Muğla: Panamara Antik Kenti
Panamara Antik Kenti; Muğla’nın Yatağan İlçesine 14 km. uzaklıktaki Bağyaka Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Bir Anadolu adı olan Panamaros, sonraları Panameros ya da Panamerois biçiminde Yunancalaştırıldı. Panameros çok nazik, Panamerios ise tüm gün ışığı anlamına gelmektedir.
Köyün güneyinde etrafı surlarla çevrili, büyük bir tepenin üzerinde antik bir şehir görünümdedir. Burada Karia’nın antik şehirlerinden Panamara’nın kurulduğunu kayalara tipik şekilde oyulmuş Karia mezarları doğrulamaktadır. Buranın Eskihsar’daki antik şehir Stratonikeia’nın mülkiyetinde olduğu sanılmaktadır. Ayrıca Stratonikeia ile Panamara arasında bir yol bulunduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Stratonikeia’ya bağlı Hekate ve Zeus Panmaros kutsal yerleri önem açısından birbirlerine denktiler. Kutsal yeri çevreleyen surun içinde kalan 45,7 m2lik alanda, ağaç ve çalılıkların içine gizlenmiş çok sayıda blok parçası vardır. Burası yığma bir surla çevrilen 91,4 m2lik büyük alanın bir parçasıydı. Surun batıdaki dik açılı dönüşünden 73,2 m’lik bir uzantısı korunabilmiştir. Çevrili alanın bir köşesinde, uzunluğu 18,3m’yi aşan bir yapının kalıntıları göze çarpmaktadır.
Dış çevirme, güney batısındaki döşeli yol ile Stratonikeia’ya bağlanmıştır. Yerleşim alanın kuzey doğusundan, aşağıdaki Stratonikeia’ya bağlanan yolun izleri görülebilir. Alanda, yapımla ilgili bilgiler taşıyan çok sayıda yazıt bulunmuştur. Zeus Panamaros ile eşi Hera’ya ait iki tapınak kutsal yerdeki görkemli yapıların başında geliyor. Ancak bu yapıların yerleri henüz tamamlanamadı. Panamara’da ayrıca, Artemis ve Serpis’e tapılırdı. Lagina’da olduğu gibi bu alan üzerinde de çok sayıda yazıt ve gömüt vardır.
Yazıtlarda, bekleme odası, küçük yemek salonu ve birde depodan söz edilir. Panamara, en eski Anadolu adlarından biridir. Zeus Panamaros yapımında Helenistik dönemden çok daha önce kurduğu düşünülüyor. Buna karşın, yapımla ilgili bulunabilinen en eski belge, Stratonikeia’nın kuruluşunu izleyen dönemden kalmasıdır. Bilindiği kadarıyla Panamara’da yalnızca üç şenlik düzenleniyordu. Bunların en görkemlisi her yıl on gün süreyle, Stratonikeia’da kutlanan Panamara Şenliğiydi.
Şenliğin başlangıcından Stratonikeia’ya götürülen Zeus yontusu, düzenlenen gösteri ve oyunların sona erişine dek kentte kalırdı. Hera adına iki yılda bir Panmara’da kutlanan Heraia şenliği, en azında başlangıçta, yalnız kadınlara açıktı. Bir gün süren şenliğin kapsamında gizli dinsel törenlerde yer alıyordu. Son olarak, Zeus adına her dört yılda bir, iki gün süreyle kutlanan Komyria şenliğinden söz edebiliriz. Panamara’daki Komyria kutsal yerinde düzenlenen ve yalnızca erkeklere açık olan bu şenlikte tıpkı Heraia şenliği gibi gizli dinsel törenlerle kutlanırdı.
