Batman: İbrahim Bey Camii

İbrahim Bey Camii; Batman’ın Kozluk İlçesi, Kale Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Caminin giriş kapısı üzerindeki kitabede; 1705 yılında Garzan aşiretinden Murtaza Bey oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir.

Cami, mihrap önü mekanını örten büyük kubbe ve iki yan mekanı örten daha küçük kubbeleri ile zaviyeli camiler plan şemasına sahiptir. Küçük bir avlunun güney bölümünde yer alan caminin kuzey bölümünde beş kemer gözlü bir son cemaat yeri, kuzeybatı köşesinde ise minaresi yer almaktadır.

Harim, ortada bir ana mekan ile iki yanda eş büyüklükteki yan mekanlardan oluşmaktadır. Yan mekanlar, orta mekândan birer sivri kemerle ayrılarak kubbeyle örtülmüştür. Kubbeye geçişler pandantiflerle sağlanmıştır.

Pandantifler kesme taşlarla, kubbeler ise tuğla ile inşa edilmiştir. Ana kubbe pandantiflerinin üst kesimine birer ışık deliği açılmıştır. Harim duvarlarında sekiz adet niş bulunmaktadır. Güney duvarının ortasında yarım daire profilli mihrap yer almaktadır.

Beş kenar bir kaide üzerine inşa edilmiş minarenin girişi son cemaat yerine açılmaktadır. Beş bölmeli son cemaat yerinin orta bölmesi, kuzey – güney yönlü sivri kemerli bir tonozla, iki yandaki ikişer bölme de pandantifler üzerine oturan küçük birer kubbeyle örtülüdür. İç ve dış cephe duvarları kesme taşla kaplı yapı günümüze sağlam bir şekilde ulaşmıştır.

Paylaşın

Batman: Hasankeyf, Ulu Camii

Ulu Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

İç Kale’de yer alan caminin kim tarafından, ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir. Artuklu Devri camileri ile benzer özellikleri göz önünde tutularak, Artuklu eseri olduğu düşünülmektedir. Kalenin en yüksek noktasında bulunan caminin, Roma Dönemi tapınağı üzerine kurulduğu sanılmaktadır.

Moğol istilası sırasında zarar gören yapı, Eyyûbi ve Osmanlı dönemlerinde birkaç kez elden geçmiştir. Minare üzerinde 1325 tarihi, eyvan ve minberde ise 1396 tarihlerini veren kitabeler mevcuttur.

Caminin, geniş bir avlunun güneyinde yer alan harime, kademeli kemerlerle desteklenmiş derin bir eyvandan geçilerek girilmektedir. Enine dikdörtgen planda gelişen yapı, tek sahınlıdır.

Eyyûbi ve Osmanlı dönemlerindeki onarımlarda bazı bölüm ve mimari elemanlar eklenen yapının sıva ve süslemeleri de yenilenmiştir. Minare, harime girişi sağlayan eyvanın batısında yer alır.

Caminin beden duvarını aşan yükseklikteki kaidesi kare planlıdır. Gövde yukarıya doğru daralan kesik bir koni görünümünde olup kısa bir bölümünden sonrası yıkıktır. Moloz taş malzeme ile inşa edilmiştir.

Paylaşın

Batman: Kırkat Camii

Kırkat Camii; Batman’ın Gercüş İlçesi sınırları içerinde bulunan Kırkat Köyü merkezinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Batman İl Merkezi’nin 70 km güneyinde, Gercüş İlçe Merkezi’nin ise 11 km batısındadır.

İki katlı olan caminin ikinci katı daha sonraki dönemlerde yapılmıştır ve herhangi bir yerel işçilik göstermemektedir. Birinci katın dış duvarında ve mihrabın üzerinde bulunan inşa kitabesine göre caminin 1948 yılında inşa edildiği bilinmektedir.

Cami sonradan yapılan onarımlarla orijinalliğini kaybetmiştir. Cami, ön giriş ve harim mekânından oluşmaktadır. Ön girişe kuzeye bakan ve kemerli girişten geçilmektedir. Kare plan özelliği gösteren ön girişin üst örtüsü beşik tonozludur.

Ön girişin doğu ve batısında mekânlar bulunmaktadır. Ön girişin güneyinde bulunan yuvarlak kemerli girişten harime geçilmektedir. Harim payelerle iki sahana ayrılmıştır. Sahanlar mihraba paraleldir ve doğu- batı doğrultuludur.

Harimin üst örtüsü çapraz tonozludur ve güney duvarında bulunan mihrapta damla motifi içinde ayet ve inşa kitabesi yazmaktadır. Ayrıca mihrap içinde sütunçeler de bulunmaktadır

Paylaşın

Batman: Gökdere Camii

Gökdere Camii; Batman’ın Gercüş İlçesi, Geçit Köyü’nün Gökdere (Dozvane) Mezrası’nda yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Geçit Köyü, Batman İl Merkezi’nin 78 km. güneydoğusunda, Gercüş İlçe Merkezi’nin ise 18 km. kuzeybatısındadır.

