Erzurum: Pir Ali Baba (Tepeköy) Kalesi
Pir Ali Baba (Tepeköy) Kalesi; Erzurum’un Palandöken İlçesi, Tepeköy Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Kale, Erzurum’un güneybatısından gelen doğal yolun üzerindeki son savunma noktasıdır. Aynı zamanda Palandöken Dağı’nın eteğinde yer alan kale Erzurum Ovasına hakim bir konumdadır. Kale muhtemelen Tunç Çağında yapılmış ve Demir Çağı’nda da kullanılmıştır. Kalenin de ismini aldığı Pir Ali Baba Türbesi kalenin iç kısmında yer almaktadır.
Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nin önemli bir kısmını meydana getiren Erzurum Ovası ve çevresi, barındırdığı büyük nehirler, verimli otlaklar ve tarım alanları ile Eskiçağ’dan itibaren kesintisiz yerleşim görmüştür. Erzurum ilinin yüksek rakımı, hayvancılık için müsait alanlar oluştururken, ovalar, tarım için uygun sahalar meydana getirmiştir. İlk Tunç Çağı’ndan itibaren yerleşim gören bölge, önemli yol güzergâhlarının kesişme noktasında olmasından dolayı bölgeler arası kültürlerin yayılmasında ve taşınmasında kilit bir rol oynamıştır.
Özellikle İran-Doğubayazıt- Ağrı-Horasan-Pasinler-Erzurum-Erzincan yolu, Eskiçağdan itibaren bütün Kuzeydoğu Anadolu’da yaşamış Hurri- Diauehi-Urartu uygarlıklarının kullanmış oldukları en işlek yoldur. MÖ. I. Binden itibaren bölgede ağırlığını hissettiren Urartular, başkent Tuşpa’dan başlayarak kuzeye doğru bir genişleme siyaseti izlemişlerdir. Bu süreçte Erzurum’daki Dia(u)ehi Krallığı’nı da hâkimiyet altına almak için birçok sefer düzenleyen Urartular, bölgedeki hâkimiyetlerini kuvvetlendirmek, askeri ve lojistik manada kontrolü tam anlamıyla sağlayabilmek için önemli yol kavşaklarına kaleler ve garnizonlar inşa etmişlerdir.
