Trabzon: Gülbahar Hatun Camii
Gülbahar Hatun Camii; Trabzon’un Ortahisar İlçesi, Gülbaharhatun Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Yapının eski adı Cami-i İmaret-i Amire-i Hatuniye’dir. Gülbaharhatun Mahallesi’nde, Atapark’ın güneyinde yer alan yapı, Yavuz Sultan Selim’in Trabzon’da valiliği zamanında annesi Gülbahar Hatun adına Hicri 920 (Miladi 1514/1515) tarihinde inşa ettirilmiştir.
Günümüzde Gülbaharhatun Camii olarak bilinen yapı, yazılı kaynaklara göre, bugün ayakta kalabilen türbe, günümüzde bulunmayan medrese, imaret, mektep ve Darü’l Kurra ile birlikte Hatuniye Külliyesi’nin bir parçasıydı. Yığma yapım sistemiyle inşa edilen yapıda malzeme olarak kesme taş kullanılmıştır.
Yapı, ters ‘’T’’ planlıdır. Yapı, harim, son cemaat yeri ve kadınlar mahfilinden oluşmaktadır. Son cemaat yeri açıktır. Ana mekânın üzeri sekizgen bir kasnağın üzerine oturtulmuş olan büyük bir kubbe ile örtülü olup, son cemaat yerinin üzeri beş adet küçük kubbe ile örtülüdür. Köşelerde bulunan ek bölümlerin üstü de küçük kubbe ile örtülüdür. Minaresi kuzeybatı köşesinde bulunmaktadır.
Kesme taş malzemeden inşa edilen minaresi tek şerefelidir. Son cemaat yerinde kubbeleri taşıyan kemerler, minarenin gövde kısmı ve pencerelerin üstünde yer alan tonoz bölümleri almaşık düzendedir. Caminin girişi son cemaat yerinden kuzey cephesinden sağlanmaktadır. Bu cephede üç adet giriş bulunmaktadır. Ortada bulunan giriş sivri kemerli niş içinde yer alan basık kemerli açıklıktan sağlanmaktadır.
Ortadaki girişinin üstünde caminin Hicri 1301 (Miladi 1883/1884) yıllarında yapılan onarıma ait bir bilgilendirme tabelası yer almaktadır. Yanlardaki iki giriş ise sivri kemerli çerçeve içerisinde basık kemerli açıklığa sahiptir. Tüm giriş kapıları çift kanatlı olup ahşaptır. Yapı cephelerinde çift sıra pencere düzeni mevcuttur. Tüm pencereler sivri kemerli çerçeve içerisinde dikdörtgen formlu olup, üst sıra pencere boyutları alt sıradakilere oranla daha küçüktür.
Pencereler ahşap ve çift kanatlıdır. Mukarnas süslemeli olarak yapılmış olan mihrap kısmı nişli olup üzeri kalem işi yağlı boya ile süslenmiştir. Tamamen mermerden yapılmış olan minberin korkuluk kısımları bitkisel desenli olup aynalığında madalyon şeklinde geometrik süslemelere yer verilmiştir.
İç duvarları günümüzde sıvalı olan caminin, kubbe etekleri ve iç kısımları, pencere kenarları, kemerler ve pandantif kısımlarında kalem işi süslemelere yer verilmiştir. Yapının son cemaat mahfilinin üzerinde bulunan kubbelerin iç kısımları da kalem işi ile süslenmiştir. Son cemaat yerinin kuzey kısmında altı adet taş sütun bulunurken bu bölüm geniş saçaklarla çevrelenmiştir. Yapı zaviyeli camiler grubunda yer almaktadır.
