Kilis: Murtaza Ağa Camii
Murtaza Ağa Camii; Kilis’in Merkez İlçesi, Şeyh Abdullah Mahallesi, Murtaza Caddesi üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.
Camiyi 1661 yılında Kilis Voyvodası Murtaza Ağa’nın yaptırmıştır. Caminin günümüze ulaşan özgün bölümü minaresidir. Düzgün kesme taşlardan yapılan minare kare planlı ve köşeleri pahlıdır. Silindirik biçimde olan gövdenin ortasında yuvarlak bir silme vardır. Tek şerefeli minarenin şerefe altları mukarnaslarla doldurulmuştur. Yuvarlak peteği, gövdesine göre daha kısa ve daha incedir.
Kilis’te inanç turizmi kapsamında en eskisi 7. Yüzyılda inşa edilen Ulucami olmak üzere çok sayıda tarihi cami bulunmaktadır. Osmanlı kayıtlarına göre şehirde 55 cami, 10 mescit yer almaktadır. 11 cami ve 2 mescit orijinal şekliyle ayakta kalabilmiş, 13 cami çeşitli tarihlerde restore edilerek orijinalliğini kaybetmiş, 31 tanesi ise ortadan kalkmıştır.
Günümüze kadar ayakta kalabilen Osmanlı dönemi öncesi camiler; Ulu Cami, Alacalı Akcurun ve Ali Çavuş camilerdir. Bu dönemde yapılan camilerden Ali Çavuş Camisi’nin sadece adı kalmıştır. Alacalı Cami ise sonradan yapılan müdahalelerle özgünlüğünü kaybetmiştir. Bu dönemden orijinalliğini muhafaza ederek günümüze kadar ayakta kalabilen yalnızca Ulu Cami ve Akcurun Camisi’nin minaresidir. Kilis’te ayakta kalabilen diğer yapılar Osmanlı ve Cumhuriyet devrinde yapılan eserlerdir.
Osmanlı Devleti zamanında yapılan Camiler şunlardır: Tekke (Tekye), Hacı Derviş , Kadı, Muallâk (Hasan Bey Camisi), Hindioğlu, Çalık, Pirlioğlu, Hasan Attar, Zeytinli, Şeyh Camisi, Cüneyne, Şeyh Hilal (Şeyh Ahmet Camisi), Şeyh Süveden (Hacı Özbek Camisi), Tabakhane, Murtaza Ağa, Şeyh Süleyman (Şeyhler Camisi), Kürtler, Mehmet Paşa ve Minaresiz Şeyh Efendi Tekkesi (Nakşibendî Tekkesi).
