Hamaney’den Dikkat Çeken Açıklama: Kültürde Devrime İhtiyaç Var
İran’da muhafazakar yönetimin bir numaralı ismi konumundaki Ali Hamaney, kültürde devrim çağrısı yaparak, “Yüksek Konsey, ülkenin farklı alanlarında kültürdeki zayıflıkları gözlemlemelidir” diye konuştu.
Mahsa Amini’nin ölümüyle patlak veren gösteriler, zamanla yaşam tarzına müdahale eden katı muhafazakar yönetim anlayışına yönelik protestolara dönüşmüştü. Yoğun tepkiler üzerine ahlak polisinin lağvedildiği yönünde Başsavcılığın açıklaması medyaya yansımış, ancak konuyla ilgili belirsizlik oluşmuştu.
22 yaşındaki Jina Mahsa Amini’nin, yeterince örtünmediği gerekçesiyle ahlâk polisi tarafından gözaltına alındıktan üç gün sonra, 16 Eylül’de kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmesi, haftalar sürecek protestoların fitilini ateşlemişti. İnsan hakları örgütlerinin verilerine göre protesto gösterilerinde 470 gösterici ve 60’ın üstünde güvenlik görevlisi öldü, 18 bin kişi tutuklandı.
Son olarak bugün Entekhab haber sitesi, ahlâk polisinin faaliyetlerinin durdurulduğunu bildirdi. Haber sitesi, ahlâk polisinin bağlı olduğu “İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakınma Merkezi”nin sözcüsü Ali Hanmuhammedi’nin, “Ahlâk polisinin faaliyetleri Başsavcılığın talimatıyla durdurulmuştur” açıklamasına yer verdi. Hanmuhammedi, İslami kıyafet formlarına uyumu sağlamanın diğer yolları ile ilgili kararın kısa zaman içinde verileceğini kaydetti.
İran’da kadınlara nasıl muamele yapılıyor?
İran, Afganistan’daki Taliban rejimi dışında kamusal alanda başörtüsü takmayı zorlayan tek ülke.
İranlı kadınların eğitime tam erişimi var, ev dışında çalışıyor ve kamu görevlerinde bulunuyorlar. Ancak, başörtüsü takmanın yanı sıra uzun, bol elbiseler de dahil olmak üzere halka açık yerlerde “mütevazı” giyinmeleri gerekiyor. Evli olmayan erkek ve kadınların birbirine yakın durması ve teması yasak.
1979 İslam Devrimi’nden sonraki günlere dayanan kurallar, “devletin her kademesinde yolsuzluk ve rüşvet gibi durumların aleniyet kazandığı ülkede” ahlak polisi tarafından uygulanıyor.
Resmi olarak Rehberlik Devriyesi olarak bilinen bu birimler, halka açık alanlarda geziyor ve hem erkeklerden hem de kadınlardan oluşuyor.
Uygulama, bir noktada ahlak polisini aşırı saldırgan olmakla suçlayan ve nispeten ılımlı olan eski Cumhurbaşkanı Hassan Ruhani döneminde yumuşatıldı. 2017 yılında kadınların kıyafet kurallarını ihlal ettikleri için tutuklanmayacağı sadece uyarılacağı açıklandı.
Ancak geçen yıl seçilen sert görüşlü Reisi yönetiminde, ahlak polisinin ajanları farklı bir uygulamaya geçti.
BM insan hakları ofisi, son aylarda genç kadınların yüzlerine tokat atıldığını, coplarla dövüldüklerini ve polis araçlarına alındıklarını söylüyor.
İran’ın Sakız kentinden başkent Tahran’a akrabalarını ziyarete gelen Mahsa Amini erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlak polisince gözaltına alınmıştı. Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.
Devlet televizyonu Amini’nin dövüldüğü iddialarını yalanlayarak, polisin genç kadını “nasihat etmek ve eğitmek” üzere karakola götürdüğünü ve orada kalp krizi geçirdiğini söyledi. Akrabaları, kadının herhangi bir kalp rahatsızlığı olduğunu yalanladı.
Devlet televizyonu bir polis karakolunda Amini olduğu söylenen bir kadının oturduğu koltuktan bir yetkiliyle konuşmak üzere kalktıktan sonra yere düştüğünü gösteren güvenlik kamerası kayıtları yayınladı. Ancak görüntülerden kadının Amini olduğu doğrulanamadı.
Amini’nin dövülerek öldürüldüğü yolunda sosyal medyada yayılan iddialarını reddeden Tahran emniyeti açıklamasında, “Ayrıntılı araştırmalara göre, Amini’nin araca alınması sonrasında ve tutulduğu karakolda fiziksel bir temas olduğunu” reddetti.
Ancak, İran’ın yarı resmi Fars haber ajansı, Mahsa Amini’nin ahlak polisince dövülmesi nedeniyle komaya girdiğini duyurdu.
Şu ana kadar Tahran, Senendec, Kerec, Tebriz, Meşhed, Kiş, Kirman, Yezd, Reşt, Bender Abbas, Abadan, Kirmanşah, Erdebil, İsfahan, Urumiye, Kazvin, Zencan, İlam, Mazenderan, Hemedan başta olmak üzere birçok şehirde gösteriler düzenlendi. Birçok noktada eylemciler ile güvenlik güçleri arasında şiddetli arbede yaşandı.