Bölgenin genel mimarisini yansıtan bir işçilikle inşa edilen cami düzgün olmayan dikdörtgen planlı bir zemine oturtulmuştur. Caminin girişi kuzeye bakmaktadır ve taş lentolu, dikdörtgen formludur.

Girişten dikdörtgen plan özelliği gösteren harime geçilmektedir. Harimin güney duvarında, yuvarlak kemerli mihrap nişi, doğu duvarında ise taş lentolu, dikdörtgen formlu pencere açıklığı bulunmaktadır.

Mihrabın batısında mazgal pencere bulunmaktadır. Girişin doğusunda ve batısında 2 adet mazgal pencereye yer verilmiş olup batıdaki pencere kapatılmıştır. Doğudaki pencere ise taş lentolu dikdörtgen formludur.

Harimin doğu duvarında 2, batı duvarında da 2 adet olmak üzere toplam 4 adet dikdörtgen formlu nişe yer verilmiştir. Caminin içi cas ile sıvanmıştır. Beşik tonozlu olan cami, beton ile düz dam şeklinde yapılmıştır. Caminin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır

Paylaşın

Batman: Eyyubi (Kızlar) Camii

Eyyubi (Kızlar) Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi, Aşağı Şehir’de (Sur İçi), Sultan Süleyman Camii’nin doğusunda yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Eyyubi Camii’nin üzerinde inşa tarihini belirleyecek hiçbir kitabe bulunmamaktadır. Ancak yapı bezemesi ve planıyla 14.yy. sonu veya 15.yy. başlarına tarihlendirilebilir.

Hasankeyf’in en önemli yapıları arasında bulunan caminin bezeme ve planı ayrı bir değer taşımaktadır. Bu yapının gerçekte bir anıt mezar olarak yapıldığı, daha sonra, bugünkü şekle dönüştürüldüğü tahmin edilmektedir.

Eyyubi Dönemi’nde yapıldığı tahmin edilen bu cami alışılmadık bir plan düzeni göstermektedir. Düzgün duvarlarla çevrili kare şeklindeki bir orta avlunun dört köşesinin her birine kubbeli birer yapı yerleştirilmiştir.

Birbirinden farklı yapıda türbelerin bulunduğu bu yapı büyük olasılıkla bir anıt mezar külliyesidir. Yapının korunabilen kuzey cephesinde ve türbelerin duvarlarında kufi yazı frizleri ile bitkisel ve geometrik bezeme örnekleri görülmektedir.

Günümüzde bu yapı topluluğundaki dört odadan biri depo haline getirilmiş, diğerleri birer camekanlı koridorla birleştirilerek camiye dönüştürülmüştür.

Paylaşın

Batman: Er-Rızk Camii

Er-Rızk Camii; Batman’ın Hasankeyf İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Hasankeyf’te günümüze ulaşan Eyyubi Dönemi eserlerinden biridir. Dicle Nehri’nin güneyinde, Kale ile Hasankeyf Köprüsü arasında bulunmaktadır. Avlu giriş kapısında bulunan kitabeye göre Hasankeyf Eyyubi meliki Ebu’l Mefâhir Süleyman tarafından 811/1409 yılında yaptırılmıştır.

Er-Rızk Camii günümüzde büyük ölçüde tahribata uğramıştır. Caminin güneyinde yer alan ibadet mekânı heyelan sonucu yıkılmıştır. Günümüze harimin kuzey duvarı ile avlu giriş cephesi, taç kapı ve minaresi gelebilmiştir. 1953’te yapılan onarım çalışmalarının sonucunda kuzey revakın önü, duvarla kapatılmış ve burası ibadet yeri olarak kullanıma açılmıştır.

İleri düzeyde bir taş işçiliği ile bezenmiş taç kapı ve minare, yapının anıtsal öğeleridir. Caminin kuzeydoğu köşesine bitişik, yüksek kare prizma kaide üzerindeki silindirik gövdeli minare, küçük mozaikler halinde kesilmiş renkli taşlar ve kakma tekniği ile düzenlenmiş ince geometrik örgülerle bezenmiştir.

Minarenin dışa fazla çıkıntı yapmayan tek şerefesi ile kısa bir peteği bulunmaktadır. Minarenin şerefesine gövdesi içerisinden iki ayrı merdivenle ulaşılmaktadır. Günümüze harap bir durumda gelen avlunun kuzey duvarının ön yüzü ileri düzeyde bir taş işçiliği gösterirken; arka yüzü çeşitli dönemlerde değişikliklere uğramıştır.

Paylaşın

Kırıkkale: Tarihi Demir Köprü

Tarihi Demir Köprü; Kırıkkale’nin Yahşihan İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.  İlçe Merkezi’ne 12 km mesafededir.

Günümüzde Kırıkkale’ye bağlı bir ilçe olan ve Kızılırmak kenarında kurulmuş Yahşihan aynı zamanda Ankara-Kayseri demiryolu güzergâhında bulunmaktadır. Yahşihan, Kızılırmak üzerine inşa edilmiş ve tümüyle demir malzemeden yapılmış Anadolu’nun ilk demir köprülerinden birine sahiptir.

