttur. Bemanın hemen kuzeyinde olasılıkla liturjik eşyaların konulduğu küçük bir niş yer almaktadır. Kuzeyde yer alan bölüm mezarlık alanıdır.

Kuzey duvarın doğusunda yer alan niş ise ya çocuk mezarı ya rölik konulan bir alan ya da liturjik eşyaların konulduğu bir yerdir.

Batı duvarda ve güney duvarda yer alan nişler ise olasılıkla kilise eşyaları ile kandil veya güzel koku vermesi amaçlı yağların konulduğu yerler olmalıdır. Batı duvarda yer alan nişin zeminden yüksekliği 0.85 m, genişliği 2.00 m ve derinliği de 0.26 m’dir.

Paylaşın

Batman: Süryani Kilisesi

Süryani Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Süryani Mevkii sınırları içerisinde yer almaktadır. Hasankeyf İlçe Merkezi’ne yaklaşık 1.5 km mesafededir.

Dicle Nehri’nin kuzeyinde bulunan Süryani Yerleşim Alanı olarak adlandırılan alanının kuzeyinde, 2011 döneminde Prof. Dr. Abdüsselam Uulçam başkanlığında gerçekleştirilen kazı çalışmalarıyla bir kilise ile güneyinde bir mezarlık alanı açığa çıkarılmıştır.

Köyün kuzeyinde yüksek bir arazi üzerine inşa edilen, doğu- batı doğrultusunda uzanan kilise, tek neften oluşan küçük bir şapel niteliğindedir.

Tonoz örtüsü ve duvarlarının büyük bir kısmı yıkılmış vaziyettedir. Kilisenin etrafında birkaç mezar ile bir su kuyusu yer almaktadır. Avlu duvarları tamamen ortadan kaldırılmış, yeri tarım arazisine dönüştürülmüştür.

Paylaşın

Batman: Şabık Kilisesi

Şabık Kilisesi; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Şabık Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Kayaya oyularak yapılmış Şabık Kilisesi’nin IV-V. yüzyıllara ait olduğu tahmin edilmektedir. İslam hakimiyeti döneminde de Hıristiyanlarca kullanılmaya devam edilmiş olmalıdır.

İki bölümden oluşan kilise, kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen plandadır. Ana mekanı, 3.75 m x 3.90 m ölçülerinde kare planlıdır.

Batı yönünde bulunan yuvarlak kemerli girişi büyük oranda tahrip olmuştur. Apsisle birlikte birbiriyle paralel üç nişi bulunmaktadır. Apsis nişi, 2.65 m x 3.45 m ölçülerinde olup 0.87 m derinliğe sahiptir.

Ana mekanın kuzeyinde, 2.20 m x 2.90 m ölçülerinde ikinci mekan yer alır. Apsis nişinde, kayaya kazınmış büyük bir haç işareti dışında herhangi bir mimari süslemeye rastlanmamıştır.

Paylaşın

Batman: Yamanlar Kilisesi

Yamanlar Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Yamanlar Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yamanlar Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 49 km güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezinin ise 7 km güneydoğusunda yer almaktadır.

11.70 m x 15.30 m ölçülerindeki kilise, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Kilise, ibadet mekânı, atrium ve pastaforium (kiliselerde apsisin kuzey ve güney yanlarında bulunan ve kutsal eşyalar bulunan küçük odalar) hücresinden oluşmaktadır.

Atrium, dikdörtgen planlıdır ve atriuma giriş, dikdörtgen formlu, narteksten sağlanmaktadır. Atriumun doğusunda beşik tonozlu pastaforium hücresi bulunmaktadır. Hücreye yuvarlak kemerli kapı ile geçilmektedir. Hücrenin doğu duvarında dikdörtgen formlu, kaş kemerli iki adet niş yer alır.

Güney duvarında ise yuvarlak kemerli 1 adet niş; kuzey duvarında bir adet mazgal pencere bulunmaktadır. Atriumun kuzeyinde, dikdörtgen planlı, beşik tonozlu naos yer almaktadır. Naosun kuzey ve güneyinde birbirine simetrik sivri kemerli dikdörtgen nişlere yer verilmiştir.

Naosun doğusunda kuzey – güney doğrultusunda dikdörtgen planlı bema bulunmaktadır. Apsis nişi büyük oranda tahrip olmuştur. Üst örtüsünün tamamına yakını yıkılan kilise yapısında düzgün kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır.

Paylaşın

Batman: Yolveren Kaya Kilisesi

Yolveren Kaya Kilisesi; Batman’ın Merkez İlçesi, Yolveren Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yolveren köyü Batman İl Merkezinin kuş uçumu 16.50 km güneydoğusundadır. Ana kayaya oyularak yapılan kilise, narteks, naos, bema ve pastaforium (kiliselerde apsisin kuzey ve güney yanlarında bulunan ve kutsal eşyalar bulunan küçük odalar) bölümlerinden oluşmaktadır.

Batı cephesi sonraki dönemlerde moloz taş duvarla kapatılan kilisenin, batı yönünde dikdörtgen formlu, taş lentolu giriş açıklığı mevcuttur. Kuzey-güney doğrultuda uzanan naos bölümü dikdörtgen plan özelliği göstermektedir.

Apsis nişi bulunmayan ana ibadet mekanının doğusunda köşeleri ovalleştirilmiş bema, bemanın kuzeyinde ise pastoforium hücresi olduğu düşünülen bölüm bulunmaktadır. Naosun kuzey ve güneyinde naostan yuvarlak kemerlerle ayrılan iki mekân yer alır.

Güneyde yer alan mekân kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Kuzey mekanı ise dikdörtgen planlıdır. Kuzey mekanını naostan ayıran kemer açıklığı büyük oranda tahrip olmuştur. Kilisenin genelinde doğal ve beşeri tahribat söz konusudur.

Paylaşın

Batman: Bağlıca Kaya Kilisesi

Bağlıca Kaya Kilisesi; Batman’ın Gercüş İlçesi, Bağlıca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Bağlıca Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Bağlıca Köyü, Batman İl Merkezinin kuş uçumu 29.26 km güneyinde, Gercüş İlçe Merkezinin ise 20.08 km batısında yer almaktadır.

Bağlıca köyünün yaklaşık 600 metre kuzeyinde bulunan ve yöre halkı tarafından Keleha Kasre olarak bilinen yüksek dağ zirvesinde yer almaktadır.

Dağlık bir alanda yer alan kilise tek nefli olup, 7.30 x 4.60 metre ölçülerinde, yüksekliği ise 2.00 metre civarıdır.

Güneyde yer alan giriş ölçüleri, 2.00 metre genişliğinde, 1.80 metre yüksekliğinde ve 0.80 metrede derinliğindedir. Doğu bölümde kayaya oyularak yapılmış temsili bir apsis yer almaktadır

Paylaşın