Köprülerde yardımcı malzeme olarak kullanılan demirin, bir köprünün tamamı için tercih edilmesi 19. yüzyılın ikinci yarısında batı ülkelerinde karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı’da demirin köprü inşası için tek malzeme olarak tercih edilmesi de 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başlarına tekabül etmektedir.

1908 yılında Kırıkkale-Yahşihan’da inşa edilmiş ve Belçika firmaları tarafından hazırlanmış demir köprüye ait projeler ve Fransızca hesap defteri Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunmaktadır. Bu bildiride arşivde bulunan dokümanlar temel alınarak, metal malzemenin tek başına ana inşa malzemesi olarak kullanılmasının arka planındaki siyasi ve ekonomik koşullara değinilmektedir.

Yer seçiminden zemin etüdüne, malzeme detayına kadar, eski bir malzemenin tek başına değerlendirilerek nasıl yeni bir teknolojiye dönüştüğü ve bunun Osmanlı mimarlık tarihindeki yeri tartışılmakta, köprünün günümüzdeki hali ve arşiv planındaki projelerin kıyasıyla; proje-uygulama ilişkilerine de değinilmektedir.

Paylaşın

Kırıkkale: Yeşilyazı Camii ve Türbesi

Yeşilyazı Camii ve Türbesi; Kırıkkale’nin Sulakyurt İlçesi, Yeşilyazı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Camii: Kare planlı olup, dış duvarlar kesme taşlarla örülmüştür ve zaman zaman onarım geçirmiştir. Doğuda yer alan camii kapısı üzerinde Osmanlıca bir kitabe vardır.

Kitabenin açıklaması: Allah-u Teala buyurdu: Yeryüzünde Allahın mescitlerine ancak Allah’a ve ahiret gününe inananlar iman ederler. Sure: ( Tövbe Suresi ) Peygamber Aleyhüsselam buyurdu; Dünyada Allah için Mescit inşa eden Allah – u Teala cennette mislini bina eder. ( Hadis-i Şerif ) Bu mübarek mescidi salihlerin mürşidi Şeyh Carullah İbni Şeyh Şamii bina etti sene 938 M.S. 1518.

Caminin tek şerefeli minaresi güneydoğu köşesinde yer alır. Minare girişi dışarıdan 3 basamaklı merdivenle sağlanmaktadır. Minare kesme taşlarla yapılmış olup orijinal mimari özelliklerini korumaktadır. Türbe: Camii içinde yer almakta olup batı duvarından geçilmektedir.

Türbe kareye yakın dikdörtgen planlıdır ( 6,70 X 5,80 m.). 4 duvar üzerine oturan tek kubbeli, kubbe duvarların birleştiği köşeler pandantiflerle desteklenmiştir. 3 duvarda birer küçük pencere vardır. Türbe içinde Nakşibendi tarikatından Şeyh Carullah hazretlerinin büyük sandukası ile hanımı ve iki kızı, iki oğluna ait beş mezar vardır. Türbenin zemini ve mezarlar beton ile kaplanmıştır.

Camii giriş kapısının sağ tarafındaki bölmede Carullah Hazretlerinin hizmetkarına ait olduğu söylenen bir ahşap sanduka vardır. Hazire: Camii avlusunda küçük bir mezarlık olup, birinin şahidesinde üç ayna içinde Osmanlıca yazı mevcuttur. Alt kısmı tahrip olduğundan okunamamıştır. Söz konusu taşın arkasında da iki adet dairesel motif vardır.

Paylaşın

Kırıkkale: Kalekışla Kalesi

Kalekışla Kalesi; Kırıkkale’nin Sulakyurt İlçesi’ne bağlı Kalekışla Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Sulakyurt İlçe Merkezi’nden Kalekışla Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.

Köyün hemen yanındaki yüksek tepeye köylülerce ‘Kale’ denilmektedir. Sur kalıntıları toprak seviyesine dek inmiş durumdadır.

Horasan harcı ile örülmüş duvar oldukça kalın bir biçimdedir. Köylülerin deyişine göre aşağıdaki dereye inmek için gizli bir iniş dehlizi bulunmaktadır.

Suyolundan da bahsedilmekte olup, ancak bunların bugün toprak altında kaldığı sanılmaktadır. M.Ö. I. bine tarihlendirilebilir.

Paylaşın

Kırıkkale: İn Mağarası

İn Mağarası; Kırıkkale’nin Sulakyurt İlçesi’ne bağlı Kalekışla Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Sulakyurt İlçe Merkezi’nden Kalekışla Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.

Köyün hemen yakınında bulunan ve köylülerce ‘İn’ olarak isimlendirilen mağara, büyük bir kayaya üç katlı olarak oyulmuştur.

Güney cepheden giriş kapısı ve pencereleri vardır. Birinci kat girişinin hemen sağında bir sunak bulunmaktadır.

İkinci kata soldan, üçüncü kata sağdan taşa oyulmuş merdivenlerle çıkılmakta olsa gerekir.

Bugün oldukça tahrip olmuş basamaklar zor fark edilmektedir. Tüm katlarda üçer oda bulunmaktadır. Roma Dönemi’ne tarihlenebilir.

Paylaşın